مراسم روز جهاني آب، فروردين‌ماه جاري با شعار “آب براي آينده” در سراسر جهان برگزار شد. سال ميلادي جاري نيز از سوي سازمان ملل به عنوان سال بين‌المللي “ آب سالم ” نامگذاري شده است. گروه علمي آموزشي خبرگزاري دانشجويان ايران (ايسنا)، نيز با هدف تجليل از تلاشگران عرصه‌هاي علمي و عمراني صنعت آب كشور، زندگي و خدمات يكي از پيشگامان دانش نوين آب شناسي و سد سازي كشور را مرور مي‌كند. مهندس عليقلي بياني كه حدود 7 دهه‌ي پيش تحصيلات خود را در رشته‌ي آب شناسي و سد سازي در فرانسه به پايان برده، از بدو بازگشت به كشور تلاش مؤثري در تأمين آب شرب سالم شهري، پايه‌ريزي سيستم‌هاي لوله‌كشي و ساخت بزرگ‌ترين سدهاي كشور داشته است. استاد بياني علاوه بر فعاليت‌هاي فني و تخصصي در فراگيري علوم عقلي و پژوهش در حوزه‌هاي مباحث فلسفي و عرفاني نيز همت وافري داشته است. مهندس بياني در گفت‌وگو با خبرنگار “ايسنا” فرازهايي از سوابق و تلاش‌هاي علمي و اجرايي خود را بيان كرده است. وي بر خلاف افرادي كه مي‌خواهند همه چيز را منتسب به خود سازند و ذكري از عاملان و همكاران خود به ميان نياورند، در جاي جاي اين گفت‌وگو، حق ياران و همتايان خود را به جاي آورده و از بسياري از تلاش‌گران سال‌هاي دور و نزديك صنعت آب كشور ياد كرده كه به دليل جلوگيري از اطاله‌ي مطالب، ناگزير از حذف بخش‌هايي از آن بوده‌ايم. استاد عليقلي بياني در 15 بهمن‌ماه 1291 در خانواده‌ا‌ي نظامي و فرهنگ‌دوست در تهران به دنيا آمد. وي تحصيلات متوسطه‌ي خود را در مدرسه‌ي “ثروت” به پايان برد و در سال 1311 با موفقيت در مسابقه‌ عمومي اعزام محصل به اروپا، براي ادامه‌ي تحصيل در رشته‌ هيدروليك (مكانيك مايعات) به فرانسه رفت. مهندس بياني در مورد دليل تحصيل خود در اين رشته مي‌گويد: “در آن زمان انتخاب رشته‌ي تحصيلي دانشجويان اعزامي بر عهده‌ي وزارت فرهنگ بود. بعد از قبولي در مسابقه، به من گفتند كه بايد براي تحصيل در رشته‌ي بانكداري به انگلستان بروم، ولي من كه علاقه‌اي به اين رشته نداشتم، از رفتن به خارج خودداري كردم. اولياي مدرسه‌ي ثروت از اين بابت بسيار ناراحت شدند و به ياد دارم كه ناظم مدرسه به من گفت، اگر علاقه‌اي به اين رشته نداري لااقل برو چند ماهي در انگلستان گردش كن. به دنبال اين مسأله وزير فرهنگ وقت، مرحوم قره‌قزلو شخصا مرا كه محصلي ساده از خانواده‌اي معمولي بودم به دفتر كارش دعوت كرد و در حضور ناظم مدرسه دليل مخالفت من با اين سفر را پرسيد. من هم با بيان بي‌علاقگي خود به رشته‌ي بانكداري، گفتم كه علاقه‌مندم در رشته‌هاي مرتبط با فيزيك و رياضي تحصيل كنم. به اين ترتيب با موافقت وزير، جاي من را با دانشجوي ديگري كه قرار بود براي تحصيل در رشته‌ هيدروليك به فرانسه برود، عوض كردند و به خاطر دارم كه آن فرد، فوق‌العاده از اين مسأله خوشحال شده بود، چون رشته‌ بانكداري از رشته‌هاي بسيار پرطرفدار بود كه از همان اوايل خدمت، فرصت‌هاي شغلي خوبي براي آن وجود داشت.” مهندس بياني در مدت حضور در فرانسه به موازات تحصيل در مدرسه‌ مهندسي هيدروليك، به توصيه‌ استادان، دروس رياضيات عمومي و مكانيك استدلالي را نيز در دانشكده‌ي علوم “ گرنبل ” پيگيري مي‌كرد. موضوع رساله‌ هيدروليك وي نيز بررسي جريان‌هاي سيلابي درانحناي مجاري مربعي بود كه به دليل تازگي موضوع و اهميت يافته‌ها مورد تحسين فراوان استاد قرار گرفت. مهندس بياني در اواسط سال 1317 با درجه‌ فوق ليسانس به ايران بازگشت و به مدت يك سال در اداره آبياري ـ از سازمان‌هاي تابع اداره كل فلاحت ـ مشغول به كار شد. وي در مدت كوتاه خدمت خود در آن سازمان با مأموريت‌هاي متعدد به نواحي دورافتاده كشور، راه علمي اندازه گيري آب رودخانه‌ها و قنوات را معمول ساخت. بياني در پاييز سال 1320 پس از پايان خدمت نظام وظيفه به وزارت كشور منتقل و در سمت معاون فني اداره‌ آب شهرداري تهران و پس از مدتي در رياست آن اداره مشغول به كار شد. وضعيت پايتخت در آن سال‌هاي بحراني به صورتي بود كه به قول “ويندل ويكلي”، معاون رييس جمهوري وقت آمريكا، “مردم تهران در شمال شهر از آب آلوده به كثافات نهرها و در جنوب شهر از كثافات مخلوط به آب مي‌آشاميدند.” مهندس عليقلي بياني محاسبه واحدهاي سنتي اندازه‌گيري آب قنوات ايران ( سنگ ديواني، سنگ زراعتي، سنگ آسيا)، را بر حسب آحاد معمول در علم ( سيستم متريك) انجام داد و اقدامات متعددي براي جلوگيري از آلودگي آب قنات شاه، كه به عنوان آب آشاميدني پاك به طبقات مرفه شهر فروخته مي‌شد، به عمل آورد. مهندس بياني در سال 1324 به دعوت شوراي فرهنگي بريتانيا، به عنوان پژوهشگر فارغ‌التحصيل به كالج سلطنتي لندن رفت. وي ضمن پيگيري مباحث مكانيك مايعات، در زمينه‌ طول نفوذ بندها (سدهاي كوتاه در مسير آب) در آزمايشگاه آن دانشگاه آزمايش‌هاي علمي گسترده‌اي انجام داد. دليل اين تحقيقات بررسي مسايل فني اجراي يك طرح عمراني براي كاهش طول مسيرهاي سرباز حركت آب در سطح شهر و در نتيجه توزيع سالم‌تر آب در تهران بود كه بعدها با عقد قرارداد مربوط به لوله‌كشي تهران اجراي آن منتفي شد. بياني پس از بازگشت به ايران به عنوان رييس اداره‌ لوله‌كشي، همتاي فني مهندسان انگليسي مجري طرح‌هاي لوله‌كشي شهر شد. وي در اين دوره قريب پنج سال با همكاري مهندس نصرت الله خبيري، از دانش‌آموختگان دانشگاه بيرمنگام انگلستان، به بررسي و ترجمه اسناد فني و قراردادي پيشنهادي مهندسان مشاور انگليسي و بحث و تبادل نظر با آن‌ها مشغول شد. وي با يادآوري خاطرات تلاش‌هاي طاقت‌فرساي آن دوره و تجليل از نقش همكاران معدود خود در اين طرح مي‌گويد: “هر وقت از آب لوله كشي فعلي تهران بهره‌مند مي‌شوم، مشقات خودمان را فراموش مي‌كنم و به آن كار خداپسند ثمربخش افتخار مي‌كنم.” مهندس بياني در مقام همتاي ايراني مهندسان مشاور انگليسي علاوه بر نظارت دقيق بر ابعاد فني پروژه‌ها، در دفاع از منافع مردم فقير ايران و مقابله با سودجويي‌هاي دولتمردان مزدور وقت نيز عزمي راسخ داشت و به دليل همين روحيه با مشكلات فراواني مواجه شد. وي در توضيح سودجويي‌هاي طرف‌هاي خارجي و پيروي برخي مقامات دست‌نشانده‌ي وقت از مقاصد بيگانه مي‌گويد: “در آن زمان به پيشنهاد مهندسان مشاور انگليسي قرار بود، آب كرج با لوله‌هاي فولادي از بيلقان به تهران منتقل شود كه اين طرح مستلزم صرف مبالغ عظيمي ارز بود؛ بنابراين، مهندس خبيري و من طرحي تهيه كرديم كه آب كرج به وسيله‌ي كانال‌هايي كه با مصالح بنايي ساخته مي‌شدند، منتقل شود. اين طرح فقط سيصد هزار تومان از طرح پيشنهادي انگليسي‌ها گران‌تر بود، ولي در عوض تعداد زيادي از كارگران ساده و بناها و معماران به كار گرفته مي‌شدند و تأسيسات توليدي مربوط به آن، بازار گرمي مي‌يافت. بنابراين هم چاره‌ي بيكاري بود و هم مانع خروج ارز كه در آن زمان بسيار كمياب و گران‌بها بود. روشن است كه طرح ما مورد پسند مهندسان انگليسي نبود، چون در آن تاريخ سياست دولت كارگري انگليس افزايش صادرات بود و لوله‌كشي فولادي ـ كه البته فولاد آن از انگلستان مي‌آمد ـ فرصت بسيار مغتنمي براي آن‌ها تلقي مي‌شد. منصور نخست وزير وقت كه وظيفه‌دار اجراي نظر ارباب قديمي‌اش بود، هنگامي كه با مخالفت فني مهندسان جوان ايراني مواجه شد، چاره‌ كار را در تغيير ساختار اداره‌ كل لوله كشي و انتصاب مديري مطيع ديد.” با اوج‌گيري مبارزات نهضت ملي شدن صنعت نفت و نخست وزيري دكتر مصدق، مهندس بياني كه از فعالان هوادار نهضت بود، در اثر فشارها و درگيري با مدير وقت سازمان آب، ناچار به ترك آن اداره شد و پس از مدتي در اسفندماه 1330 به سمت مدير كل شهرداري‌هاي وزارت كشور منصوب شد. مهندس بياني در مدت خدمت يك ساله‌ خود در اين سمت كار طاقت‌فرساي نمايندگي وزير كشور در سرپرستي بيش از 300 شهرداري، كه تقريبا هيچ يك انجمن شهر نداشتند، را عهده‌دار بود. تهيه و تنظيم مواد لايحه‌ي قانوني اصلاح قانون شهرداري‌ها از جمله خدمات وي در اين دوره‌ي كوتاه است. پايان پيام