/گفت‌وگو/ علي‌اصغر رمضانپور: اين سوء تفاهم پيش آمده كه همه‌ي بار مسائل فرهنگي بر عهده‌ي وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي است /2/
... ـ ايسنا: چند دقيقه پيش گفتيد كه در زمينه‌ي خريد كتاب، نمي‌توانيد از ميان 30 هزار عنوان كتاب ـ به‌خاطر بالا بودن تعداد ـ انتخاب كنيد. پرسشي كه براي من به‌وجود آمده، اين است كه پس چگونه از الف تا ياي همه‌ي كتاب‌ها خوانده و مميزي مي‌شود؟ ـ رمضانپور: اشتباه مي‌كنيد. از الف تا ياي همه‌ي كتاب‌ها خوانده نمي‌شود. چرا كه اين امر، امكانپذير نيست. ـ ايسنا: يعني تصادفي است؟ ـ رمضانپور: خير تصادفي نيست. براساس موضوع و زمينه‌ي كتاب انجام مي‌شود. سطح بررسي، متفاوت است. براي نمونه: فرض كنيد يك كتاب درباره‌ي فيزيك است؛ با يك تورق مي‌توان تشخيص داد كه چه كتابي است. بنابراين به بخش بررسي داده نمي‌شود. كتاب ديگري را مثال بزنيم؛ كتاب درسي در حوزه‌ي جامعه‌شناسي هم به بررسي بيشتر نيازي ندارد. اما يك كتاب از نويسنده‌اي است كه نوشته‌هايش ويژگي خاص دارد. ممكن كه است آن كتاب، بيشتر بررسي شود. بنابراين براساس زمينه و نوع كتاب، شدت و ميزان بررسي، افزايش يا كاهش مي‌يابد. ـ ايسنا: در اين ميان، گاهي مطالبي در كتاب‌هاي نوشته شده توسط نويسندگان جوان يا گمنام وجود دارد كه با اعمال مميزي منتهي به حذف مواجه نمي‌شوند؛ ولي وقتي نام يك نويسنده‌ي بنام بر پيشاني اثري قرار مي‌گيرد، همين گونه مطالب يا حتا با شدت كمتر، مستوجب حذف از سوي مميزان مي‌شوند. درنتيجه اين ذهنيت به‌وجود مي‌آيد كه ممكن است برخي مطالب مربوط به برخي از نويسندگان، با پيش زمينه‌ي ذهني، محكوم به حذف هستند. رمضانپور: اين امري طبيعي است. ايسنا: چرا طبيعي است؟ رمضانپور: بررس ارشاد هم مثل شما ادبيات را مي‌شناسد. بنابراين برخي از مواضع مطالب يك نويسنده‌ي مطرح را نيز مي‌داند و از پيش مي‌داند كه برخي از آن ها قابل چاپ كردن نيست. معلوم است كه دقت بيشتري انجام مي‌دهد. ـ ايسنا: منظورم موارد مشتركي است كه ممكن است براي نويسنده‌اي، به حذف از كتاب بيانجامد؛ ولي در مورد نويسنده‌اي ديگر، خير. به اين نكته هم توجه داشته باشيد: ما پيرو امام بزرگواري هستيم كه مي‌گويد توجه نكنيد چه كسي مي‌گويد؛ ببينيد كه چه مي‌گويد. ـ رمضانپور: البته بحث، همين است. كار كارشناسي يعني كاري كه كارشناس براساس علمش كار مي‌كند. وقتي بر روي كتابي مي‌نويسيد ”صادق هدايت”، از پيش، تصوراتي درباره‌ي كتاب القا مي‌كنيد. ولي اگر بر روي كتابي نام يك نويسنده‌ي ناشناس باشد، حساسيت‌ها برانگيخته نمي‌شود. به هر حال، اختلاف سليقه در امر بررسي‌ها تا حدي كاملا طبيعي است. اگر شما بررس ما بوديد، ممكن بود به گونه‌ي ديگري نگاه مي‌كرديد؛ اما شما بررس نيستيد. بنابراين با بررس‌ها اختلاف نظر داريد. تا اين ميزانش طبيعي است. ـ ايسنا: زماني كه عطاءالله مهاجراني استعفا كرد و قرار شد كه احمد مسجد جامعي مسؤوليت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي را برعهده بگيرد، گاهي از منابع غير رسمي شنيده مي‌شد كه اين وزارتخانه قرار است همان سياست‌هاي دوران مهاجراني را با فردي كه حساسيت كمتري در مورد او وجود دارد، ادامه دهد. آيا واقعا اين گونه است كه شما برنامه‌ي مشخصي ازسوي خودتان براي اداره‌ي وزارتخانه نداريد؟ رمضانپور: اين مطلب در حوزه‌ي اطلاعات من نيست؛ بايد از رييس جمهوري سوال كنيد. ـ ايسنا: مي‌خواهم در زمينه‌ي تغيير موضعگيري كه وزارت ارشاد اخيرا در زمان توقيف يك كتاب اتخاذ كرد سئوال كنم. در آن هنگام، وزارت ارشاد، ابتدا در اطلاعيه‌اي عنوان كرد كه اين مساله به‌خاطر تخلف صورت‌گرفته از سوي ناشر در حذف موردي از موارد توصيه‌شده پيش آمده است. درواقع، مسؤوليت امر را به‌صورت تلويحي متوجه ناشر دانست. اما تقريبا دو روز بعد، آقاي مسجدجامعي اعلام كرد كه مسؤوليت اين قضيه برعهده‌ي وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي است. دليل پيدايش اين تناقض و تغيير موضع چه بود؟ ـ رمضانپور: شما اشتباه مي‌كنيد. ما نگفتيم كه ناشر تخلف كرده است. ـ ايسنا: ولي اين مطالب در رسانه‌هاي گروهي منتشر شد و من مي‌توانم آن‌ها را روي سايت ايسنا هم جست‌وجو كرده، به شما نشان دهم. ـ رمضانپور: بياوريد. اما من به شما مي‌گويم؛ عين عبارت اطلاعيه‌ي اداره‌ي كتاب اين است: ”به‌دليل غفلت احتمالي در حين انتشار”. وقتي كتابي منتشر مي‌شود، در صورت بروز مشكل، اولين احتمالي كه ما مي‌دهيم، اين است كه قسمتي از كتاب را كه گفته‌ايم حذف كن، ناشر حذف نكرده باشد. در آن مورد مشخص، پس از بررسي متوجه شديم آن مواردي كه ما گفتيم حذف كن، حذف شده است. ـ ايسنا: بله؛ كلمه‌ي احتمالي در اطلاعيه‌ي مورد نظر شما آمده است؛ ولي همان روز اطلاعيه‌ي ديگري از سوي وزارت ارشاد منتشر شده كه عين عبارتي در آن اين گونه است: ”... به‌دليل غفلت ناشر در حذف مواردي كه از سوي شوراي بررسي كتاب، خلاف قانون تشخيص داده شده است ....” بالاخره اين تناقض وجود داشته است؛ اين طور نيست؟ ـ رمضانپور: بعد از اين اطلاعيه، اولين مصاحبه را خود من كردم. گفتم مسؤوليت انشار اين كتاب برعهده‌ي وزارت ارشاد است و ما پاسخ خواهيم داد. در اين صحبت، بحث درست يا نادرست بودن محتواي كتاب مطرح نبود. براي اين كه در آن اطلاعيه‌ي عمومي، جاي اين بحث نبود و ما به مناقصه در فضا بيشتر دامن نزديم و جواب‌هايمان را در اين باره كه كتاب ياد شده كاملا مطابق قانون است و هيچ خلاف شرعي در آن وجود ندارد، در دادگاه ارايه داديم. مدير كل ما 20 ساعت بازجويي پس داده است؛ اگر ما اين بحث‌ها را در تريبون علني مطبوعات مطرح مي‌كرديم، جواب آن را هم بايد در تربيون مطبوعات مي‌گرفتيم. در تريبون مطبوعات هم هر كس نظري دارد؛ يعني بيشتر به يك غائله و ناامني در فضاي نشر دامن زده مي‌شد. ما ترجيح مي‌دهيم به جاي اين كه مناقشه‌اي را در يك فضاي رسانه‌اي درست كنيم، در دادگاه بنشينيم و پاسخگو باشيم. تلاش ما بر اين بود كه سطح برخوردمان را از يك سطح برخورد سياسي به سطح برخورد كارشناسي تقليل دهيم. ـ ايسنا: گمان مي‌كنيد كه اصلا چگونه مي‌توان جلوي سوء تعبيرهاي احتمالي را گرفت. يعني از اين كه كسي پيدا شود، كتاب را بخواند و تعبير غلطي از آن بكند يا تفسير خود را تعميم دهد؛ و حتا از پيدايش لغزش‌هاي احتمالي پيش‌گيري كنيم؟ ـ رمضانپور: اين، كار ما نيست. كار ناشر و نويسنده است. ناشر و نويسنده، بايد بيايد و از كار خود دفاع كند. كار ما اين نيست كه از محتواي يك كتاب خاص در رسانه‌ها دفاع كنيم. ما فقط در مقابل كتاب‌هايي كه به دادگاه كشيده مي‌شوند، پاسخگو هستيم. ـ ايسنا: بالاخره همه‌ي مسائل فرهنگي كشور به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي مربوط و همه‌ي بارها بر دوش آن نهاده مي‌شود. آنگاه در چنين شرايطي، اين وزارتخانه است كه بايد به همه‌ي سوال‌ها پاسخگو باشد. زيرا بيشتر، ارشاد را مقصر مي‌دانند. ـ رمضانپور: بله؛ در حوزه‌ي فرهنگ اين سوء تفاهم پيش آمده كه همه‌ي بار مسائل فرهنگي بر عهده‌ي وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي است. اين سوء تفاهم، بد است. زيرا بسياري از دواير دولتي و بخش خصوصي، مسؤوليت‌هاي فرهنگي كه دارند را فراموش مي‌كنند. ـ ايسنا: براي رفع اين مشكل چه بايد كرد؟ ـ رمضانپور: اين كار را بايد با افزايش نقش فرهنگي مؤسسه‌هاي ديگر انجام داد. ما در حال حاضر طرح‌هايي داريم تا مشاركت فرهنگي با ساير بخش‌ها را افزايش دهيم. در اين راستا شوراي صنعت و فرهنگ، با هدف گسترش فعاليت‌هاي فرهنگي در حوزه‌ي صنعت تشكيل شده است. تفاهم‌نامه‌ي ما با وزارت كار و امور اجتماعي براي گسترش فعاليت‌هاي فرهنگي هم از جمله طرح‌هايي است كه در نظر گرفته شده است. ـ ايسنا: در زمينه‌ي ارتباطات، تبليغات و اطلاع‌رساني مرتبط چطور؟ ـ رمضانپور: به هر حال هر سيستمي ممكن است نقص داشته باشد. ولي فكر مي‌كنم ما تا حدي كه از دستمان برمي‌آيد، براي اطلاع‌رساني مطلوب كار كرده‌ايم. ما از طريق چند ارگان مشخص، تقريبا تنها واحد فرهنگي، سياسي و اجتماعي هستيم كه هر هفته اطلاعات منتشر مي‌كنيم. يعني هر هفته همه‌ي اطلاعات در مورد كتاب‌هاي منتشر‌شده، خريد كتاب و آمار سالانه‌ي كتاب ارايه مي‌شود. خود من ارتباط ماهانه‌ي منظم با خبرنگاران دارم و معمولا درباره‌ي مسائلي كه پيش مي‌آيد، توضيحات داده مي‌شود. منتها حوزه‌ي نشر كتاب، حوزه گسترده‌اي است. انتهاي پيام