اسماعیل مجللی در گفت‌وگو با ایسنا، اظهار کرد: نوروز جشن و آیینی است برخاسته از مجموعه شرایط طبیعی و بن‌مایه‌های اعتقادی مردمان فلات ایران که در پهنه جغرافیایی فرهنگی ایران، بی وابستگی به هیچ قوم و مذهب و گروه خاص در جان فرهنگ مردم نشسته است.
وی خاطرنشان کرد: نوروز وجه مشترک همه گروه‌های قومی و اعتقادی است. همه اقوامی که به این سرزمین آمدند و همه جریان‌های اعتقادی که در اینجا رواج پیدا کردند، آن را پذیرفته‌اند، از آن مایه گرفته‌اند و بر آن اثر گذاشته‌اند.
این محقق اضافه کرد: نوروز این میراث گران نیاکان ما که پس از گذشت هزاران سال، با کوله باری از رازهای باشکوه و خاطره‌های دل‌نشین نسل‌های روزگار کهن اینک بر سفره دل ما نشسته و میهمان ماست و برماست که در صیانت آن کوشا باشیم و با راز و رمزهای پرپیچ وتابش به آیندگان تحویل دهیم.
مجللی بیان کرد: درجهان هیچ فرهنگی به اندازه فرهنگ ایرانی پر از جشن و آیین شادمانی نبوده است ولی از همه این جشن‌ها و آیین‌های پرشمار اندکی به‌جا مانده که یکی از آن‌ها نوروز است. طلوع دوباره بهار از زمهریر زمستان آغاز نوروز است و نوروز در ایران با شکوفایی درختان و سرسبزی زمین آغاز می‌شود.
وی ادامه داد: زمان پیدایی نوروز به‌درستی روشن نیست ولی آنچه مسلم است در دوران هخامنشیان بسیار باشکوه برگزار می‌شده و در سنگ‌نگاره‌های تخت جمشید به‌وضوح مسلم است که نمایندگانی از کشورهای گوناگون در کنار هم ایستاده‌اند و هرکدام با ارمغان و سوغاتی در کنار داریوش هخامنشی در حال اهدای هدایا به این شاه هخامنشی هستند.
این پژوهشگر تصریح کرد: گفته می‌شود که کیومرث، نیای بزرگ مردمان و نخستین پادشاه جهان روز اورمزد از ماه فروردین و یا نخستین روز سال خورشیدی تاج برسرنهاد و به بزرگداشت برگزاری آیین آن روز را روز نو یا نوروز نامیدند و از آن پس هرسال به یادآوری و بزرگداشتش جشن برپا ساختند.
مجللی یادآور شد: جمشید یکی از پادشاهان پیشدادی در نخستین روز سال تاج برسر نهاد که پس از آن ایرانیان این روز را جشن گرفتند تا سال‌ها پیش ایرانیان از نوروز به‌عنوان نوروز جمشیدی نیز یاد می‌کردند.
وی اظهار کرد: فردوسی در مورد پیدایش نوروز به دست جمشید می‌گوید: به جمشید بر گوهر افشاندند/ مرآن روز را روز نو خواندند /سرسال نو هرمز فرودین /به آسود از رنج دل تن زکین /بزرگان به شادی بیاراستند /می و جام و رامشگران خواستند /چنین جشن فرخ از آن روزگار /بمانده است از آن خسروان یادگار.
این محقق خاطرنشان کرد: در دوره ساسانی نوروز را بین چند روز (شش تا سی روز نوشته‌اند) جشن می‌گرفتند وآنرا به نوروز عامه و خاصه تقسیم می‌کردند نوروز عامه یا نوروز کوچک ۵ روز بود که از اول فروردین آغاز می‌شد و نوروز خاصه ۶ روز بود که از ششم فروردین یا خرداد روز آغاز می‌شد که به جشن بزرگ معروف بود. ابوریحان بیرونی روز ششم فروردین را نوروز بزرگ و آن را عیدی بزرگ در بین ایرانیان می‌داند و می‌نویسد (خداوند در این روز از آفرینش جهان آسوده شد زیرا این روز آخر روزهای شش گانه است ودراین روز خدا مشتری را بیافرید و فرخنده‌ترین ساعت‌های آن روز ساعت مشتری است).
مجللی اضافه کرد: زرتشتیان میگویند در این روز زرتشت توفیق یافت که با خداوند مناجات کند، کیخسرو بر هوا در این روز عروج کرد. در این روز برای ساکنان زمین سعادت را قسمت می‌کنند و از اینجاست که ایرانیان این روز را روز امید نام نهادند.
وی بیان کرد: در زمان سلجوقیان به گردش ماه‌ها در سال پایان دادند و نوروز را به‌طور ثابت در روز اول بهار نجومی یعنی نخستین روز از ماه فروردین که در آن خورشید به برج "بره "وارد می‌شود و روز و شب برابر می‌گردد قرار دادند. نابسامانی گاه‌شماری و متغیر بودن ماه‌های سال در زمان ملکشاه سلجوقی به سامان رسید و او در سال ۴۶۷ قمری به هشت تن از اختر شناسان و ریاضی‌دانان بزرگ زمان خود از جمله حکیم عمر خیام مأموریت داد تا گاه‌شمار ایرانی را اصلاح نمایند و این گروه نوروز را در اول بهار قرار دادند و جایگاه آن برای همیشه ثابت ماند و از آن پس تقویمی به نام تقویم جلالی یا ملکی که از نزدیک‌ترین گاه‌شمارهای جهان به سال حقیقی خورشیدی است در ایران رواج یافت و نوروز بر اول بهار و ماه فروردین پایدار شد.
این پژوهشگر ادامه داد: در سرزمین‌های دیگر نیز جشن‌هایی وجود دارند که با نوروز ایرانیان سنخیت دارند. برای نمونه بابلیان کهن جشنی داشته‌اند که به هنگام بهار برگزار می‌شد که برخی از رسم و رسومات آن شبیه نوروز ایرانیان است.
مجللی عنوان کرد: نوروز یکی از چندین جشن‌های ایرانی است، ایرانیان در طول سال ده‌ها جشن برگزار می‌کردند که شامل مجموعه‌های؛ جشن‌هایی که از رخداد اسطوره‌ای برآمده‌اند و رنگ و بویی از اساطیر ایرانی دارند، جشن‌هایی که خاستگاه کیهانی و گاه‌شماری دارند و بر اساس محوریت زمان به وجود آمدند، جشن‌هایی که از باورهای باستانی ایرانیان برخاسته‌اند و جشن‌هایی که با تغییر در زندگی کشاورزی و دامپروری ایجاد شده‌اند (که البته این مورد در ردیف دوم نیز قرار می‌گیرد)، است.
وی اظهار کرد: نوروز نیز یکی از این جشن‌هاست که بسیاری از موارد فوق را در برمی‌گیرد. نوروز در موقعی آغاز می‌شود به برج حمل در می‌آید در این روز، مدت روز و شب به برابری می‌رسد که بنا به گفته استاد جلال‌الدین کزازی این رخداد بسیار شگون به ترازمندی بهاری و یا اعتدال ربیعی نامیده می‌شود. نوروز به‌راستی جشن بازگشت به آغاز است و همیشه بازگشت به آغاز شگفتی خود را به همراه دارد چون جهان و آفرینش به هنگام نوروز به آغاز خود برمی‌گردد.
این محقق خاطرنشان کرد: در اقداماتی که از طرف ایرانیان در آستانه نوروز رخ می‌دهد این است که ایرانیان پیش از رسیدن نوروز خانه‌تکانی می‌کنند و می‌کوشند که هرچه در خانه هست عاری از هرگونه غبار و ناپاکی باشد و یا اینکه در نوروز لباس‌های نو به تن می‌کنند.
مجللی اضافه کرد: این برمی‌گردد به یکی از جشن‌های آیینی و باور شناختی ایرانیان که به جشن فروردگان یا بزرگداشت فرورهر. باور ایرانیان براین بود که در روزهای واپسین سال و آغاز سال جدید، درگذشتگانشان از مینو وجهان پنهان به جهان آشکار و دیدار زندگان می‌آیند. که این رسم پس از اسلام نیز در نوروز جایگاه خود را حفظ نمود (رفتن به زیارت اهل قبور در پنجشنبه آخر سال) که نظافت منازل با پذیرایی از میهمانان پنهانی (ارواح) همراه است.
وی بیان کرد: ما ایرانیان همواره مردمانی میهمان‌نواز بوده‌ایم پس اگر میهمانی به خانه ما می‌آید باید منزل را نظافت کرده و لباس‌های نو به تن کنیم.
این پژوهشگر ادامه داد: نوروز پس از ورود اسلام به ایران نیز جایگاه خود را حفظ کرد و پیرامون نوروز احادیثی از معصومین دیده و شنیده شده. روایت است که علی (ع) در این روز به جانشینی رسول خدا منصوب شدند و همچنین قائم آل محمد (ع) نیز در این روز ظهور خواهند کرد.
مجللی با بیان اینکه المان‌ها و شخصیت‌های اسلامی در کنار سنت نوروز جای خود را باز کردند، افزود: کتاب خدا در کنار هفت‌سین قرار گرفت، هدایایی که ایرانیان به یکدیگر می‌دهند معمولاً اگر پول باشد از درون قرآن بیرون آورده و به یکدیگر تقدیم می‌کنند.
وی با اشاره به اینکه دعاهای هنگام تحویل سال، حضور در اماکن متبرکه هنگام تحویل سال نیز می‌تواند گواه این ادعا باشد، گفت: همچنین شخصیت امیر مؤمنان علی (ع) نیز در نوروز جایگاهی دارد، چون ایرانیان شیعه هستند و علی (ع) نقش بسزایی در فرهنگ شیعه دارد. در بسیاری از اشعار فارسی حلول بهار را در کنار نام علی قرار می‌دهند به‌عنوان مثال؛ بهار آمد بهار آمد خوش‌آمد/علی با ذوالفقار آمد خوش‌آمد/ علی با دلدل و قنبر جلودار /شه دلدل سوار آمد خوش‌آمد.
انتهای پیام