رودخانه‌ها منابع ارزشمند آبی برای آبیاری، شرب، صنعت، حمل و نقل و انرژی هستند. برای مثال، آب شیرین رودخانه‌ی نیل برای کشاورزی و زراعت در حوضه آبریز مصر مورد استفاده قرار می‌گیرد. در ضمن در برخی مناطق رودخانه‌ها به عنوان مرزهای طبیعی بین اقوام و کشورها شناخته می‌شوند، مانند رود اترک (مرز ایران و ترکمنستان)، ارس (مرز ایران و جمهوری آذربایجان، ارمنستان) و اروندرود که (مرز بین ایران و عراق) هستند.
همچنین رودخانه‌ها به عنوان یکی از مهمترین منابع آبی جهان، در تامین نیازهای آبی بشری، حفظ تنوع زیستی، حفظ خاک و حوضه آبخیز و کاهش آلودگی های محیط زیستی نقش مهمی را بازی می‌کنند.
خلاصه اینکه رودخانه‌ها، شریان‌های حیات زمین، نه‌تنها منبع تأمین آب شیرین برای انسان‌ها، گیاهان و جانوران هستند، بلکه نماد زندگی، پویایی و زیبایی طبیعت به شمار می‌روند.
۱۴ مارس، روز جهانی حفاظت از رودخانه‌ها، فرصتی است تا بار دیگر اهمیت این منابع ارزشمند را یادآور شویم و مسئولیت خود را در قبال حفظ و نگهداری آنها جدی‌تر بگیریم.
۲۲۰ هکتار اراضی حریم رودخانه‌های خراسان شمالی رفع تصرف شد
برات امیری مدیر رودخانه‌های شرکت آب منطقه ای خراسان شمالی در گفت و گو با ایسنا، اظهار کرد: از ابتدای استان شدن خراسان شمالی تاکنون ۲۲۰ هکتار از رودخانه‌های این استان رفع تصرف و آزادسازی شده است.
وی گفت: طی سال جاری ۳۳ هکتار معادل ۳۳۰ هزار مترمربع از اراضی حریم و بستر رودخانه‌های استان که به صورت غیرقانونی تصرف شده بود، رفع تصرف شده است.
امیری همچنین از جمع آوری ۱۴۵ دستگاه موتور پمپ برداشت غیرمجاز آب از رودخانه‌های استان در سال جاری خبر داد و گفت: این اقدامات به منظور حفاظت از منابع آب استان در راستای وظایف قانونی این شرکت و با همکاری مراجع قضایی و انتظامی انجام شده است.
وی بیان کرد: در سال جاری بیش از ۲۸ کیلومتر از رودخانه‌ها و مسیل‌های مهم استان نیز لایروبی و بازگشایی شده است.
مدیر رودخانه های شرکت آب منطقه ای خراسان شمالی خاطرنشان کرد: حفظ حریم قانونی رودخانه‌ها و مسیل‌های استان به منظور حفظ مسیر جریان رواناب و سیلاب و پیشگیری از خسارت به اموال عمومی ضرورت دارد و قبل از هرگونه ساخت و ساز در مجاورت رودخانه‌ها و مسیل‌های استان باید مجوز لازم از شرکت آب منطقه ای و استعلام حدود حریم و بستر آنها انجام شود.
امیری گفت: مطالعه و تعیین حدود حریم و بستر رودخانه ها و مسیل‌های استان در زمره کارهای جاری این شرکت است و از زمان تشکیل این شرکت در سال ۱۳۸۴ تاکنون حدود حریم و بستر حدود ۱۴۵۰کیلومتر از رودخانه‌های استان به صورت سرتاسری مطالعه و شناسایی شده و حدود ۵۸۰ کیلومتر آن علامتگذاری شده است.
وی توضیح داد: استان خراسان شمالی ۶۶۰۰ کیلومتر رودخانه و مسیل دارد که ۲۲۰۰ کیلومتر آن را رودخانه‌ها و مسیل‌های مهم تشکیل می‌دهند.
کاهش ۵۲ درصدی دبی آب رودخانه‌های خراسان شمالی
عباس ابراهیمی سرپرست مدیریت مطالعات پایه شرکت آب منطقه ای خراسان شمالی در ادامه در گفت و گو با ایسنا، با اشاره به اینکه یکی از چالش‌های اصلی کنونی رودخانه کمبود بارش و خشکسالی‌های پی در پی است، اظهار کرد: متاسفانه این امر موجب شده است تا دبی رودخانه های این استان به شدت کاهش یابد.
وی گفت: دبی آب رودخانه‌های این استان نسبت به آمار دراز مدت ۵۰ تا ۵۲ درصد کاهش یافته است.
ابراهیمی افزود: میزان بارندگی‌های انجام شده در سال گذشته نسبت به امسال بهتر بوده، اما بارندگی‌های امسال رضایت بخش نبوده و امید به برف‌های آب شدن در کوه‌ها داریم.
تغییرات اقلیمی تهدیدی برای حیات رودخانه‌ها
رضا شکاریان مدیر کل حفاظت محیط زیست خراسان شمالی همچنین در گفت و گو با ایسنا، بیان کرد: رودخانه‌ها در معرض تهدیدات فراوانی از جمله آلودگی، تغییرات اقلیمی، سدسازی‌های بی‌رویه و بهره‌برداری نادرست قرار دارند. این تهدیدات نه‌تنها حیات رودخانه‌ها، بلکه سلامت و آینده تمامی موجودات زنده را به خطر می‌اندازد.
وی افزود: اداره کل حفاظت محیط زیست خراسان شمالی از همه شهروندان، سازمان‌ها و نهادهای مرتبط دعوت می‌کند تا با رعایت مواردی همچون کاهش آلودگی و پرهیز از ریختن زباله و پساب‌های صنعتی به رودخانه‌ها، صرفه‌جویی در مصرف آب و مدیریت بهینه منابع آبی، مشارکت در برنامه‌های پاک‌سازی و احیای رودخانه‌ها و افزایش آگاهی عمومی درباره اهمیت رودخانه‌ها و خطراتی که آنها را تهدید می‌کند، گام‌هایی مؤثر در جهت حفاظت از رودخانه‌ها بردارند.
شکاریان تاکید کرد: رودخانه‌ها گنجینه‌های طبیعی هستند که باید محافظت شوند و آنها باید برای نسل‌های آینده حفظ شوند و هر اقدام کوچک ما می‌تواند تأثیر بزرگی در سلامت و پایداری رودخانه‌ها داشته باشد.
انتهای پیام