غلامرضا یوسف پور دبیر انجمن سواد رسانه بیرجند و کارشناس ارشد رسانه در گفت و گو با ایسنا گفت: امروزه دشمنان کشور آنچه را که جنگ ترکیبی نامیده می‌شود به کار گرفته‌اند، جنگی که شامل جنبه‌های مختلف مانند جنگ اقتصادی، فرهنگی و شناختی است. یکی از ابزارهای کلیدی در این جنگ ترکیبی، جنگ رسانه‌ای است که ابزارها و میدان خاص خود را طلب می‌کند.
دبیر انجمن سواد رسانه بیرجند تصریح کرد: رسانه‌های داخلی، در این میان، نقش همان ابزارهای بومی کشور را ایفا می‌کنند و خط مقدم مقابله با تهدیدات نرم‌افزاری دشمنان هستند. افسران و سربازان این میدان شامل جوانان، نیروهای مردمی، مدیران و متخصصان حوزه نرم‌افزار می‌شوند که توانایی اثرگذاری در این فضا را دارند.
وی افزود: در این مبارزه، بخشی از نبرد در سکوهای خارجی شکل می‌گیرد؛ همان سکویی که توسط دشمن طراحی شده‌است. تعداد قابل توجهی از مخاطبان ما در این سکوها حضور دارند و این واقعیت مستلزم تولید محتوایی متناسب با هر دو محیط داخلی و خارجی است. شناخت دقیق هر دو فضا و ارائه محتوای مدبرانه، ابزار مهمی برای تأثیرگذاری مطلوب در این جنگ نرم محسوب می‌شود.
دبیر انجمن سواد رسانه بیرجند افزود: با در نظر گرفتن این موضوع و شناختی که از فرایندهای مرتبط وجود دارد، الگوریتم‌هایی طراحی می‌شوند که به‌طور هدفمند کاری می‌کنند تا افراد همفکر بتوانند راحت‌تر یکدیگر را پیدا کنند. این روند باعث می‌شود افراد در نوعی «فیلتر حباب» قرار بگیرند که فقط با دیدن افکار مشابه خودشان، تصور کنند اکثریت جامعه همسو با آنها هستند. از این طریق، شبکه‌های اجتماعی توانایی مدیریت افکار عمومی و حتی دستکاری آنها را پیدا می‌کنند تا مردم را به سمت تفکرات خاصی سوق دهند و رفتار آنها را در راستای این مقاصد شکل دهند.
وی تصریح کرد: با این اوصاف، ضروری است که افراد با عملکرد و سازوکار شبکه‌های اجتماعی آشنا شوند و علاوه بر آگاهی از این مسائل، خود را در معرض دیدگاه‌های مخالف و افکار گوناگون قرار دهند تا بتوانند تصمیمات منطقی و آگاهانه‌تری بگیرند.
یوسف پور در پاسخ به پرسش نقش جوانان در تقویت دفاع نرم و حفظ هویت انقلابی چیست، بیان کرد: باید بگوییم که جوانان و نوجوانان به دلیل شرایط سنی و تمایلات خود به سرگرمی و هیجان، بیشترین قشر در معرض جنگ نرم دشمن هستند، آنها خط مقدم این جبهه در فضای مجازی به‌شمار می‌آیند. بنابراین، توجه ویژه به طراحی برنامه‌های دفاع نرم برای حفظ هویت انقلابی جوانان باید در اولویت فرماندهان و مسئولان جبهه فرهنگی باشد.
دبیر انجمن سواد رسانه تصریح کرد: همانطور که در دوران جنگ تحمیلی عراق علیه ایران، جوانان تهدیدات ملموس دشمن را به خوبی تشخیص داده و حتی از مسیر درس به جبهه‌ها رهسپار می‌شدند، امروز نیز نیاز دارند دید روشنی نسبت به جنگ رسانه‌ای داشته باشند. ضرورت دارد که این قشر توان خود را برای ساخت محتوای مناسب، استفاده از هشتگ‌های تاثیرگذار و اشتراک‌گذاری اقدامات استراتژیک جهت ضربه زدن به دشمن به‌کار گیرند. متاسفانه بسیاری از جوانان نسبت به این موارد بی‌توجه بوده و علیرغم حضور فعال در فضای مجازی، مسیر مشخصی برای مقابله با جنگ رسانه‌ای نمی‌یابند.
وی افزود: در خصوص ارزیابی سیاست‌های رسانه‌ای کشور در مقابله با جنگ نرم نیز باید اذعان کرد که این موضوع پیچیدگی زیادی دارد و نیازمند بررسی‌های جامع است، علیرغم تلاش‌های صورت‌گرفته جهت رفع چالش‌ها، همچنان نیاز به بازنگری جدی در این سیاست‌ها وجود دارد به ویژه باید زیرساخت‌های رسانه‌ای تقویت شوند تا مقابله موثرتری با جریان‌های جنگ نرم انجام گیرد.
یوسف پور با بیان اینکه، یکی از چالش‌های اصلی تسلط رسانه‌های غربی است گفت: هرچند تلاش زیادی شده تا در این عرصه فعالیت شود، اما واقعیت این است که کنترل نهایی همچنان در اختیار آنهاست. برای نمونه، محتواهای ارزشی مرتبط با شهید حاج قاسم سلیمانی یا سید حسن نصرالله به راحتی از بسترهای مجازی حذف می‌شوند و اجازه انتشار نمی‌یابند.
دبیر انجمن سواد رسانه با اشاره به اینکه چالش دیگر، ضعف هماهنگی بین رسانه‌ها است، بیان کرد: در هر جبهه مقاومتی، هماهنگی میان نیروها از الزامات اصلی است، اما در کشور شاهد ناهماهنگی‌هایی هستیم. حتی رسانه‌های داخلی گاه علیه یکدیگر وارد عمل می‌شوند. برای مثال، صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران با وجود کاستی‌هایی که ممکن است داشته باشد، در تقابل یک‌تنه با هزاران شبکه اینترنتی و ماهواره‌ای موفق بوده است. بنابراین، لازم است به جای تضعیف یکدیگر، تمامی رسانه‌ها دست‌به‌دست هم داده و به صورت منسجم عمل کنند تا آب به آسیاب دشمن ریخته نشود.
یوسف پور با بیان اینکه هماهنگی و درک نیاز، همراه با شناخت دقیق موضوعات و مسائلی که باید بر آنها متمرکز شویم، ضروری است، گفت: باید بدانیم دشمن در کجا متمرکز شده و به چه نقطه‌ای حمله می‌کند، تا برنامه‌ریزی‌هایمان هدفمند و همسو با تهدیدات باشد. این اشتباه است که دشمن یک نقطه را هدف قرار دهد و ما به دفاع از جای دیگری بپردازیم. بنابراین، نیاز به دیدبانی دقیق و تحلیل کارآمد داریم.
وی افزود: چالش بعدی می‌تواند بازنگری در سیاست‌ها باشد؛ باید بررسی کنیم که در سال‌های اخیر و با ظهور شبکه‌های اجتماعی و فضای مجازی چه دستاوردها یا کاستی‌هایی داشته‌ایم. ابزارهایی مانند گوشی‌های هوشمند اکنون در دستان همگان، حتی نوجوانان، هستند و این امر ما را ملزم می‌کند تا اشتباهات گذشته را شناسایی کرده و اصلاح کنیم.
دبیر انجمن سواد رسانه بیان کرد: یکی از سؤالات مطرح‌شده در این زمینه این است که چگونه می‌توان از رسانه‌ها برای تقویت هویت ملی و فرهنگی در برابر تهدیدات نرم استفاده کرد، پاسخ این سؤال نیازمند ارائه راهکارهای عملی است. نخست، باید نیروی انسانی فعال در حوزه تولید محتوا و مدیریت پیام را آموزش داده و توانمند سازیم. افرادی که همچون افسران جنگ نرم عمل می‌کنند، باید در زمینه‌های مختلفی همچون استفاده از فناوری‌های نوین و موضوع‌سازی تقویت شوند؛ دوم نیاز به هماهنگی میان رسانه‌های داخلی برای افزایش اثربخشی پیام‌ها داریم. سازمان‌های متولی این امر باید با هم همکاری کنند و از منابع و نیروهای یکدیگر بهره‌مند شوند.
یوسف پور با اشاره به اینکه امروز بسیاری از خانواده‌ها گوشی هوشمند دارند و فرزندان نیز به‌سادگی از طریق اینترنت و شبکه‌های اجتماعی محتواهای تولیدی مختلف را می‌بینند، گفت: محتوایی که گاه نامناسب است و ارزش‌های مخالف فرهنگ بومی را تبلیغ می‌کند. (جوزف نای استراتژیست غربی و مبدع عنوان قدرت نرم)علت استفاده از اصطلاح قدرت نرم به‌جای جنگ را این‌گونه توصیف می‌کند که وقتی جنگ نامیده می‌شود، حساسیت‌ها برانگیخته شده و جامعه واکنش دفاعی نشان می‌دهد. اما با اصطلاح قدرت نرم، اقدامات آنها طبیعی جلوه داده می‌شود و دفاع کمتری صورت می‌گیرد.
انتهای پیام