در همین رابطه علی محمدی، عکاس، مطلب حاضر را برای انتشار در اختیار ایسنا گذاشته است:
«عکاسی بحران به معنای ثبت و مستندسازی حوادث و شرایط بحرانی است که در آن افراد، جوامع و زیرساخت‌ها تحت تأثیر قرار می‌گیرند. این نوع عکاسی می‌تواند در موقعیت‌های مختلفی از جمله بلایای طبیعی (مانند سیل و زلزله)، حوادث انسانی (مانند حملات تروریستی) و بحران‌های بهداشتی (مانند شیوع بیماری‌ها) به کار گرفته شود. عکاس بحران کسی است که با حساسیت بالا و درک عمیق از شرایط بحرانی، به ثبت تصاویری می‌پردازد که می‌تواند تأثیر عمیقی بر افکار عمومی و تصمیم‌سازی‌ها داشته باشد.
مفهوم عکاسی بحران
عکاسی بحران به عنوان یک رشته تخصصی، نیازمند مهارت‌های خاصی است. عکاسان بحران باید توانایی‌های فنی و احساسی بالایی داشته باشند تا بتوانند در شرایط استرس‌زا و بی‌ثبات به ثبت وقایع بپردازند. این نوع عکاسی نه تنها به مستندسازی وقایع کمک می‌کند، بلکه می‌تواند به جلب توجه عمومی و ایجاد تغییرات مثبت در سیاست‌ها و برنامه‌های اجتماعی منجر شود. عکاسی بحران می‌تواند به دو صورت انجام شود:
۱. مستندسازی فعالیت‌های امدادی و نجات: عکاسان می‌توانند تلاش‌های انسان‌دوستانه را در زمان بحران‌ها ثبت کنند. این تصاویر می‌توانند به تقویت روحیه جامعه و افزایش همبستگی کمک کنند.
۲. نمایان کردن نواقص و چالش‌ها: عکاسی بحران همچنین می‌تواند به نمایان کردن نواقص و چالش‌هایی که جوامع در زمان بحران با آن مواجه هستند، کمک کند. این نوع عکاسی می‌تواند به افزایش آگاهی عمومی و پاسخگویی مسئولان منجر شود.
جایگاه عکاس بحران
عکاسان بحران باید به‌خوبی آموزش دیده و آماده باشند تا بتوانند به درستی از شرایط بحرانی مستندسازی کنند. آن‌ها باید توانایی‌های زیر را داشته باشند:
- تحلیل شرایط: درک سریع از وضعیت و انتخاب بهترین زاویه و زمان برای عکاسی.
- همدلی و حساسیت: درک احساسات افراد در شرایط بحرانی و ثبت لحظاتی که به بشریت کمک کند.
- تکنیک‌های عکاسی: تسلط بر تکنیک‌های عکاسی و استفاده از تجهیزات مناسب برای شرایط خاص.
لزوم توجه به آموزش عکاسی بحران
با توجه به حوادث متعددی که استان خوزستان در سال‌های اخیر تجربه کرده است، از جمله سیل، زلزله و حملات تروریستی، ضرورت آموزش عکاسی بحران بیش از پیش احساس می‌شود. متولیان فرهنگی و آموزشی باید به این بخش از عکاسی توجه ویژه‌ای داشته باشند. آموزش عکاسی بحران می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- برگزاری کارگاه‌های آموزشی: این کارگاه‌ها می‌توانند به عکاسان کمک کنند تا با تکنیک‌های خاص عکاسی در شرایط بحران آشنا شوند و مهارت‌های خود را تقویت کنند.
- توسعه منابع آموزشی: ایجاد کتاب‌ها، مقالات و منابع آنلاین که به عکاسان در درک بهتر و عمیق‌تر از موضوع عکاسی بحران کمک کند.
- همکاری با نهادهای بین‌المللی: ایجاد ارتباط با نهادهای بین‌المللی که در زمینه بحران‌ها فعالیت می‌کنند، می‌تواند به تبادل تجربیات و بهبود مهارت‌های عکاسان محلی کمک کند.
تجربیات شخصی در عکاسی بحران
عکاسی در حادثه تروریستی ۳۱ شهریور اهواز
در حادثه تروریستی ۳۱ شهریور اهواز که به رژه نیروهای مسلح انجام شد، من در آن روز مشغول عکاسی بودم. هنگامی که حمله تروریستی آغاز شد، مشغول عکاسی از یگان‌های رژه رونده بودم و ناگهان صدای تیراندازی هر لحظه نزدیک‌تر می‌شد. پس از دقایقی، نیروهای نظامی، افرادی که برای تماشای رژه آمده بودند، خبرنگاران و عکاسان را به سمت پادگان ارتش که در نزدیکی محل رژه بود، هدایت کردند. به عنوان عکاس و تحت تأثیر شوکی که از حمله تروریستی به من وارد شده بود، به همراه جمعیت به سمت درب پادگان حرکت کردم. اما در یک لحظه ایستادم و با خودم فکر کردم که باید عکاسی کنم و در دل حادثه باشم. بنابراین دوباره به محل حادثه برگشتم و شروع به عکاسی کردم. در همان لحظه، یکی از بهترین عکس‌هایم را ثبت کردم. این تجربه به من یادآوری کرد که در شرایط بحرانی، عکاس باید قدرت تصمیم‌گیری سریع داشته باشد تا بتواند لحظات تأثیرگذار را به تصویر بکشد.
عکاسی در آتش‌سوزی منطقه حفاظت شده خائیز
در تاریخ ۸ خرداد ۱۳۹۹، منطقه حفاظت شده خائیز دچار آتش‌سوزی گسترده‌ای شد. این منطقه بین استان‌های خوزستان، بوشهر و کهگیلویه و بویراحمد قرار دارد. بعدازظهر ۱۱ خرداد از اهواز حرکت کردم و شب به یک روستا نزدیک منطقه حفاظت شده رسیدم. شب را در یک مسجد در وسط قبرستان روستا گذراندم تا فردا به سمت محل آتش‌سوزی حرکت کنم. ساعت ۲ شب، گروهی از کوهنوردان که از شهرهای مختلف خوزستان آمده بودند را دیدم که برای مهار آتش‌سوزی به سمت کوهستان در حال حرکت بودند. با آن‌ها صحبت کردم و خودم را معرفی کردم و آن‌ها قبول کردند که من را هم همراه خود ببرند. پس از نزدیک به چهار ساعت پیاده‌روی، به محل آتش‌سوزی رسیدیم. کوهنوردان مشغول خاموش کردن آتش شدند و من نیز به عکاسی پرداختم. بعد از دو ساعت عکاسی و خاموش شدن آتش، همراه کوهنوردان به نقطه‌ای دیگر که آتش‌سوزی وجود داشت، حرکت کردیم. هنگام پایین آمدن از کوه، به دلیل پیشروی آتش باید مسیری را با سرعت طی می‌کردیم تا از خطر گرفتار شدن در میان شعله‌ها در امان بمانیم. اما در یک لحظه که کوهستان در میان دود و آتش بود، از گروه فاصله گرفتم و به منظور عکاسی به محل دیگری رفتم. هنگامی که برگشتم، متوجه شدم که در میان آتش گرفتار شدم و نمی‌توانستم از آنجا بیرون بیایم. یکی از کوهنوردان محلی از میان شعله‌های آتش به کمک من آمد و با زحمت من را از آنجا خارج کرد. این تجربه برای من بسیار آموزنده بود، زیرا در مواقع بحران، یکی از مهم‌ترین موارد برای یک عکاس، حفظ جان و امنیت خود است. این حادثه به من یادآوری کرد که عکاسی در شرایط بحرانی نیازمند دقت و احتیاط و آگاهی از کار گروه‌ها است.
عکاسی در زلزله مسجدسلیمان
روز دوشنبه ۱۷ تیر ۱۳۹۸، زلزله‌ای به بزرگی ۵.۷ ریشتر شهر مسجدسلیمان را لرزاند. وقتی برای عکاسی از بررسی خسارت‌های ناشی از زلزله به بخش گل‌گیر رفتم، خسارت زیادی به منازل روستایی وارد شده بود و مردم آنجا بسیار ناراحت و نگران بودند. ناگهان در یکی از کوچه‌ها با صحنه‌ای بسیار ناراحت‌کننده مواجه شدم: چند عکاس که در آنجا مشغول عکاسی بودند، با صدای بلند در حال شوخی و خنده نسبت به وضعیت موجود بودند. این تجربه برای من یادآور نکته‌ای مهم بود: اهمیت دادن به احساسات و عواطف مردم آسیب‌دیده. عکاس در شرایط بحرانی باید بتواند بر احساسات خود کنترل داشته باشد و با حساسیت نسبت به وضعیت افراد، لحظاتی را ثبت کند که بیانگر واقعیات و دردها باشد. این تجربه به من نشان داد که عکاسی بحران نه تنها نیازمند تکنیک‌های فنی است، بلکه به درک عمیق‌تری از شرایط انسانی و توجه به احساسات سوژه‌ها نیز نیاز دارد.
ایمنی و سلامت عکاسان در شرایط خطرناک
عکاسی در شرایط بحرانی و خطرناک نیازمند توجه ویژه به ایمنی و سلامت عکاسان است. نکات کلیدی شامل:
۱. ارزیابی خطرات: شناسایی خطرات محیطی و بررسی وضعیت جغرافیایی قبل از ورود به موقعیت‌های بحرانی.
۲. تجهیزات ایمنی: استفاده از تجهیزات محافظتی مانند کلاه ایمنی و عینک‌های محافظ، همچنین انتخاب دوربین‌های مقاوم.
۳. برنامه‌ریزی و هماهنگی: پیش‌بینی شرایط اضطراری و همکاری با نهادهای امدادی برای افزایش ایمنی.
۴. توجه به سلامت روانی: مدیریت استرس و برقراری ارتباط با دیگر عکاسان برای حمایت اجتماعی.
۵. سلامت بدنی: مراقبت از تغذیه و استراحت کافی، همچنین حفظ آمادگی جسمانی.
۶. رعایت اصول اخلاقی: احترام به سوژه‌ها و حریم خصوصی افراد.
۷. آموزش مداوم: شرکت در دوره‌های آموزشی ایمنی و آگاهی از قوانین محلی.
عکاسی بحران نه تنها یک هنر است، بلکه یک ابزار قدرتمند برای مستندسازی واقعیت‌ها و ایجاد تغییرات مثبت در جامعه است. این نوع عکاسی به ما این امکان را می‌دهد که نه تنها وقایع تلخ و ناگوار را ثبت کنیم، بلکه به درک عمیق‌تری از شرایط انسانی نیز دست یابیم. از آنجا که عکاسان بحران با لحظات حساس و تأثیرگذاری مواجه می‌شوند، تصاویر آن‌ها می‌تواند نمایانگر ابعاد مختلف واقعیت‌های اجتماعی، اقتصادی و انسانی باشد.
با توجه به شرایط خاص استان خوزستان و چالش‌هایی که در این استان وجود دارد، نظیر سیل، زلزله و حملات تروریستی، ضرورت آموزش عکاسی بحران و ایمنی باید در اولویت قرار گیرد. در این راستا، متولیان فرهنگی و آموزشی باید به توسعه و گسترش برنامه‌های آموزشی در این زمینه توجه ویژه‌ای داشته باشند. این آموزش‌ها می‌تواند شامل کارگاه‌های عملی، برنامه‌های نظری و تبادل تجربیات با عکاسان بین‌المللی باشد.
علاوه بر این، عکاسان بحران باید از لحاظ روانی و جسمانی نیز آماده باشند. شرایط بحرانی می‌تواند فشارهای روانی و جسمانی زیادی را به همراه داشته باشد، بنابراین حمایت اجتماعی و برقراری ارتباط با دیگر عکاسان و فعالان اجتماعی می‌تواند به حفظ سلامت روانی آن‌ها کمک کند. همچنین، ایجاد بسترهایی برای بیان احساسات و تجربیات شخصی در این زمینه می‌تواند به بهبود وضعیت عکاسان کمک کند.
در نهایت، عکاسی بحران باید به عنوان یک بخش جدایی‌ناپذیر از جامعه مدنی شناخته شود. تصاویری که در این شرایط ثبت می‌شوند، می‌توانند به جلب توجه عمومی و مسئولان نسبت به مشکلات و چالش‌های واقعی که جوامع با آن‌ها مواجه هستند، کمک کنند. این تصاویر نه تنها می‌توانند احساسات را تحت تأثیر قرار دهند بلکه می‌توانند به ایجاد تغییرات مثبت در سیاست‌ها و برنامه‌های اجتماعی منجر شوند.
سرمایه‌گذاری در آموزش و تجهیزات عکاسی بحران می‌تواند به ارتقای سطح آگاهی عمومی، تقویت همبستگی اجتماعی و ایجاد تغییرات مثبت در سیاست‌ها و برنامه‌های اجتماعی منجر شود. در نهایت، عکاسی بحران باید به عنوان ابزاری برای روایت داستان‌های انسانی و ایجاد امید در دل مصائب دیده شود. این نوع عکاسی به ما یادآوری می‌کند که هر تصویر، داستانی برای گفتن دارد و می‌تواند صدایی برای کسانی باشد که در سکوت رنج می‌برند.
بنابراین، ضروری است که جامعه به اهمیت آموزش عکاسی بحران توجه ویژه‌ای داشته باشد. این آموزش‌ها نه تنها به عکاسان کمک می‌کند تا مهارت‌های لازم را کسب کنند، بلکه به آن‌ها این امکان را می‌دهد که با اعتماد به نفس بیشتری در موقعیت‌های حساس عمل کنند. در نتیجه، عکاسی بحران می‌تواند به ابزاری مؤثر برای تغییرات اجتماعی و افزایش آگاهی عمومی تبدیل شود. به همین دلیل، حمایت از برنامه‌های آموزشی و تأمین تجهیزات مناسب باید در اولویت اهداف اجتماعی و فرهنگی قرار گیرد تا عکاسان بتوانند به بهترین نحو به روایت داستان‌های انسانی و مستندسازی واقعیت‌ها بپردازند و بر روی ایجاد تغییرات مثبت در جامعه تأثیر بگذارند.»
انتهای پیام