به گزارش ایسنا، ، «نظامی؛ شیرین‌سخن» تازه‌ترین اثر محمد بقایی ماکان، نویسنده و استاد زبان فارسی در حوزه ادبیات کهن ایران است. همزمان با هفته بزرگداشت مقام حکیم نظامی توسط انجمن آثار و مفاخر فرهنگی و به این مناسبت با این پژوهشگر درباره جایگاه حکیم نظامی در ادبیات گفت‌وگویی انجام شده است که متن آن در پی می‌آید.
بقایی ماکان درباره اینکه به‌نظر می‌رسد زوایای پیدا و پنهان حکیم نظامی در مقایسه با حافظ، مولانا، سعدی، خیام و... مورد شناخت و توجه قرار نگرفته است، اظهار کرد: کسانی که در حیطه ادبیات تخصص و با دنیای شعر فارسی آشنایی دارند، می‌دانند که نظامی شهسوار عرصه منظومه‌های عاشقانه است. او در واقع یکی از شاخص‌ترین چهره‌های شعر فارسی است که در شمار پنج شاعر بزرگ چکامه فارسی نیز از او یاد می‌شود. بنابراین علاوه بر اینکه پرداختن به این شاعر مورد علاقه ادیبان و پژوهشگران حوزه ادبیات کهن است، مولفه‌های ادبی و دراماتیک هریک از منظومه‌های او در طول دوران مختلف، همواره مورد توجه هنرمندان، ادیبان و مخاطبان قرار گرفته است. نظامی در زمره شاعرانی است که منظومه‌هایش پرطرفدارترین آثار ادبیات کلاسیک ایران به شمار می‌روند. خوشبختانه در سال‌های اخیر، بیش از پیش آثار این شاعر بزرگ، منبع الهام خلق آثاری در حوزه‌های مختلف سینما، تئاتر، موسیقی و ادبیات قرارگرفته و همین امر باعث شده است تا نسل امروز به گنجینه‌های نهان در بطن اشعار او بیشتر پی ببرند.
او سپس با بیان اینکه دامنه شعری نظامی در قیاس با شاعرانی چون فردوسی یا حافظ که تنها یک اثر از آن‌ها باقی مانده است، از گستره وسیع‌تری برخوردار است، گفت: این‌طور به نظر می‌رسد که در این سال‌ها فقط به برخی از منظومه‌های این شاعر مانند «لیلی و مجنون» و «خسرو و شیرین» پرداخته شده و دیگر منظومه‌های او تاحدودی مغفول واقع شده‌اند. البته باید به این مسئله توجه داشته باشیم که پژوهندگان داخلی در طول این سال‌ها بر روی تمام آثار شاعران ادبیات کهن در حد مطلوب کار کرده‌اند، اما مدیریت کلان فرهنگی در برخی دوره‌ها، چندان که باید توجه کافی و وافی نسبت به ترویج آثار پدیدآمده در این زمینه نداشته است. این امر باتوجه به مشکلات موجود، سبب عدم تمرکز ذهنی در علاقه‌مندان به مطالعه این آثار شده و آن‌طور که باید در داخل کشور نیز جای خود را بین خوانندگان پیگیر شعر فارسی باز نکرده است. در نتیجه، طبیعی است که شور و شوقی برای پدیدآورندگان باقی نمی‌ماند تا به تالیفاتی تازه در این حوزه دست بزنند.
این پژوهشگر درباره تأثیر برگزاری آئین ها و رویدادهایِ مرتبط با بزرگداشت حکیم نظامی در شناساندن این شاعر در عرصه بین‌المللی گفت: به نظرم اگر هدف نهادهایی مثل انجمن آثار و مفاخر فرهنگی شناساندن چهره شاعرانی مانند نظامی و مولانا است، ضرورت دارد تا چنین رویدادهایی در قالب کنفرانس‌های بین‌المللی مطرح شود. طبعاً این امر باعث می‌شود تا برخی تلقی‌های نادرست نسبت به نظامی و شاعرانی از این دست تصحیح شود. به‌عنوان مثال، قطران شاعری فارسی‌زبانی است که به قول ذبیح‌الله صفا در کتاب «تاریخ ادبیات ایران»، حتی یک بیت شعر غیرفارسی ندارد. اما در محافل فرهنگی خارج از کشور، دیوان اشعار او به زبان‌های دیگر منتشر شده است. یا درباره نظامی به همین ترتیب، اشعاری به دیگر زبان‌ها، منسوب به او وجود دارد. درحالی‌که نظامی هیچ‌گاه به‌جز زبان فارسی به زبان دیگری شعر نسرود. از این رو، بر این باورم انجمن آثار و مفاخر فرهنگی می‌تواند نقش بسزایی در جلوگیری از نشر تألیفات دروغین داشته باشد و با اعزام کارشناسان زبده به کشورهای دوست و همسایه، کنفرانس‌هایی را با این محوریت برگزار کند تا کشورهای دیگر به این حقیقت پی ببرند که انتشار اشعار نظامی، جز به زبان فارسی نیست.
او ادامه داد: خاطرم هست، در سال‌های اخیر، در جریان برگزاری برنامه‌ای که به عنوان یکی از سخنرانان در انجمن آثار و مفاخر فرهنگی حضور یافتم، به این مسئله تأکید داشتم که نظامی شاعری پارسی‌گوی است، چندان که خود او می‌گوید: «همه عالم تن است و ایران دل/ نیست گوینده زین قیاس خجل» چطور ممکن است که شاعری چون او به زبانی دیگر شعر بسراید؟! بنابراین جای آن است که در بطن برگزاری چنین جشنواره‌هایی، به تأثیر ارزش اشعار او درابعاد فرامرزی هم توجه شایانی شود. امروز وقت آن است که فرصت برای حضور کسانی که دلشان برای ایران و زبان فارسی می‌تپد و موی خود را در این مسیر سپید کرده‌اند در همایش‌های جهانی فراهم شود تا این گروه از پژوهشگران با ذکر دلیل و برهان، به اثباث این مسئله بپردازند که نظامی هرگز شعری به زبانی دیگر نسروده است.
بقایی ماکان سپس درباره کتاب خود «نظامی؛ شاعر شیرین‌سخن» گفت: در طول سالی که گذشت من پنج کتاب با درونمایه شاعران ادبیات کهن ایران تالیف کرده‌ام که «حافظ چنان که هست»، «مولوی چنان که هست»، «خیام چنان که هست»، و «سعدی چنان که هست» از این جمله به شمار می‌روند. همچنین درکنار این آثار، کتابی درباره نظامی به رشته تحریر درآورده‌ام که عنوان آن «نظامی؛ شاعر شیرین‌سخن» است. چون اشعار او به معنی واقعی شیرین هستند. البته در انتخاب عنوان این کتاب، ایهامی هم وجود دارد، چرا که معروف‌ترین شخصیت یکی از منظومه‌های نظامی «شیرین» نام دارد. این کتاب قرار است در اوایل سال جدید از سوی نشر «مروارید» منتشر شود. من در این کتاب به بررسی کلی اشعار او پرداخته‌ام، علاوه بر این، به میزان تاثیرگذاری شعر نظامی در اشعار شاعران پس از خود مانند جامی، امیرخسرو دهلوی و شاعران نوسرایی چون احمد شاملو، نادر نادرپور، سیاوش کسرایی، نصرت رحمانی و امثال این‌ها نیز اشاره کرده‌ام. نادرپور دو مقاله تحقیقی درباره نظامی نگاشته و در این مقالات به این مسئله اشاره دارد که شعر نظامی به‌واسطه بهره‌گیری از مولفه‌های شیرین روایی، چنان تأثیرگذار بوده است که در برهه‌ای از زمان که ایران به‌لحاظ تاریخی، در شرایط نامساعدی قرار داشته، در زدودن ناراحتی و آلام مردم نقش زیادی ایفا کرده است. سعی کرده‌ام به زوایای مختلف شعری او که دارای نکات ظریفی نیز هست توجه کنم، امیدوارم این کتاب مورد توجه دوستداران آثاری از این دست قرار بگیرد.
انتهای پیام