حجت‌الاسلام والمسلمین محمدباقر سعیدی‌روشن، رئیس پژوهشگاه حوزه و دانشگاه در یادداشتی که در اختیار ایسنا قرار داده است، نوشت: سید حسن نَصْرالله ملقب به سید مقاومت از بنیانگذاران حزب‌الله لبنان روز ۶ مهر ۱۴۰۳ با پرتاب بیش از ۸۰ بمب سنگرشکن ۵۰۰۰ پوندی ساخت آمریکا در ضاحیه بیروت در زیر زمین یک ساختمان به همراه ۳۳ نفر دیگر از جمله عباس نیلفروشان و علی کرکی، ترور و شهید شد. شهید نصرالله به دلیل جنگ و مخاطرات امنیتی روز یکشنبه ۵ اسفند ۱۴۰۳ پس از ۵ ماه شهادت، توسط نیمی از جمعیت سه میلیونی مردم لبنان و آزادیخواهانی از سراسرجهان تشییع شد. نصرالله که بود که مردم در زیرغرّش هواپیماهای جنگی اسرائیل پای جنازه او اشک و حماسه آفریدند؟ سید حسن نصرالله یک عالم دینی راستین بود که توحید او مبتنی برنفی طاغوت بود (فَمَنْ یَکْفُرْ بِالطّاغُوتِ وَ یُؤْمِنْ بِاللهِ فَقَدِ اسْتَمْسَکَ بِالْعُرْوَةِ الْوُثْقی لَا انْفِصامَ لَها» (سوره بقره، ۲۵۶) او در دوران رهبری حزب الله از سال (۱۹۹۲م-۲۰۲۴م) به قدرت منطقه‌ای تبدیل شد. آزادسازی جنوب لبنان از اشغال رژیم صهیونی درسال ۲۰۰۰م، آزادی اسیران لبنانی از دست اسرائیل در ۲۰۰۴م و پیروزی در جنگ ۳۳ روزه در ۲۰۰۶م  همه به تدبیر رهبری نصرالله رخ داد و او قدرت‌مندترین و محبوب‌ترین رهبرِ جهان عرب شد.

به راستی نصرالله که بود؟ قرآن به ما می‌آموزد که برخی انسان‌ها یک تن بسان یک جامعه‌اند و کارکرد یک جامعه پویا را دارند. قرآن در توصیف ابراهیم خلیل و بت شکن عصر خود، او را چونان یک امت می‌شمارد که خصلت‌هایی بدین قرار داشت:    

إِنَّ إِبْرَاهِیمَ کَانَ أُمَّةً قَانِتاً لِلَّهِ حَنِیفاً وَلَمْ یَکُ مِنَ الْمُشْرِکِینَ، شَاکِراً لأَنْعُمِهِ اجْتَبَاهُ وَهَدَاهُ إِلَی صِرَاطٍ مُسْتَقِیمٍ،  وَآتَیْنَاهُ فِی الدُّنْیَا حَسَنَةً وَإِنَّهُ فِی الْآخِرَةِ لَمِنَ الصَّالِحِینَ، ثُمَّ أَوْحَیْنَا إِلَیْکَ أَنِ اتَّبِعْ مِلَّةَ إِبْرَاهِیمَ حَنِیفاً وَمَا کَانَ مِنَ الْمُشْرِکِینَ» (سوره نحل، ۱۲۰- ۱۲۳)

در این آیات خداوند متعال ویژگی‌هایی را برای ابراهیم خلیل یاد میی‌کند که وجه نامگذاری او به یک امت است. آن گاه در پایان این خصلت‌ها، می‌فرماید شما نیز برهمین آیین حنیف ابراهیمی و طریق توحید باشید. اوصاف یاد شده بیشتر ثبوتی‌اند، و برخی سلبی‌اند که بازگشت آن نیز به ثبوتی است.

۱. ابراهیم به تنهایی یک امت

«إِنَّ إِبْرَاهِیمَ کَانَ أُمَّةً» معمولا افراد به هم پیوسته یک جامعه را امت ‌گویند اما در این جا ابراهیم خلیل را موسوم به امت می دارد. اگر یک انسان، فوق العاده و فراتر بود براوهم می توان اطلاق امت کرد. گفته شده است که چون حضرت ابراهیم به تنهایی کار یک ملت را انجام داد بدین روی او را امت نامید. واژه امت در عرف زبان برشخصی که از نظر علم و عقل وفعل، کار یک جامعه را بکند اطلاق شده است.

               لیس علی الله بمستنکرٍ              أن یجمع العالم فی واحد

               از شمار دو چشم یک تن کم        وز شمار خرد هزاران بیش!

یعنی افرادی از نوع انسان چنین اند که در نگاه چشم و دیدِ ظاهر، یک فرداند، اگر فوت شوند، در شماره چشم یک تن کم شده است، اما در منطق شمارش، عقل و علم از «هزاران بیش» اند! در منطق قرآن ابراهیم، به فرده یک امت است. او صدای رسای توحید در متن بت ‌پرستی و بت پیشگی بود. پس اوّلین وصف ابراهیم خلیل این است که او یک امت است.«إِنَّ إِبْرَاهِیمَ» جمله اسمیه مصدّر با «إِنَّ» تأکید ذکر شده است «کَانَ أُمَّةً». اما آیا این ویژگی مختص ابراهیم است یا بر رهروان راه توحیدی ابراهیم نیز اطلاق می شود؟ امام خمینی بنیانگذار فقید انقلاب اسلامی در شهادت شهید بهشتی، به خاطر شخصیت جامع الاطراف و بی نظیر ایشان، فرمود: بهشتی یک ملت بود. از این رو می توان شهید سید حسن نصرالله را نیز چونان یک ملت نامید؛ زیرا سید حسن نصرالله جوان یکه و تنها با دست خالی، زمانی در مقابل بت زمان و ارتش اسطوره ای اسرائیل ایستاد که همه شاهان عرب با ارتش ها و تسلیحات کذایی خود در برابر او سر ذلت فرود آورده بودند. او با اتکا به خدای متعال به تربیت جوانان لبنان پرداخت و آموزه توحید را درجان آنان نشاند و آن‌ها را انسان‌های دیگری ساخت. آری نصرالله به تنهایی یک امت شد.

۲. ابراهیم مطیع خدا و خاضع لله

خصلت اساسی دیگر برای حضرت ابراهیم عبودیت خالصانه و اطاعت محض او از خدا بود «قَانِتاًلِلَّهِ» سید مقاومت نیز کوشید براین مرام ابراهیم باشد. او خاضع در برابر خدا و سرسخت در برابر دشمنان خدا بود.

۳. ابراهیم حنیف

سومین خصلت ابراهیمی حرکت در صراط مستقیم حق «حَنِیفاً» و نلغزیدن به این سو و آن سوی بود. حنیف مقابل جنیف حرکت در میان جاده، و انحراف به حاشیه (جنیف) نداشتن و از صراط مستقیم فاصله نگرفتن است. حنیف میل از باطل به حق است، جنیف میل از حق به سوی باطل است. زندگانی پر تلاطم سید حسن نصرالله نیزگواه این حقیقت است که درمتن همه حوادث و بحران ها و مواجهه با انواع رویارویی ها، ذره‌ای از کانون توحید و ولایت راهبری الهی دور نشد و انحاء تمایلات درونی را مهار کرد و تمام دشواری ها و ناملایمات را تحمل کرد و تا آخرین لحظات حیات، صابرا محتسبا لله در طریق حق پایدار ماند.

۴. مستغرق درتوحید

عبارت دیگر در وصف خلیل الهی وصف سلبی و دفع دخل است. «وَلَمْ یَکُ مِنَ الْمُشْرِکِینَ» اگر ابراهیم در جدال احسن با مشرکان کوشید تا ذهن آنان را به فقر ذاتی ماه و خورشید و دیگر پدیده‌ها  آشنا کند (انعام، ۷۷) و بن بست فکری ایشان را برملا سازد؛ «فَبُهِتَ الَّذِی کَفَرَ»؛ (بقره، ۲۵۸) گمان نرود که بویی از شرک در وجود او راه داشت، بلکه او چنان مستغرق در توحید و معارض با شرک بود که در راه توحید مرگ و آتش را به جان خرید.(سوره عنکبوت، ۲۴)

این ویژگی نیز در حیات پر فراز و فرود نصرالله تجلی داشت. او همه مطامع دنیا را با خدا معامله کرد و همچون ابراهیم از خلق به حق سفر کرد و در وادی توحید و اوصاف الهی غوطه ور شد و جز برخدا دل نبست. هر که از دیدار برخوردار شد این جهان در چشم او مردار شد! بسیاراند کسان که دعوی توحید دارند، اما توحید راستین همان است که در میدان ابتلا از جان بگذری، و پیروزمردان این آزمون اندک اند. و نصرالله بر پیمان توحیدی با خداوند و جهاد در راه خدا تا نثار جان استوار ماند. «مِنَ الْمُؤْمِنِینَ رِجَالٌ صَدَقُوا مَا عَاهَدُوا اللَّهَ عَلَیْهِ فَمِنْهُمْ مَنْ قَضَیٰ نَحْبَهُ وَمِنْهُمْ مَنْ یَنْتَظِرُ وَمَا بَدَّلُوا تَبْدِیلًا»(سوره احزاب، ۳۳)

۵. سپاسگزار نعمت‌های خدا

 ویژگی دیگر خلیل خداوند شکرگزاری بود. «شَاکِراً لأَنْعُمِهِ» جهان وجود سراسر نعمت های الهی است. بهره گیری از نعمت‌های پروردگار در مسیر تقرب به خدا همان شکر گذاری است. و کاربست نعمت‌های عالم هستی در طریق ناحق و مقابل رضا و قرب آفریدگار هستی، کفر و کفران و نقمت است. ابراهیم خلیل عبد شاکر الله بود که همه نعمت‌های خدادادی را در راه خدا خرج کرد. حقیقت شکر در اخلاص توحیدی نمود پیدا می‌کند. سید حسن نصرالله در این صفت نیز چون رهرو آیین ابراهیمی راه شکر گزاری حق را پیشه کرد و فکر صائب، هوش سرشار، زبان بلیغ و موقعیت اجتماعی و تمام فرصت‌ها و نعمت‌های موهوب پروردگار حتی فرزند عزیز خود را برای نجات آوراگان فلسطین و لبنان در جهت رضای حق خالصانه به کار بست و بدین گونه شکر گزاری خود را تجسم بخشید.  

۶. برگزیده و خاص خدا

از جمله ویژگی‌های حضرت ابراهیم آن بود که خداوند وجود او را صالح و لایق رسالت خویش دید فلذا وی را برای رسالت توحیدی خویش برگزید. «واجتباه» اجتباء از جبایه، جمع کردن میوه های خوب را جِبایه و اجتبا گویند.«مُجتبیٰ» یعنی برچین شده، برگزیده شده. اجتبای الهی این است که خداوند بنده ای را مشمول رحمت و مزید کرامت خاص سازد. به این منظور او را از تفرق در راه‌های پراکنده حفظ و به صراط مستقیم سوق دهد. به گفته دیگر، اجتبای بنده، به این است که خدای سبحان خود متولّی اموروی شده او را خاص خود گرداند، آن سان که دیگران بر او سلطه نداشته باشند، چنانکه درباره حضرت یوسف به این معانی اشاره دارد «انه من عبا دنا المخلَصین» (طباطبایی، المیزان، ج ۱۲ ص ۳۶۸)

در این خصلت نیز نصرالله، به دلیل صلاحیت‌های شخصیتی و ارادی، چونان ابراهیم خلیل مشمول لطف خاص خداوند شد، مسئولیت توحیدی یافت و مأمور جهاد فی سبیل الله شد. کم نبوده و نیستند عالمانی قاعد که در برابر بت‌ها و طواغیت زمان ساکت و بی تفاوت اند! آری جهاد در راه حق بابی است که خداوند آن را تنها بروی اولیای خاص خود می گشاید. «أَمَّا بَعْدُ فَإِنَّ اَلْجِهَادَ بَابٌ مِنْ أَبْوَابِ اَلْجَنَّةِ فَتَحَهُ اَللَّهُ لِخَاصَّةِ أَوْلِیَائِهِ وَهُوَ لِبَاسُ اَلتَّقْوَی وَ دِرْعُ اَللَّهِ اَلْحَصِینَةُ» نهج البلاغه، خطبه ۲۷) 

۷. مشمول عنایت، توفیق وهدایت خاص

از جمله خصیصه های ابراهیم خلیل آن است که وی مشمول هدایت خاص خداست. «وَهَدَاهُ إِلَی صِرَاطٍ مُسْتَقِیمٍ» آشکار است که این هدایت نه هدایت عام بلکه هدایت پاداشی ویژه درمسیر رسیدن به مقصود است که براساس حرکت ایمانی به بنده عطا می شود. «وَمَن یُؤْمِن بِاللَّهِ یَهْدِ قَلْبَهُ» (سوره تغابن، ۱۱) این هدایت همان گرایش به مقصد و ایصال به مطلوب است.

۸. برخورداری ازحسنه دنیا

«وَآتَیْنَاهُ فِی الدُّنْیَا حَسَنَةً» نعمت های خوشایند و سعادت آفرین دنیا، عقل، علم، حلم، ایمان، تقوا، فرزند صالح، نام نیک، اعتبار اجتماعی، رزق و اخلاق نیکو و جز آن حَسَنات دنیاست. تبیین توحید، مبارزه با شرک، توفیق بنای کعبه، و قبله گاه همیشگی موحدان، احسان به بندگان خدا نمونه هایی از حسنات دنیایی ابراهیم خلیل بود. نصرالله شهید، سید مقاومت نیز دراین خصیصه مشمول حسنات فراوان الهی بود. عقل و تدبیر، علم و حلم و ایمان راستین به خدای متعال، جهاد در راه خدا، توفیق تربیت ایمانی جوانان مجاهد برای خدمت گذاری به محرومان و مبارزه با ستمگران مشرک و نجات مظلومان و سرانجام شهادت در راه خدا توسط ناپاک ترین جانیان روزگار، و عزت بی بدیل او در دل مردمان، نمونه هایی از حسنات دنیوی خداوند به رهبر شهیدان مقاومت سید حسن نصر الله بود.     

۹. در زمره صالحان و نیکان

«وَإِنَّهُ فِی الْآخِرَةِ لَمِنَ الصَّالِحِینَ» در این وصف خدای سبحان ابراهیم خلیل را در زمره صالحان در آخرت می‌شمارد. از قرآن کریم استفاده می‌شود که حضرت ابراهیم در دنیا امام و مقتدا و شیخ الانبیا بود و از صالحان به شمار می‌آمد. «وکلا جعلنا صالحین» (سوره انبیاء، ٧٢) با این وصف این دعا و خواست حضرت ابراهیم از خدای متعال که «وَأَلْحِقْنِی بِالصَّالِحِینَ» (شعراء، آیهٴ ۸۳) نشان دهنده آن است که صلاح مراتب تشکیکی دارد و صالحان نیز دارای مراتب مختلف‌اند و ابراهیم در خواست الحاق خود به آنان را دارد. البته این دعا مطلق است و دنیا و آخرت را شامل است. استاد علامه طباطبایی بر پایه اصل مراتب و درجات پیامبران الهی تا وجود مبارک حضرت خاتم که افضل همه آنان است و کتاب و عترت او به مثابه مرکز هدایت مردم تا روز قیامت، صالحان مطلوب حضرت ابراهیم را مقام خاص حضرت محمد(ص) و اهل‌بیت(ع) او می‌داند که حضرت ابراهیم از خدا مسئلت کرد تا او را به آن‌ها ملحق کند. 

ایشان می فرماید: براساس دلالت آیه شریفه «قل إن ولی الله الذی نزل الکتاب بالحق وهو یتولی الصالحین» (سوره اعراف، ١٩٦)  پیامبراکرم (ص) خود را دارای ولایت  و موصوف به صلاح تحت ولایت خاص حضرت اله می داند. از این رو خلیل الرحمن به خدا عرض کرد او را به محمد (ص) و آل محمد (ع) ملحق بدارد. «َأَلْحِقْنِی بالصالحین» و نگفت مرا از صالحان قرار بده، بلکه گفت مرا به صالحان ملحق کن و این دعای او مستجاب شد.( طباطبایی، المیزان، ج ۱، ص ۳۰۵) سید حسن نصرالله که بدرستی رهرو راه توحیدی ابراهیم بود، با ایمان استوار و اراده راسخ و رفتار مومنانه، خود را در قلمرو ولای توحید و ولای اهل بیت عترت قرار داد. بنابراین او به حسب وعده صادق پرودگار ملحق به صالحان خواهد بود. «وَالَّذِینَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ لَنُدْخِلَنَّهُمْ فِی الصَّالِحِینَ» (سوره عنکبوت، ۹)

و سرانجام این آیات اشعار به این نکته دارد که حضرت ابراهیم(ع) صفاتی مطلوب داشت که برونداد آیین حنیف و عبودیت خداوند سبحان بود. از این رو از همه انسان‌ها می‌طلبد که از ملت و آیین ابراهیم خلیل که همان راه توحید خالص است رهروی جویند و سعادت دارین را از این طریق بجویند. و سید حسن نصرالله یکی از آن مردان الهی بود که زندگی خود را وقف راه توحید کرد و مشمول ولایت خدای متعال و اولیای الهی واقع شد.

انتهای پیام