به گزارش ایسنا، مراسم پایانی چهل و دومین کتاب سال جمهوری اسلامی ایران و سی و دومین دروه جایزه جهانی کتاب سال جمهوری اسلامی ایران، امروز سه‌شنبه، هفتم اسفندماه با حضور مسئولانی همچون مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهور، سیدعباس صالحی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی و محسن جوادی، معاون فرهنگی وزارت ارشاد در تالار وحدت برگزار شد.
جشن کتاب، جشن فرهنگ و خودآگاهی فرهنگی است
حجت‌الاسلام حمید پارسانیا، دبیر علمی این دوره از جایزه کتاب سال در سخنانی اظهار کرد: در چهل و دومین دوره برگزاری کتاب سال بیش از ۱۷ هزار کتاب در دو دوره داوری شد که در مرحله اول تعدادی کتاب از دور داوری خارج شد و در مرحله دوم ۲۰۰ کتاب داوری شد. هر کتاب توسط سه داور بررسی شد و در این دوره سعی شد بیش از ۵۰۰ داور غیرتکراری داشته باشیم.
او سپس در سخنانی مکتوب به جایگاه کتاب پرداخت و گفت: کتاب متقدم بر فرهنگ است؛ فرهنگ در شکل کتاب قوام و استمرار می‌یابد. معجزه پیامبر خاتم (ص) نیز کتاب است. تعریفی که درباره کتاب ارائه شد جنبه تشبیه و تمثیل و استعاره و دیگر صنایع ادبی را ندارد بلکه تعریفی حقیقی است.
پارسانیا اظهار کرد: مناسک کتاب سال با فعالیت پیگیر نهادهای علمی و فرهنگی و با مشارکت و تلاش جمعی اهل ادب و قلم شکل می‌گیرد و به تقدیر از نویسندگانی می‌پردازد که زندگی خود را هزینه افق‌های جدیدی می‌کنند که بر زمینه و زمانه خود می‌گشایند، این تقدیر بخشی از فرایندی است که این مراسم برای خلق و آفرینش هویت زنده و فعال خود انجام می‌دهد، جشن کتاب جشن فرهنگ و خودآگاهی فرهنگی است.
علاقه‌مندان به کتاب را از دسترسی به آن محروم نکنیم
در ادامه مراسم، سیدعباس صالحی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در سخنانی خطاب به رئیس‌جمهور گفت: کتاب در ایران سه موسم دارد؛ موسم پاییزه که هفته کتاب است که در خدمت حضرتعالی هم در روز کتابدار، هم در کتابگردی و هم در دیدار با استادان فرهنگ ایران زمین بودیم. موسم دوم نیز مراسم کتاب سال است که در خدمتتان هستیم. موسم سوم هم نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران است.
او افزود: حوزه فرهنگ مبدا، ریشه و ثمره‌اش کتاب است.کتاب، مبدأ تمدن‌سازی است و ثمره تمدن‌ها را از کتاب بر می‌آورند و وقتی می‌خواهند به ثمر بنشینند با کتاب‌هایی که به ثمر نشسته این مسیر را ادامه می‌دهند. تمدن بی کتاب وجود ندارد. هر تمدن بشری با کتاب آغاز کرده است و تا زمانی بالنده بوده که کتاب داشته و وقتی به افول گراییده که کتاب را فراموش کرده است.
صالحی گفت: در فضای انقلاب اسلامی، شاهد این هستیم که جریان تالیف و قلم حرکتی رو به رشد داشته و از این‌جهت باید شکرگزار روندهایی که پدید آمده است، باشیم. در دهه اول انقلاب (۱۳۵۷ تا ۱۳۶۷) تعداد کتاب‌های منتشرشده، ۳۵ هزار عنوان بوده است که هم شامل چاپ اول و هم شامل تجدید چاپ می‌شد؛ اما در دهه چهارم یعنی از سال‌های ۱۳۸۷ تا ۱۳۹۷ ، آمار انتشار کتاب به ۷۲۶ هزار عنوان می‌رسد؛ یعنی با رشد ۲۰ برابری همراه بوده است. این اتفاق محصول یک فرایند است، فرایندی که جریان دانش و علم مسیر رشد کمی و تا حدودی کیفی را طی کرده است.
صالحی همچنین گفت: در حوزه پدیدآورندگان کتاب در چهار دهه و نیم بعد از انقلاب شاهد عدالت جنسیتی هستیم. در این مسیر هم به خوبی عمل کرده‌ایم، ما در سال ۵۷ شاهد هستیم که پدیدآورندگان مرد کتاب شامل مؤلف و مترجم ۳۰ برابر پدیدآورندگان زن هستند؛ یعنی یک سی‌ام پدیدآورندگان زن بوده‌اند. اما در سال ۱۴۰۲، در تالیف از ۹۴ هزار پدیدآورنده اعم از چاپ اول و مجدد، حدود ۴۵ هزار و ۵۰۰ نفر مرد و ۳۳ هزار و ۷۰۰ نفر زن هستند، یعنی ۵۷درصد مرد و ۴۳ درصد زن. در ترجمه نیز ۸ هزار و ۱۳۴ نفر مرد و حدود ۶ هزار و ۵۰۰ نفر زن هستند، یعنی نسبت ۵۶ به ۴۴. این نشان‌دهنده این است که فضای کشور در مسیر همگرایی و همراهی بهتر عدالت جنسیتی در حوزه پدیدآورندگان حرکت کرده است. این‌ها خبرهای خوب حوزه کتاب است.در این روزهایی که خبرهای بد فراوان‌اند، من می‌خواهم خبرهای خوب را هم عرض کنم اما نه به این معنا که حوزه فرهنگ کاملا حالش خوب است.
سیدعباس صالحی سپس بیان کرد: ما شاهد رویش‌ها و اتفاق‌هایی هستیم که باید قدردان باشیم، برای نمونه جریان نشر خصوصی ایران در ایام بعد از انقلاب، در دهه‌های جدید پایگاه‌ها و جایگاه‌های خود را پیدا کرده است، باز در این قسمت از آمار کمک می‌گیرم، از بین ناشران عمومی که بیش از ۳۰۰ عنوان کتاب منتشر کرده‌اند، ۱۰ ناشر اول از بخش خصوصی هستند، در حوزه کودک و نوجوان نیز از بین ناشرانی که ۲۳۰ عنوان به بالا کتاب منتشر کرده‌اند، ۸ ناشر از ۱۰ ناشر اول، متعلق به بخش خصوصی هستند. این نشان می‌دهد که بار صنعت نشر ایران بر دوش ناشران خصوصی سنگینی می‌کند و نباید صنعت نشر ایران را فراموش کرد، بار قابل توجهی از فرهنگ ایران زمین بر دوش ناشران خصوصی قرار گرفته است، بنابراین فرهنگ را در حوزه ناشران خصوصی باید جدی گرفت. مسیری را که طی کرده‌ایم و روندهای گوناگونی که طی شده است، گستره‌هایی که زمینه دانش عمومی و دانش دانشگاهی در ایران پدید آورده است، فرصت هایی را برای حوزه فرهنگ به ویژه فرهنگ مکتوب پدید آورده است، اما در کنار این نکات طبعا تقاضاهایی هم هست.
وزیر ارشاد با اشاره به افزایش هزینه‌های تولید فرهنگ مکتوب، گفت: با بالاتر رفتن هزینه‌های تولید عرضه فرهنگ مکتوب، حجم سبد فرهنگی خانوار پایین و پایین‌تر آمده است، پیشنهادی که ناشران و مؤلفان داده‌اند و می‌شود با نگاه حضرتعالی یعنی عدالت‌محوری به آن توجه کرد، این است که ما علاقه‌مندان به کتاب را از دسترسی به کتاب محروم نکنیم؛ قیمت کتاب بالا رفته است و هزینه‌ها بالاست. بنیه خرید کتابخانه‌های عمومی، کتابخانه‌های مدارس، دانشگاه‌ها و همه نهادهایی که می‌توان حداقل حضور کتاب را در آن‌ها نسبت به منابع روز ایجاد کرد، افزایش دهیم. چراکه اهتمام به اقتصاد نشر و اقتصاد تالیف به حوزه عدالت فرهنگی کمک می‌کند و کسانی را که علاقه‌مند به کتاب هستند اما با خرید چند کتاب از خرید کتاب بعدی می‌مانند، نیز حمایت می‌کند.
صالحی خطاب به رئیس جمهور گفت: نگاهی که شما به درستی در حوزه آموزش دارید و در دولت و غیر دولت به آن اشاره کردید، که بحث من در مدرسه‌سازی تنها کالبد نیست، تغییر یک نوع نظام نرم‌افزاری هم هست و بی‌تردید در مدارسی که با این نگاه شکل گرفته یا می‌گیرند، کتاب می‌تواند روحی در آن مدرسه و دانشگاه و محیط آموزشی باشد. اگر می‌خواهیم دانش‌آموزان را از حافظه‌محوری رها کنیم، باید دانایی بیاموزیم، طبیعتا کتاب جای خود را دارد و کمک به آنچه بتواند این محیط‌های آموزشی و کتابخانه‌های عمومی را با کتاب‌های روزآمد همراه کند و فضایی از منشورات جدید فراهم کند، می‌تواند کمک به این مسیر در حوزه آموزش باشد.
در ادامه از برگزیدگان کتاب سال جمهوری اسلامی ایران تقدیر شد؛ چهره‌هایی چون علی رواقی، محمود عابدی، مسعود جعفری جزی، مجید قیصری، مقصود فراستخواه و ... . از غلامرضا اعوانی نیز تجلیل شد. البته در این میان دو نفر از حاضران در جمع خطاب به رئیس‌جمهور اعتراض خود را نسبت به نتایج داوری اعلام کردند.
سخنان مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهور در مراسم پایانی کتاب سال را در این پیوند می‌توانید بخوانید.
انتهای پیام