امان‌الله قرایی‌مقدم در گفت‌وگو با ایسنا، با بیان اینکه وظایف برخی رسانه‌های خارجی این است که هراس اجتماعی، ناامیدی و بی‌اعتمادی به وجود آورند و جو اجتماعی را آشوب کنند، گفت: آنها از هر وسیله‌ای که بتواند منتقل‌کننده پیام باشد از جمله انیمیشن،‌ خبرهای جعلی و ... استفاده می‌کنند. متاسفانه صدا و سیما هم به شکل غیرمستقیم از طریق اخبار ناراحت‌کننده و ... به این موضوع دامن می‌زند و به این ترتیب هراس اجتماعی، ترس از آینده و ناامیدی افزایش می‌یابد. 

او با اشاره به اینکه جامعه، سواد رسانه‌ای کافی در برخورد با تهدیدات نرم فرهنگی ندارد، اظهار کرد: در اینجا باید جامعه را به سه دسته عوام، متوسط و اِلیت (نخبگان) تقسیم‌بندی کنیم. دسته اول معمولا به سرعت تحت تاثیر قرار می‌گیرند و ممکن است هر آنچه را که می‌شوند بدون پرداخت کافی به مخیله خود راه داده و ثبت و ضبط کند. طبقه متوسط که اصولا موتور محرک جامعه، پیش‌برنده، آگاهی‌دهنده و جنبش برانگیز هستند اخبار و اطلاعات را مورد تحلیل قرار می‌دهند، اما به هر حال در این بخش هم رسانه می‌تواند تاثیر بگذارد. جامعه‌شناسان مختلفی که بر مباحث مرتبط با وسایل ارتباط جمعی اشراف دارند، دریافته‌اند که دو موضوع «تکرار» و «نحوه ارائه اخبار و انتخاب کلمات» در میزان اثرگذاری بر جامعه موثر است و متاسفانه چون طبقه متوسط فروریخته است میزان تاثیرگذاری افزایش می‌یابد. 

قرایی مقدم با اشاره به نظر لوی وارنر (جامعه‌شناس آمریکایی)، ادامه داد: جامعه به ۶ طبقه تقسیم می‌شود به این صورت که طبقه اول به دو دسته «بالا» و «بالاتر» تقسیم می‌شود، طبقه متوسط و طبقه پایین نیز به همین منوال هر کدام دو بخش تقسیم بندی می‌شوند. در شرایطی که طبقه بالا به طبقه متوسط و طبقه متوسط به پایین فروریخته است، هر طبقه شروع به آگاهی بخشی به افراد طبقه‌ای که به آن وارد شده‌اند می‌کنند. به عبارتی از دیدگاه جامعه‌شناسیِ طبقات، طبقه متوسط در عین حال که موتور محرک است، در نقش سپرِ مقاومتی طبقه پایین در مقابل طبقه بالا ظاهر می‌شود یعنی در صورتی که طبقه متوسط وضعیت مناسبی داشته باشد اجازه نمی‌دهد طبقه پایین که قاعده هرم اجتماعی را شکل می‌دهد، در مقابل طبقه بالا به حرکت درآیند و جنبش کنند. متاسفانه با فروریختن طبقه متوسط رسانه‌های خارجی هم تاثیر فرهنگی می‌گذارند.

او در پاسخ به این سوال که چگونه می‌توان در مقابل تهدیدات نرم فرهنگی ایستادگی کرد؟ به نظریه ژوزف شومپیتر اشاره کرد و گفت: جامعه‌ای می‌تواند جلوی تهدیدات نرم فرهنگی را بگیرد که آب و هوای اجتماعی مساعد باشد. آیا اکنون وضعیت اشتغال، درآمد، اسکان، ازدواج و... در کشور ما مساعد است؟ آیا افراد جامعه نسبت به اوضاع و احوال اجتماعی رضایت دارند؟ در شرایطی که نارضایتی اجتماعی بیشتر باشد تهدیدات فرهنگی تاثیر بیشتری پیدا می‌کنند. از سوی دیگر وقتی اخبار جعلی دهان به دهان پخش می‌شود تاثیر بیشتری دارد و این روند ادامه می‌یابد. در چنین شرایطی تنها راهکار بهبود آب و هوای اجتماعی است. وقتی بستر اجتماعی مساعد نباشد تاثیر تبلیغات منفی بیشتر می‌شود.

این استاد دانشگاه در پاسخ به پرسشی درباره محافظت از نسل Z و نسل Y در مقابل تهدیدات فرهنگی، توضیح داد: ۳۰ سال قبل هشدار دادیم که روزی شرایط فعلی رخ خواهد داد اما کاری که باید انجام نشد؛ این نسل‌های جدید به مراتب تاثیرپذیرتر هستند چون نسبت به نسل‌های قبلی خود دسترسی‌های بیشتری به منابع خبری دارند.

او افزود: بر اساس تئوری دیوید رایزمن (جامعه‌شناس آمریکایی) امروز جوانان خردگرا، عقل‌گرا و خودمختار شدند و در نهایت دنباله‌رو هستند؛ یعنی از گروه هم‌سالان خود الگوبرداری می‌کنند و دیگر کاری به مادر و پدر خود ندارند که بتوان تاثیر خاصی از این طریق بر آنها گذاشت. جامعه دائم در حال تغییر است و یک منظومه‌ای با جنبه‌ها و جلوه‌های گوناگون است که هر لحظه به رنگی در می‌آید. مگر می‌توان جلوی چیزی را در جامعه‌ای گرفت که حتی کودکان هم تلفن همراه به دست دارند؟ قرن حاضر قرن استیلای فضای مجازی، مطبوعات و سایر رسانه‌ها است. نمی‌توان نسل جدید را در مقابل این تهدیدات فرهنگی محافظت کرد چون در آموزش و پرورش هم کار چندان خاصی در این زمینه صورت نگرفته است. نسل جدید چقدر درباره تاریخ می‌داند؟ درحالی که سایر کشورها بر این موضوع سرمایه‌گذاری کرده‌اند. در این شرایط در مدرسه که آموزش خاصی داده نشده است، خارج از مدرسه هم که افراد در تهاجم رسانه‌های بیگانه قرار می‌گیرند و در گروه همسالان شروع به تقلید می‌کنند؛ پس چطور توقع داشته باشیم از تهدیدها آسیب نبینند؟ باید به دنبال احیای هویت ملی باشیم و یاد بگیریم به گذشتگان خود احترام بگذاریم. 

انتهای پیام