دکتر محمد رضایی در گفت‌وگو با ایسنا، درخصوص امنیت غذایی و اهمیت آن افزود: امنیت غذایی به معنای دسترسی همه افراد جامعه به غذای کافی، سالم و مغذی برای تامین نیازهای غذایی و دستیابی به یک زندگی فعال و سالم است.
وی با بیان اینکه امنیت غذایی دارای چهارمفهوم در ابعاد گوناگون است، اظهار کرد: دسترسی فیزیکی به غذا، دسترسی اقتصادی به غذا، استفاده و بهره‌وری از غذا و پایداری دسترسی به غذا در طول زمان، چهار مفهومی است که در این حوزه مورد بررسی قرار می‌گیرد. امنیت غذایی اهمیت دارد زیرا گرسنگی و سوءتغذیه میتوانند تاثیرات منفی بر سلامت، رشد اقتصادی، آموزش و توسعه پایدار داشته باشند و تامین امنیت غذایی به کاهش فقر، بهبود کیفیت زندگی و ایجاد ثبات اجتماعی کمک می‌کند.
عوامل تهدید و تامین امنیت غذایی
وی در ادامه، به عواملی که میتوانند تهدیدی برای امنیت غذایی باشند، اشاره کرد و گفت: تغییرات اقلیمی نظیر خشکسالی، سیل و افزایش دما، بر تولید محصولات کشاورزی تاثیر می‌گذارند. رشد جمعیت، دومین عامل است چرا که افزایش تقاضا برای غذا ممکن است از عرضه پیشی بگیرد. تخریب منابع طبیعی به عنوان سومین عامل مطرح می‌شود چرا که فرسایش خاک، کاهش منابع آب و جنگل‌زدایی، تهدیدی برای امنیت غذایی است.
این متخصص بهداشت مواد غذایی، در ادامه، سیاست‌های نادرست شامل سیاست‌های کشاورزی ناکارآمد یا توزیع ناعادلانه منابع را از دیگر عواملی دانست که تهدیدی برای امنیت غذایی است و گفت: بحران‌های اقتصادی و سیاسی نظیر جنگ‌ها، تحریم‌ها و تورم، آفات و بیماری‌ها، شامل شیوع آفات و بیماری‌های گیاهی و دامی و اتلاف غذا، شامل ضایعات غذایی در طول زنجیره تامین، از دیگر عواملی است که می‌تواند تهدیدی برای امنیت غذایی باشد.
وی در پاسخ به این پرسش که چه اقداماتی برای تامین امنیت غذایی در سطح کشور باید انجام شود، گفت: افزایش تولید داخلی با سرمایه‌گذاری در فناوری‌های نوین کشاورزی و بهبود بهره‌وری، مدیریت منابع آب و خاک با استفاده پایدار از منابع طبیعی، تنوع بخشیدن به منابع غذایی با کاهش وابستگی به یک یا چند محصول خاص، تقویت زنجیره تامین با کاهش ضایعات غذایی و بهبود سیستم‌های ذخیره‌سازی و توزیع، حمایت از کشاورزان خرد با ارائه آموزش، اعتبارات و بیمه‌های کشاورزی و سیاست‌های حمایتی با ایجاد ذخایر استراتژیک غذایی و تنظیم بازار، از جمله اقداماتی است که برای تأمین امنیت غذایی در سطح کشور باید انجام شود.
تغییرات اقلیمی چه می‌کنند؟
رضایی در پاسخ به این پرسش که آیا تغییرات اقلیمی میتوانند بر امنیت غذایی تأثیر بگذارند؟ گفت: تغییرات اقلیمی یکی از بزرگ‌ترین تهدیدها برای امنیت غذایی هستند و این تاثیرات موجب کاهش تولید محصولات می‌شود. افزایش دما و تغییر الگوهای بارش میتوانند عملکرد محصولات را کاهش دهند.
وی افزود: کمبود آب و خشکسالی‌های مکرر و کاهش منابع آب شیرین نیز از دیگر تهدیدها در کنار تخریب اکوسیستم‌ها و افزایش آفات و بیماری‌ها هستند. شرایط گرم‌تر ممکن است شیوع آفات و بیماری‌ها را افزایش دهد و از بین رفتن تنوع زیستی و خاک حاصلخیز نیز تهدیدی جدی در حوزه تخریب اکوسیستم‌هاست.
چهار سیاست برای مقابله با کمبود منابع غذایی
وی به بیان سیاست‌هایی برای مقابله با کمبود منابع غذایی پرداخت و گفت: توسعه کشاورزی پایدار و استفاده از روش‌های کشاورزی سازگار با محیط زیست، نخستین راهکار است که باید همراه با تحقیق و توسعه و سرمایه‌گذاری در فناوری‌های نوین مانند کشاورزی دقیق و محصولات مقاوم به تغییرات اقلیمی عملیاتی شود.
وی آموزش و توانمندسازی کشاورزان و افزایش آگاهی و مهارت‌های آنان را سیاست دیگری در راستای مقابله با کمبود منابع غذایی عنوان کرد و گفت: سیاست‌های تجاری منصفانه با کاهش وابستگی به واردات و حمایت از تولید داخلی و نیز مدیریت بحران با ایجاد سیستم‌های هشدار سریع و برنامه‌های اضطراری، از جمله سیاست‌ها برای مقابله با کمبود منابع غذایی است.
رئیس اداره نظارت بر بهداشت عمومی و مواد غذایی اداره کل دامپزشکی استان مرکزی در خصوص تضمین کیفیت و سلامت مواد غذایی در طول زنجیره تامین نیز گفت: استانداردهای بهداشتی با نظارت بر رعایت استانداردهای تولید و فرآوری مواد غذایی، کنترل کیفیت با انجام آزمایش‌های منظم برای تشخیص آلودگی‌ها و تقلب‌ها، بهبود سیستم‌های نگهداری و حمل‌ونقل و کاهش ضایعات و حفظ کیفیت مواد غذایی، برچسب‌گذاری شفاف و ارائه اطلاعات دقیق به مصرف‌کنندگان، آموزش تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان با افزایش آگاهی درباره روش‌های ایمن تولید و مصرف و استقرار سیستم‌های مدیریت بهداشتی مانند HACCP, ISO۲۲۰۰۰ در صنعت غذا از راهکارهای تضمین کیفیت و سلامت مواد غذایی در طول زنجیره تأمین است.
تکنولوژی‌های نوین میتوانند کمک کنند
وی در پاسخ به این سوال که آیا تکنولوژی‌های نوین میتوانند به تامین امنیت غذایی کمک کنند، گفت: بله، فناوری‌های نوین نقش کلیدی در تأمین امنیت غذایی دارند. کشاورزی دقیق با استفاده از GPS، سنسورها و داده‌ها برای بهینه‌سازی تولید، اصلاح نژاد دام و محصولات کشاورزی نه به معنای تراریخته بلکه انتخاب نژاد و رقم‌های برتر، کشاورزی عمودی و افزایش تولید در فضای محدود، هوش مصنوعی و اینترنت اشیا با پیش‌بینی نیازهای کشاورزی و مدیریت منابع و فناوری‌های کاهش ضایعات با بهبود روش‌های نگهداری و بسته‌بندی، به عنوان تکنولوژی‌های نوین میتوانند به تامین امنیت غذایی کمک کنند.
رضایی در خصوص موانع اصلی در حوزه تامین امنیت غذایی در کشورهای در حال توسعه، گفت: فقر و نابرابری و دسترسی محدود به منابع مالی و آموزشی، نخستین مانع است و زیرساخت‌های ضعیف، شامل سیستم‌های ناکافی حمل‌ونقل و ذخیره‌سازی، تغییرات اقلیمی و آسیب‌پذیری بیشتر در برابر بلایای طبیعی و سیاست‌های ناکارآمد همراه با عدم حمایت کافی از بخش کشاورزی به عنوان موانع اصلی در زمینه تامین امنیت غذایی در کشورهای در حال توسعه مطرح هستند.
راهکارهای حفظ آمادگی در برابر بحران‌های غذایی
وی درخصوص نحوه آمادگی در برابر بحران‌های غذایی در مواقع بحران مانند جنگ‌ها و بلایای طبیعی، گفت: ایجاد ذخایر استراتژیک با نگهداری مواد غذایی ضروری برای مواقع اضطراری، سیستم‌های هشدار سریع و نظارت بر عوامل تهدیدکننده امنیت غذایی، برنامه‌های کمک‌رسانی با هماهنگی بین‌المللی و داخلی برای توزیع غذا، تقویت تاب‌آوری جامعه و آموزش و توانمندسازی جوامع محلی و نیز سیاست‌های حمایتی با تامین اجتماعی و کمک‌های مالی به آسیب‌پذیرترین گروه‌ها، از جمله راهکارهای حفظ آمادگی در برابر بحران‌های غذایی در مواقع بحران مانند جنگ‌ها و بلایای طبیعی است.
لزوم حرکت به سمت رژیم‌های غذایی پایدار و کاهش ضایعات غذایی
رضایی به تأثیر رژیم‌های غذایی ناپایدار و مصرف بیش از حد منابع طبیعی بر امنیت غذایی نیز اشاره کرد و گفت: کاهش منابع طبیعی و مصرف بیش‌از حد آب، خاک و انرژی برای تولید غذا، تخریب محیط زیست با افزایش انتشار گازهای گلخانه‌ای و جنگل‌زدایی، عدم تعادل غذایی و تمرکز بر تولید محصولات خاص و نادیده گرفتن تنوع غذایی، تشدید نابرابری و دسترسی ناعادلانه به منابع غذایی بین کشورهای توسعه‌یافته و در حال توسعه، تهدید پایداری و کاهش توانایی نسل‌های آینده برای تامین نیازهای غذایی خود، از جمله تاثیرات رژیم‌های غذایی ناپایدار و مصرف بیش از حد منابع طبیعی، بر امنیت غذایی است.
وی تصریح کرد: با تغییر به سمت رژیم‌های غذایی پایدار و کاهش ضایعات غذایی، می‌توان فشار بر منابع طبیعی را کاهش داد و امنیت غذایی را بهبود بخشید.
انتهای پیام