هفته گذشته اخباری تکان دهنده از آزار و اذیت و شکنجه "آنیلا ساعدی" دختر بچه ۹ ساله سنندجی به دست نامادری‌اش در رسانه‌ها منتشر شد و به شدت احساسات مردم را جریحه‌دار کرد به نحوی که همگی خواستار مجازات پدر و نامادری آنیلا شدند.
کودک آزاری یکی از موضوعاتی است که همواره تحت عنوان یک معضل اجتماعی دردناک در جامعه مطرح بوده و هست؛ خشونتی که جسم و روح و آینده کودک را هدف می‌گیرد و زخمی ابدی بر پیکره شخصیت آنها به جای می‌گذارد که برای همیشه می‌ماند.
کودک آزاری مقوله جدید و یا مختص به کشور ایران نیست، از دیرباز و در سراسر جهان بشر به مقابله با این مقوله دردناک برخواسته است، اما موفق به ریشه کن کردن آن نشده و با رشد جوامع و افزایش تکنولوژی انواع روش‌های کودک آزاری نیز در حال افزایش است.
اغلب ما بر این باور غلط معتقدیم که کودک آزاری بر آزار جسمی کودک آن هم توسط شخص بیرونی و یا فرد بیگانه در جامعه دلالت دارد، این در حالی است که طبق تعریف روانشناسان هرگونه بدرفتاری فیزیکی، روحی و عاطفی، سوء استفاده جنسی و غفلت و بی‌توجهی به کودک به نوعی کودک آزاری محسوب می‌شود و جالب اینکه اغلب مقوله‌های کودک آزاری در محیط خانواده و توسط یکی از اعضای خانواده اعم از پدر، مادر، خواهر و برادر و یا حتی توسط ناپدری و نامادری صورت می‌گیرد.
کودک آزاری از مسائل مختلفی همچون اعتیاد والدین، فقر فرهنگی، فقر اقتصادی، ناآگاهی والدین در برخورد صحیح با کودک و ... نشات می‌گیرد، لذا از آنجایی که این مقوله یکی از آسیب‌های اجتماعی تأثیرگذار بر روح و روان کودکان است، لذا باید برنامه‌ریزی‌های جدی در خصوص ریشه کن کردن این معضل در سطح جامعه صورت بگیرد.
انواع کودک آزاری و پیامدهای آن
یک مشاور روانشناختی در تعریف کودک آزاری می‌گوید: کودک آزاری در واقع به هر نوع رفتاری که به سلامت جسمی و روانی و عاطفی کودک آسیب برساند، گفته می‌شود و این آسیب اغلب توسط اطرافیان به ویژه پدر و مادر کودک حتی به نیت خیر اما با رفتار اشتباه صورت می‌گیرد.
شیوا ابراهیمی در گفت‌وگو با ایسنا اظهار کرد: هرگونه آزار جسمی، جنسی و روانی و حتی غفلت و بی توجهی به کودک، به نوعی کودک آزاری محسوب می‌شود.
وی عنوان کرد: کودک آزاری در بعد روحی و روانی گاهی به اذیت کردن کودک به شکل تجاوز کلامی، تجاوز روانی و یا سوءاستفاده عاطفی بروز داده می‌شود که فرد آزارگر با استفاده از کلمات خشن، کلمات تحقیری، توهینی و تخریبی و حتی تهدیدی و زورگویی به سلامت عاطفی کودک آسیب می‌رساند.
ابراهیمی افزود: آزار جسمی یکی از انواع کودک آزاری است که منجر به صدمه رساندن و آسیب رساندن بدنی و در اثر تلاش عامدانه برای آسیب رساندن به کودک و یا به دلیل تنبیه بیش از حد صورت می‌گیرد و حتی گاهی اوقات والدین بد رفتار اصرار دارند که برای تربیت کودک از تنبیه‌های خیلی سنگین جسمی استفاده کنند.
اثرات منفی کودک آزاری تا پایان عمر همراه فرد خواهد بود
وی با بیان اینکه اثرات ناشی از کودک آزاری تا پایان عمر همراه فرد خواهد بود، عنوان کرد: سوء استفاده‌های جسمی و بی‌توجهی اغلب اوقات در افکار کودک آثار طولانی مدتی را از خود بر جای می‌گذارد که آسیب‌های روحی و روانی و پیامدهای جدی و بیشتری را به دنبال دارد که بدون شک در احساسات و روابط کودک در آینده خلل ایجاد می‌کند و عملکرد و سلامت کودک در آینده را تحت تاثیر قرار می‌دهد.
این مشاور روانشناختی تصریح کرد: افرادی که در کودکی در معرض کودک آزاری قرار گرفته‌اند اغلب در بزرگسالی دچار نوعی عدم اعتماد در برقراری ارتباط با دیگران می‌شوند که در وجود خود احساس بی ارزشی دارند و در مدیریت احساسات و هیجانات با مشکل مواجه هستند و به انواع اختلالات، اضطراب ها و افسردگی دچار می‌شوند.
شیوا ابراهیمی ادامه داد: کودکانی که در معرض کودک آزاری قرار می‌گیرند؛ اغلب علائم هشدار دهنده ای همچون گوشه‌گیری، ترس، اضطراب و افراط در بعضی از رفتارها را از خود بروز می‌دهند.
وی افزود: بدون شک والدین دلسوز و خیرخواه فرزندان خود هستند، اما آن دسته از والدین که خود با انواع معضلات اجتماعی دست و پنجه نرم می‌کنند به ویژه والدینی که درگیر معضل اعتیاد هستند به دلیل سوء مصرف مواد فاقد سلامت و هوشیاری لازم برای مدیریت و تربیت صحیح فرزندان و توجه به اعضای خانواده به ویژه کودک خود هستند، لذا خواسته یا ناخواسته کودک در این محیط در معرض آزار و اذیت قرار می‌گیرد.
ابراهیمی اضافه کرد: بعضی از والدین هم قصد آسیب رساندن به کودک خود را ندارند اما به دلیل اینکه نحوه تربیت درست کودک را نمی‌دانند و در این زمینه آگاهی‌های لازم را کسب نکرده‌اند، خواسته یا ناخواسته با رفتارهای اشتباه خود باعث بروز اختلال‌های روانی در فرزند و ایجاد طرحواره ناسالم در شکل گیری شخصیت کودک می‌شوند.
وی با بیان اینکه فرزند موهبتی است که خدا به پدر و مادرها ارزانی داشته است، گفت: والدین در برابر فرزندی که به دنیا می‌آورند، مسئولیت دارند، اما متاسفانه یکی از بزرگترین معضلات جوامع امروزه بشری ناسپاسی در مقابل این نعمت خداوندی است و عدم مهارت‌های صحیح مهارت آموزی، مراقبت صحیح و ارتقاء سلامت روان کودک به تربیت نادرست کودک منجر خواهد شد.
ابراهیمی عنوان کرد: یکی از بزرگترین مسائلی که ممکن است که به کودک آسیب برساند، تزریق نکات اشتباه تربیتی توسط والدین به فرزند است.
"اعتیاد" مهمترین عامل در ایجاد کودک آزاری
وی اعتیاد را عامل اصلی کودک آزاری دانست و خاطرنشان کرد: یکی از عوامل سیاسی و اجتماعی کودک آزاری، فقدان قانون حمایتی در حقوق کودکان است که لازم است حتما توجه ویژه‌ای به آن صورت گیرد.
ابراهیمی طلاق را یکی از معضلات شایع در جامعه و در ارتباط با کودک آزاری دانست و گفت: کودکانی که والدین آنها از یکدیگر جدا شده‌اند و خواسته یا ناخواسته از مهر مادر یا پدر محروم شده‌اند، بیشتر در معرض کودک آزاری قرار می‌گیرند.
وی اظهار کرد: یکی دیگر از دلایل کودک آزاری، اختلاف خانوادگی و تنش و دعوای روزانه در محیط خانه است که همواره یکی از قربانیان مشاجرات شدید و طولانی والدین فرزندان هستند؛ فرزندان یک خانواده در خلال این مشاجرات صدمات جدی و روحی روانی می‌بینند و گاها پیش می‌آید که کودک ابزار تلافی دعوا در نظر گرفته می‌شود.
شیوا ابراهیمی یادآور شد: در کنار فقر اقتصادی فقر فرهنگی داریم که پیامد منفی آن برای سلامت روح و روان کودک بیشتر از فقر اقتصادی است منجر به کودک آزاری عمیقی در جامعه می‌شود که ضعف مهارت فرزند پروری، ضعف مسئولیت پذیری، اجرای سنت‌های غلط بدون نیاز جامعه در تربیت کودک و ذهنیت‌های حاکم اما غلط در بین برخی از والدین از مصداق بارز فقر فرهنگی حاکم در جامعه است که معتقدند تربیت برای بچه‌هایی که شیطنت بیشتری دارند، محصور در تربیت بدنی است، لذا به این مسئله واقف نیستند که کودک آزاری بدنی و روحی به نحوی به تنبیه‌های بدنی بازمی‌گردد.
وی اظهار کرد: تنبیه بدنی یکی از مخرب‌ترین شیوه‌های تربیتی است که والدین آن را به نیت اصلاح تربیت فرزند به کار میبرند، غافل از اینکه این نوع تنبیه سبب ایجاد ترس، اضطراب، پرخاشگری، پنهانکاری، عدم اعتماد بنفس و نابودی عزت نفس در کودک خواهد شد و کودک را به سمت بزهکاری در آینده سوق خواهد داد.
این مشاور روانشناختی در ادامه سخنان خود اضافه کرد: یکی از عوامل بسیار مهم در کودک آزاری سواستفاده جنسی است که به‌خاطر احساس گناه، شرم و ترس یکی از پیچیده‌ترین انواع کودک آزاری است و لازم است که بدانید که این نوع از کودک آزاری تنها شامل تماس بدنی و رابطه جنسی با کودک نیست، بلکه قرار دادن کودک در معرض صحنه های جنسی نیز خود مصداقی از کودک آزاری است که می‌تواند زخم عمیقی بر روح و روان کودک وارد کند.
شیوا ابراهیمی عنوان کرد: چنانچه والدین علائم هشدار دهنده ای همچون ترس، اضطراب، گوشه گیری و عدم کنترل و مدیریت رفتار و هیجان را در کودک خود مشاهده کنند، این علائم و رفتار نیازمند پیگیری و توجه از سوی والدین است که می‌بایست علل و ریشه آن را در کودک پیدا کنند.
غفلت و بی‌توجهی از کودکان نوعی کودک آزاری محسوب می‌شود
وی بیان کرد: هرگونه غفلت و بی توجهی به کودک خود به نوعی کودک آزاری محسوب می‌شود و همین طرد شدگی سبب آشفتگی هویت کودک در زمان حال و آینده خواهد شد.
ابراهیمی اظهار کرد: باورهای اشتباه بسیاری در خصوص کودک آزاری در جامعه وجود دارد که اغلب افراد گمان می‌کنند برخی از رفتارهای خشونت‌آمیز آزار و اذیت محسوب می‌شود در حالی که سوای از خشونت و بدرفتاری جسمی؛ بی توجهی به کودک، سواستفاده عاطفی و جنسی از او می‌تواند حتی بیشتر از رفتار خشونت‌آمیز آسیب زا باشد.
وی بیان کرد: هرچند که علائم خشونت جسمی به دلیل علائم ظاهری سریع‌تر قابل تشخیص است؛ اما رفتار عاطفی به دلیل ایجاد ترس و اضطراب در کودک دیرتر بروز داده می‌شود و پیامدی که دارد عمیق‌تر و جدی‌تر از خشونت جسمی و فیزیکی است.
این مشاور روانشناختی افزود: گاهی اوقات بعضی از والدین در قالب دلسوزی و با رفتارهای اشتباه کودک را در معرض آزار و اذیت و کودک آزاری قرار می‌دهند که این ناشی از عدم مهارت والدین در برخورد صحیح با فرزند است.
ابراهیمی ادامه داد: عوارض و اثرات کودک آزاری آسیب‌های ماندگاری را در کودک ایجاد می‌کند که برخی از آنها جسمی و برخی دیگر عاطفی است که درمان آزار و اذیت‌های عاطفی نسبت به آزارهای جنسی زمان برتر و عمق آسیب آن نیز بیشتر است.
وی خاطرنشان کرد: کودک آزاری به دلیل اینکه تمام شخصیت کودک را تحت تاثیر خود قرار می‌دهد مسئله بسیار مهمی است و آسیب‌های طولانی مدت جسمی، روحی و روانشناختی در کودک بوجود می‌آورد که افزایش آگاهی در خصوص رشد صحیح و مهارت‌های فرزند پروری و نکات درست تربیتی برای پیشگیری از کودک آزاری و فراهم کردن ایمنی و رفاه برای رشد صحیح کودک بسیار ضروری است که والدین باید برای رشد کودک در این حوزه تلاش کنند.
این مشاور روانشناختی در ادامه به عوامل افزایش کودک آزاری در جامعه اشاره و اظهار کرد: عدم شناخت والدین و عدم مطالعه آنها در خصوص فرزند پروری و نکات درست رشد یک کودک سالم، رابطه ناسالم والدین و تعارض بین آنها، مشکلات اقتصادی، فقر اقتصادی، فقر فرهنگی و اعتیاد عوامل شایعی در بروز کودک آزاری است.
اختلالات روانی و عاطفی والدین نقشی مهم در اختلالات کودک دارد
شیوا ابراهیمی عنوان کرد: اختلال روانی بزرگسال‌ها به ویژه عدم تاب آوری در مقابل ناکامی، افسردگی، اعتماد به‌نفس پایین و غیر انعطاف پذیری تاثیر بسیار زیادی در بروز کودک آزاری دارد.
وی یکی از عوامل مهم در کاهش کودک آزاری را ارتقا قانون حمایت از کودکان بیان کرد و گفت: مراجع قضایی و دادگستری باید برای انتخاب سرپرست برای کودکانی که والدین آنها در شرف طلاق و یا درگیر اعتیاد هستند، دقت کافی داشته و بررسی‌های لازم را در خصوص تعیین صلاحیت والد مربوطه برای نگهداری از کودک انجام دهد، زیرا در صورت نبود سرپرست دارای صلاحیت، شخصیت کودک مورد تجاوز قرار می‌گیرد و وقتی که کودک مورد آزار و تجاوز قرار بگیرد در بزرگسالی شخصیت ناسالمی خواهد داشت که سوای از آسیب فردی منجر به ایجاد آسیب اجتماعی برای کل جامعه نیز خواهد شد.
ابراهیمی افزود: یکی از مهمترین اقداماتی که والدین قبل از فرزندآوری باید انجام دهند این است که طرحواره ها و اختلالات روحی روانی که با آن مواجه هستند را شناسایی و آن را درمان کنند.
این مشاور روانشناختی اضافه کرد: والدین باید برای فرزندان خود وقت بگذرانند و زمانی را به آنها اختصاص دهند و نیازهای فرزندان خود را بشناسند و مهارت کنترل خشم در ارتباط با کودک را فرا بگیرند و حتما در کلاس‌های فرزند پروری شرکت و مهارت‌های تربیتی صحیح را آموزش ببینند و با مشاور و روانشناس مشورت داشته باشند.
وی خاطرنشان کرد: خشونت خانگی، مصرف مواد مخدر والدین، بیماری روانی درمان نشده والدین از عوامل ایجاد کودک آزاری در جامعه است.
شیوا ابراهیمی عنوان کرد: بزرگترین کمک برای کاهش کودک آزاری این است که مهارت‌های والدینی خود را ارتقا دهیم و سعی کنیم با دریافت کمک‌های تخصصی از مشاور و روانشناس رفتارهای اشتباه تربیتی خود را اصلاح و برای کودک وقت بیشتری قائل شویم و شناخت صحیحی از نیاز کودکان در جامعه امروزی داشته باشیم.
وی ادامه داد: در تمام اتفاقات تلخ و ناسالمی که برای کودک به وجود می‌آیند پدر، مادر و جامعه نقش دارند، لذا برای اینکه بتوانیم زندگی موفق، جامعه سالم داشته باشیم و با رشد صحیح تربیت کودکان آشنایی پیدا کنیم سه آیتم بسیار مهم شامل خودشناسی، دقت در انتخاب، آمادگی برای فرزندآوری لازم است.
ابراهیمی یادآور شد: افرادی که در بعد مجردی خود به خودشناسی دقیقی از خود می‌رسند، در مقابل مشکلات عکس‌العمل بهتر و کنترل بیشتری از خواهند داشت و روابط عاطفی و احساسی خود را بهتر مدیریت می‌کنند و طرحواره های خود را درمان می‌کنند.
وی افزود: دقت در انتخاب که به عنوان دومین آیتم در نظر گرفته شده است، نکته حائز اهمیتی در بحث تشکیل زندگی مشترک است، زیرا برای تشکیل یک زندگی زناشویی لازم است که حتما تناسب رفتاری با همسر خود داشته باشیم و ببینیم که طرز رفتار، فرهنگ و خانواده‌ها تا چه اندازه با هم تناسب دارند و این‌ها مواردی است که حتما باید قبل از ازدواج بررسی شوند.
این مشاور روانشناختی با تاکید بر اینکه فرزند پروری موفق نیازمند دانش و مهارت و تلاش والدین است، خاطرنشان کرد: باید با مطالعه و شرکت در دوره‌های فرزند پروری آشنایی کاملی با تربیت و پرورش صحیح کودک داشته باشیم.
به گفته وی؛ مهمترین نقشی که جامعه می‌تواند در کاهش آسیب‌های اجتماعی ایفا کند ارتقا آگاهی با برگزاری دوره‌های روانشناختی است که بتواند در زمینه‌های مختلف و با موضوعات مختلف جهت کاهش آسیب‌های اجتماعی و ارتقا سلامت روان در سطح ادارات، سازمان‌ها و مهارت‌های زندگی فرزند پروری را افزایش دهد.
۹ درصد از آسیب‌های اجتماعی شایع در کردستان مربوط به کودک آزاری است
مدیرکل بهزیستی استان کردستان گفت: طی یک سال اخیر در بین آسیب‌های اجتماعی شایع در استان کردستان ۹ درصد شامل کودک آزاری بوده است.
حسین رسولی در گفت‌وگو با ایسنا اظهار کرد: سال گذشته قریب ۱۵۸۸۰ تماس تلفنی خدمات سیار و مداخلات در بحران در حوزه اورژانس اجتماعی صورت گرفته که از این تعداد ۹ درصد این تماس‌ها مربوط به کودک آزاری بوده است.
نباید اتفاقی برای هیچ کودکی بیفتد
وی با بیان اینکه اغلب مواردی که تحت عنوان کودک آزاری گزارش شده است، مورد جدی و حساسی نبوده است، افزود: اگر چه مسئله کودک آزاری در استان کردستان یک موضوع نگران کننده نیست؛ اما با این وجود حتی یک مورد از کودک آزاری هم شایسته استان کردستان نیست و نباید اتفاقی برای هیچ کودکی بیفتد.
وی ادامه داد: خوشبختانه وضعیت استان کردستان در حوزه کودک آزاری نسبت به سایر استان‌ها در وضعیت بهتری قرار دارد.
مدیرکل بهزیستی استان کردستان تصریح کرد: هر آنچه که در شخصیت و تربیت و رشد کودک خلل ایجاد کند و به لحاظ روحی و روانی کودک را دچار آزردگی و به لحاظ جسمی نیز برخورد فیزیکی و جسمانی با کودک صورت بگیرد، می‌توان گفت که کودک آزاری رخ داده است.
وی بیان کرد: ما در حوزه اورژانس اجتماعی خدماتی تحت عنوان خدمات سیار داریم که پشتیبان تماس‌ها و گزارشات مردمی، سازمان‌ها،دستگاه‌ها و نیروی انتظامی است و هر گزارشی به بهزیستی تحت عنوان آسیب اجتماعی پیگیر می‌شود که کودک آزاری یکی از این موارد است.
با سه شماره "کودک آزاری‌ها" را گزارش کنید
رسولی اضافه کرد: بهترین، سریع‌ترین و در دسترس پذیرترین شرایطی که بهزیستی ایجاد کرده که مردم بتوانند موضوعات و گزارشهایی را در خصوص آسیب‌های اجتماعی به ویژه کودک آزاری گزارش کنند تلفن ۱۲۳ اورژانس اجتماعی است.
وی خاطرنشان کرد: خط ۱۲۳ به عنوان یک خط اورژانسی برای عموم جامعه جهت اعلام کودک آزاری، شناخته شده و کاملاً در دسترس است به صورتی که بسیاری از موقعیت‌های کودک آزاری توسط خط ۱۲۳ گزارش شده است.
مدیرکل بهزیستی استان کردستان با بیان اینکه سازمان بهزیستی در صورت دریافت هرگونه گزارشی مبنی بر کودک آزاری، موضوع را پیگیری می‌کند، افزود: اگر ضرب و شتم از سوی پدر و مادر و یا یکی از اعضای خانواده علیه کودک صورت بگیرد بهزیستی موضوع را پیگیری می‌کند و در صورتی که صلاحیت ادامه نگهداری و پرورش آن کودک را نداشته باشند بر اساس روندی که وجود دارد از آنها سلب مسئولیت کرده و کودکان را در مراکز سازمان بهزیستی نگهداری می‌کند.
"آنیلا" یکی از قربانیان کودک آزاری در کردستان
همین هفته گذشته بود که تصویر دختر بچه ۹ ساله سنندجی با آثار کبودی در سر و صورت و بدن او در رسانه‌ها و فضای مجازی منتشر شد و در صدر اخبار استان قرار گرفت، تصویری که نشان از یک کودک آزاری داشت، ماجرای کودک آزاری "آنیلا" توسط نامادری‌اش!
تصاویر منتشر شده از "آنیلا" با زیر چشمانی کبود که معصومیت کودکانه او را بیشتر نشان می‌داد، پای نامادری آنیلا را به ماجرا باز کرد و اعتراف پدر و برادر "آنیلا" نیز پرده از آزار و اذیت کودک معصوم به دست نامادری‌اش برداشت.
طبق پیگیری‌های صورت گرفته معلوم شد که این اولین باری نبوده است که آنیلا با سر و صورتی کبود راهی بیمارستان می‌شود، قضیه اما این بار فقط به بردن آنیلا به بیمارستان ختم نمی‌شود، آثار به جا مانده از کبودی روی صورت و بدن آنیلا پرسنل بیمارستان را به شک می‌اندازد و آنها برای رسیدگی بیشتر به موضوع، اورژانس اجتماعی را در جریان وضعیت آنیلا قرار می‌دهند.
پس از رسانه‌ای کردن موضوع و اعتراف پدر "آنیلا" به اینکه نامادری‌اش او را آزار و اذیت کرده است، پرونده کودک آزاری "آنیلا" جهت رسیدگی بیشتر به مراجع قضایی ارجاع داده شد.
آخرین وضعیت "آنیلا" از زبان مدیرکل بهزیستی کردستان
مدیرکل بهزیستی استان کردستان گفت: بعد از گزارشی مبنی بر کودک آزاری توسط پرسنل بیمارستان همکاران ما در اورژانس اجتماعی به بیمارستان مراجعه کردند و با توجه به اینکه آثار کبودی در سر و صورت "آنیلا" قابل مشاهده بوده است، اظهار بر کتک کاری و ضرب و جرح دارد، اما نمی‌توان به طور قطع گفت که نامادری "آنیلا" این کار را انجام داده است، زیرا پدر دختر بچه مدعی است که نامادری "آنیلا" او را کتک زده است، این در حالی است که خود نامادری و خانواده او مدعی هستند که آنیلا در مدرسه دچار حادثه شده و هیچ ضرب و شتم صورت نگرفته است.
حسین رسولی عنوان کرد: بهزیستی در ارتباط با پرونده "آنیلا" گزارش‌ها و هر آنچه که وظیفه بهزیستی بوده است را انجام و پرونده را برای رسیدگی بیشتر به مرجع قضایی ارجاع داده است و در حال حاضر منتظر تشخیص نهایی مرجع قضایی هستیم که محرز شود آیا این کبودی ها ناشی از ضربه‌ای است که به سر و صورت او وارد شده یا در مدرسه دچار حادثه شده است، اما فعلا تا تشخیص نهایی مرجع قضایی نمی‌توان اقدامی انجام داد.
رسولی اضافه کرد: در حال حاضر نامادری آنیلا به منزل پدرشان مراجعت کرده و آنیلا نزد پدر خود و توسط عمه‌اش نگهداری می‌شود و در حال حاضر حال بچه کاملا مساعد است و بهزیستی همچنان پیگیر وضعیت "آنیلا" است.
انتهای پیام