چراغ برات به معنای «چراغ شب برات» است و به شب پانزدهم شعبان اشاره دارد که در آن شب، مسلمانان به یاد درگذشتگان خود و طلب آمرزش برای آن‌ها، چراغ‌هایی روشن می‌کنند. این شب به عنوان شب نجات و رحمت الهی نیز شناخته می‌شود. در تاریخ اسلام، این شب به عنوان شب ولادت امام مهدی (عج) نیز مورد توجه قرار دارد و به همین دلیل، مراسم ویژه‌ای در این شب و در شهرهای مختلف خراسان رضوی برگزار می‌شود.
علی‌اکبر خلیلی پژوهشگر فرهنگ بومی خراسان رضوی به ایسنا گفت: مشهد، به عنوان پایتخت معنوی ایران و محل حرم امام رضا (ع)، دارای آیین‌های خاصی در شب برات است.
وی افزود: در این شب، مردم مشهد با روشن کردن چراغ‌ها و شمع‌ها در کنار مزار درگذشتگان خود، به یاد آن‌ها دعا می‌کنند. خانواده‌ها معمولاً به آرامستان‌ها می‌روند و با گذاشتن گل و شمع بر سر مزار عزیزان خود، یاد و خاطره آن‌ها را زنده نگه می‌دارند. همچنین در این شب، مراسم مذهبی و دعاخوانی در حرم امام رضا (ع) برگزار می‌شود که جمعیت زیادی از زائران و مجاوران در آن شرکت می‌کنند.
این پژوهشگر فرهنگ بومی خراسان رضوی اظهار کرد: در نیشابور زادگاه عطار نیشابوری و دارای تاریخ و فرهنگ غنی، نیز مراسم چراغ برات را به شیوه خاص خود برگزار می‌کنند.
وی بیان کرد: در این شهر، مردم با روشن کردن چراغ و شمع در خانه‌ها و معابر، به یاد درگذشتگان خود و طلب آمرزش برای آن‌ها، دعا می‌کنند. علاوه بر این، در نیشابور، برخی از خانواده‌ها به برگزاری مراسم دعاخوانی و ذکر صلوات در این شب می‌پردازند و به یاد درگذشتگان خود، نذری نیز می‌دهند.
خلیلی خاطرنشان کرد: در سبزوار نیز به عنوان یکی از شهرهای تاریخی خراسان رضوی، آیین چراغ برات را به شیوه خاص خود برگزار می‌کنند. در این شهر، مردم معمولاً با روشن کردن چراغ و شمع در خانه‌ها و معابر، به یاد درگذشتگان خود دعا می‌کنند. همچنین در این شب، برخی از خانواده‌ها به برگزاری مراسم مذهبی و دعاخوانی در مساجد و حسینیه‌ها می‌پردازند.
وی گفت: در سبزوار، نذری دادن به نیازمندان و برگزاری مراسم خیریه نیز در این شب مورد توجه قرار دارد.
این پژوهشگر فرهنگ بومی خراسان رضوی ادامه داد: تربت‌حیدریه از دیگر شهرهای خراسان رضوی است که آیین چراغ برات را با شور و شوق خاصی برگزار می‌کند. در این شهر، مردم با روشن کردن چراغ و شمع در کنار مزار درگذشتگان، به یاد آن‌ها دعا می‌کنند و با برگزاری مراسم مذهبی و نذری دادن به نیازمندان در این شب کمک می‌کنند. این آیین به نوعی نشان دهنده همبستگی اجتماعی و محبت مردم به یکدیگر است.
خلیلی در خصوص آئین چراغ برات در کاشمر گفت: کاشمر نیز به عنوان یکی از شهرهای تاریخی خراسان رضوی، آیین چراغ برات را به شیوه خاص خود برگزار می‌کند و مراسم مذهبی و دعاخوانی در مساجد و حسینیه‌ها برگزار می‌شود. در کاشمر، نذری دادن به نیازمندان و برگزاری مراسم خیریه مورد توجه قرار دارد.
این پژوهشگر فرهنگ بومی خراسان رضوی در ادامه به نحوه برگزاری آیین در تایباد اشاره کرد و گفت: مراسم چراغ برات در تایباد به شکل خاصی برگزار می‌شود و مردم با جمع‌آوری شمع و چراغ، به مساجد و حسینیه‌ها می‌روند و در آنجا به دعا و نیایش می‌پردازند و معمولاً نذری‌هایی همچون شربت، شیرینی و دیگر خوراکی‌ها بین حاضرین توزیع می‌شود. همچنین برخی از مردم چراغ‌هایی را در خانه‌های خود روشن می‌کنند تا نور آن‌ها به عنوان نمادی از امید و دعا برای آرامش روح امواتشان باشد.
چراغ برات به عنوان نمادی از نور و روشنایی در شب‌های تاریک زندگی شناخته می‌شود. روشن کردن چراغ‌ها و شمع‌ها به معنای طلب رحمت و مغفرت برای درگذشتگان و همچنین طلب برکت و آرامش برای زنده‌هاست. در واقع، این آیین به نوعی تجلی عشق و ارادت مردم به اهل‌بیت و به ویژه امام زمان (عج) است.
وی اظهار کرد: آیین چراغ برات نه تنها یک مراسم مذهبی است، بلکه نقش مهمی در تقویت پیوندهای اجتماعی و فرهنگی در میان مردم ایفا می‌کند. این مراسم باعث می‌شود تا افراد خانواده و جامعه دور هم جمع شوند و از تجربیات و خاطرات یکدیگر بهره‌مند شوند. همچنین برگزاری این آیین به تقویت هویت فرهنگی و مذهبی مردم تایباد کمک می‌کند و نسل‌های جوان‌تر را با تاریخ و سنت‌های خود آشنا می‌سازد.
تأثیرات روانی و روحی آیین چراغ برات
وی در ادامه به ابعاد اجتماعی و فرهنگی آیین چراغ برات اشاره کرد و افزود: آیین چراغ برات نه تنها یک مراسم مذهبی، بلکه یک رویداد اجتماعی نیز به شمار می‌آید. این آیین فرصتی برای گردهمایی خانواده‌ها و دوستان است و به نوعی باعث تقویت روابط اجتماعی و خانوادگی می‌شود. همچنین با یادآوری از درگذشتگان، این آیین به افراد کمک می‌کند تا با احساسات خود نسبت به عزیزان از دست رفته‌شان کنار بیایند و به نوعی با آن‌ها ارتباط برقرار کنند.
این پژوهشگر فرهنگ بومی خراسان رضوی خاطرنشان کرد: شرکت در آیین چراغ برات می‌تواند تأثیرات مثبت روانی و روحی برای افراد داشته باشد. این آیین به افراد کمک می‌کند تا با یادآوری از درگذشتگان خود، احساس آرامش و تسلی پیدا کنند. همچنین دعا و طلب آمرزش برای درگذشتگان می‌تواند به افراد احساس امید و آرامش بخشد و آن‌ها را به سمت مثبت‌اندیشی سوق دهد.
آیین چراغ برات یکی از مهم‌ترین مراسم تاریخی و فرهنگی است که در استان خراسان رضوی برگزار می‌شود. این مراسم به افتخار و یادبود درگذشتگان برگزار می‌شود و معمولاً در ایام سیزدهم، چهاردهم و پانزدهم ماه شعبان برگزار می‌شود. این مراسم همزمان با میلاد حضرت صاحب‌الزمان (عج) برگزار می‌شود.
وی گفت: این آیین، نه تنها به عنوان یک مراسم مذهبی، بلکه به عنوان یک رویداد اجتماعی و فرهنگی، تأثیرات مثبت بسیاری بر روی جامعه و افراد دارد. با توجه به تاریخ و فرهنگ غنی خراسان رضوی، این آیین به نوعی نمایانگر روحیه همبستگی و محبت مردم این دیار است.
از این رو، حفظ و ترویج این آیین‌ها می‌تواند به تقویت هویت فرهنگی و اجتماعی جامعه کمک کند و نسل‌های آینده را نیز با ارزش‌های انسانی و مذهبی آشنا سازد.
انتهای پیام