این فیلم دوساعته محصول سال ۱۴۰۲، کاری از محمدرضا ورزی است که پیش‌تر عنوان «معجزه پروین» بر خود داشت و هم‌اکنون به «پروین» تغییر نام داده است.

فیلم از لحظه مرگ پروین اعتصامی آغاز می‌شود و سپس به گذشته‌های این شاعر کم‌عمر، اما گرانمایه و پربار زبان و ادب فارسی می‌رود. فیلم سپس از جایی دنبال می‌شود که قرار است شاعر تازه‌عروس به همراه شوهرش از تهران به کرمانشاه مهاجرت کند.

همین ازدواج پروین که با یکی از اقوام پدری او صورت گرفته است و بنا بر واقعیت تاریخی مدت کوتاهی دوام پیدا می‌کند، در فیلم به بخشی بلند و قابل‌توجه از اثر تبدیل می‌شود. علت جدایی پروین از شوهرش که یک نظامی است، بنا به روایت این فیلم خشونت مرد و دست‌ بزن او و اعتیاد به مواد مخدر به حساب می‌آید.

فیلم به جز روایت ازدواج و جدایی پروین اعتصامی به داستان چاپ دیوان شعر این شاعر، اشتغال او در یک کتابخانه و نیز مرگ پدرش که مثل دختر به دنیای فرهنگ و ادب تعلق داشت، نظر دارد. همان تحریف در ازدواج پروین سبب می‌شود که بیننده درباره دیگر برهه‌های حیات پروین نیز از خود بپرسد که «فیلم چقدر با واقعیت‌های تاریخی هماهنگ است؟»

شاید این تردید برای مخاطب بیش از همه درباب شخصیت آگرین رخ دهد؛ یعنی ماجرای زنی کولی که پروین برای حمایت و کمک به او تلاش وافری می‌کند. حتی اگر این روایت خرد با واقعیت تاریخی هماهنگ باشد، به هیچ وجه باورپذیر و دلچسب ساخته و پرداخته نشده است!

به‌طورکلی، بازی‌های نه‌چندان قدرتمند و حتی در برخی موارد کم‌عمق و ضعیف، مثل مردی که در کتابخانه عاشق پروین می‌شود، همگی دست‌به‌دست هم می‌دهند تا «پروین» را فیلمی متوسط بدانیم.  این ضعف نه‌فقط در بازی‌ها، بلکه در متن فیلمنامه و عبارت‌های بازیگران نیز وجود دارد.

در فیلم تلاش بسیاری شده که الفاظ ادبی و البته با توجه به شخصیت اصلی فیلم شاعرانه به کار رود، اما چندان موفق نبوده است؛ مثل کلمه «بامزه» که در مقایسه با دیگر دایره واژگان فیلم وصله‌ای ناجور است. یا عبارتی مانند «شگفت‌زده» یا «سوپرایز» که واژگانی چون «غافلگیر» هم می‌شد به جای آن به کار گرفت. درواقع می‌توان گفت فیلم گاهی بین زبان رسمی و شاعرانه یا عامیانه و کوچه‌بازاری می‌ماند!

راه دشوار زنان هنرمند در عصر مردسالاری

فارغ از ضعف‌های فیلم نمی‌توان از جنبه‌های مثبت آن به‌راحتی گذشت. فیلم در ژانر بیوگرافی به سراغ زندگی یک زن رفته است و همین موضوع به‌خودی‌خود ارزشمند است، چون کمتر اثر بیوگرافی در سینمای ایران می‌توان دید که شخصیت اصلی‌اش یکی از زنان موفق کشورمان باشد.

فیلم هرچند اندک، اطاعاتی از زندگی پدر پروین می‌هد که او هم چون دختر از مشاهیر کشورمان است، برای مثال با دیدن فیلم متوجه می‌شویم که در عرصه ادبیات اقدامات مهمی داشته و کتابی چون «بینوایان» را با عنوان «تیره‌بختان» اثر ویکتور هوگو ترجمه کرده است.   

نکته دیگر اینکه فیلم بین سالیان ۱۳۱۳ تا ۱۳۲۰ یعنی از ازدواج او تا مرگش در ۳۵ سالگی و به علت حصبه رخ می‌دهد. در این مقطع تاریخی که دوران حکومت رضاشاه پهلوی محسوب می‌شود، ما با جامعه مردسالاری روبه‌روییم که عرصه برای حضور زنان و اقدامی چون چاپ دیوان شعر تنگ و دشوار است. نگاه به این موضوع و تلاش پروین اعتصامی و خانواده‌اش برای عبور از این وضعیت بغرنج از معدود جنبه‌های مثبت فیلم است، هرچند همانند بیشتر قسمت‌های اثر چندان گیرا و جذاب محقق نشده است.

فیلم «پروین» که بازیگر نقش اول زن آن، یعنی مارال بنی‌آدم، در چهل‌ودومین جشنواره فجر در سال ۱۴۰۲ سیمرغ دریافت می‌کند، این روزهای هم‌زمان با چهل‌وسومین جشنواره بین‌المللی فجر در سینماهای اصفهان روی پرده رفته است؛ اثری که ارزش یک بار دیدن دارد، اما نمی‌توان آن را چنان شایسته و قدرتمند دانست که ادای دینی به شخصیت والای پروین اعتصامی باشد.

انتهای پیام