به گزارش ایسنا، هم دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، و هم ولودیمیر زلنسکی، رئیس‌جمهور اوکراین، اعلام کرده‌اند که به معامله‌ای علاقه‌مند هستند که در آن تسلیحات آمریکایی با مواد معدنی اوکراین مبادله شود.
اوکراین دارای معادنی به ارزش تریلیون‌ها دلار، از جمله لیتیوم و تیتانیوم است، اما هرگونه معامله‌ای در این زمینه باید بر این واقعیت غلبه کند که بخش زیادی از این منابع در مناطق تحت تصرف روسیه قرار دارد یا آن‌قدر به خطوط مقدم جنگ نزدیک است که استخراج از آن‌ها غیرممکن باشد.
ترامپ این هفته در دفتر بیضی کاخ سفید به خبرنگاران گفت: «من امنیت منابع عناصر کمیاب را می‌خواهم. ما صدها میلیارد دلار سرمایه‌گذاری می‌کنیم. آن‌ها منابع عالی از عناصر کمیاب دارند. و من امنیت این منابع را می‌خواهم، و آن‌ها نیز مایل به همکاری هستند.»
در همین رابطه، وب‌سایت «د وار زون» در گزارشی نوشت، علاقه ترامپ به این موضوع به دلیل منابع عظیمی است که چین در اختیار دارد. هنوز مشخص نیست منظور ترامپ از «عناصر کمیاب و چیزهای دیگر» دقیقا چه بوده است.
به گزارش کی‌یف ایندیپندنت، اوکراین دارای ذخایری از ۲۰ ماده معدنی و فلزات حیاتی جهان، از جمله تیتانیوم و لیتیوم است. تیتانیوم در صنایع هوافضا و دفاعی استفاده می‌شود و لیتیوم یک جزء اساسی در ساخت ریزتراشه‌ها و باتری‌های خودروهای الکتریکی است.
این نشریه گزارش داد: «اوکراین همچنین دارای عناصر کمیاب دیگری است—که شامل تیتانیوم و لیتیوم نمی‌شود—مانند سریوم، ایتریوم، لانتانوم و نئودیمیوم.»
در سال‌های اخیر، با حرکت جهان به سمت انرژی‌های تجدیدپذیر، تقاضا برای این مواد به‌شدت افزایش یافته است. عناصر کمیاب نقشی حیاتی در تولید آهنرباهای قوی دارند که در ژنراتورهای توربین‌های بادی استفاده می‌شوند.
بر اساس گزارش کی‌یف پست، زلنسکی که سال گذشته این ایده را با مقامات آمریکایی مطرح کرده بود، گفت که دادن دسترسی شرکت‌های آمریکایی به این معادن «منصفانه» خواهد بود، زیرا واشنگتن به کی‌یف در مقابله با نیروهای روسی کمک کرده است.
زلنسکی، طبق اظهارات منتشر شده توسط دفترش، گفت: «من می‌خواهم شرکت‌های آمریکایی... این حوزه را در اینجا توسعه دهند. ما این واقعیت را می‌پذیریم که تمام این منابع می‌توانند با همکاری شرکای ما توسعه یابند، کسانی که هم در حفاظت از سرزمین ما کمک می‌کنند و هم با تسلیحات و بسته‌های تحریمی دشمن را عقب می‌رانند؛ و این کاملا منصفانه است.»
در همین حال، مقامات روسیه به‌شدت با ایده معامله معادن در برابر تسلیحات مخالفت کردند.
دیمیتری پسکوف، سخنگوی کرملین روز سه‌شنبه به خبرنگاران گفت: «اگر بخواهیم واقعیت را بگوییم، این پیشنهاد خرید کمک است؛ به عبارت دیگر، نه ارائه کمک بی‌قیدوشرط یا به دلایل دیگر، بلکه دقیقا ارائه آن بر پایه یک معامله تجاری. البته بهتر است که چنین کمکی اصلا ارائه نشود، زیرا این می‌تواند به پایان این درگیری کمک کند.»
تمایل به انجام معامله یک مساله است، اما دسترسی به برخی از این منابع معدنی هم یک مساله دیگر است و چالش‌برانگیز خواهد بود.
روز چهارشنبه روزنامه ایندیپندنت گزارش داد: «بیش از نیمی از منابع معدنی اوکراین، به ارزش بیش از ۷.۵ تریلیون دلار، در چهار منطقه‌ای قرار دارند که ولادیمیر پوتین در سپتامبر ۲۰۲۲ ضمیمه کرد و ارتش او بخش قابل توجهی از آن‌ها را در اختیار دارد.»
این مناطق شامل لوهانسک، دونتسک، زاپوریژیا و خرسون می‌شوند، اگرچه طبق گزارش این نشریه، خرسون از نظر منابع معدنی ارزش چندانی ندارد. شبه‌جزیره کریمه هم که در سال ۲۰۱۴ توسط نیروهای روسیه کنترل و ضمیمه شد، دارای منابع معدنی به ارزش تقریبی ۲۰۶ میلیارد پوند (حدود ۲۵۸ میلیارد دلار) است.
به گفته "ایندیپندنت، اوبلاست دنیپروپتروفسک، که با مناطق عمدتا تحت کنترل دونتسک و زاپوریژیا هم‌مرز است و در معرض پیشروی ارتش روسیه قرار دارد، «دارای منابع معدنی اضافی به ارزش ۳.۵ تریلیون دلار" است.»
نه‌تنها مقدار زیادی از منابع معدنی اوکراین در دستان روسیه است، بلکه بسیاری از این منابع آن‌قدر به خطوط مقدم جنگ نزدیک هستند که استخراج، فرآوری و انتقال آن‌ها عملا غیرممکن است. برای مثال، واشنگتن پست گزارش داد که یکی از ذخایر بزرگ لیتیوم «تنها ۱۰ مایل از خط مقدم جنگ در منطقه دونتسک فاصله دارد.»
تحلیلگران برآورد کرده‌اند که مسکو تاکنون موفق شده است کنترل دارایی‌های انرژی، فلزات و مواد معدنی اوکراین به ارزش بیش از ۱۲ تریلیون دلار را به دست بگیرد.
براساس این گزارش، با توجه به تمام این چالش‌ها، این معامله ممکن است هرگز عملی نشود. اما اگر انجام شود، می‌تواند سود زیادی برای هر دو کشور به همراه داشته باشد.
در همین حال تلاش‌های روسیه برای پیشروی در چندین شهر منطقه دونتسک به‌طور موقت متوقف شده است، در حالی که شدت درگیری‌ها در منطقه لوهانسک افزایش یافته است.
همچنین زلنسکی به تازگی اعتراف کرد که احتمالا روسیه در کوتاه‌مدت سرزمین‌هایی را که تصرف کرده، حفظ خواهد کرد. او در مصاحبه‌ای گسترده با پی‌یرز مورگان که روز سه‌شنبه منتشر شد، گفت: «ما نمی‌توانیم همه سرزمین‌هایمان را پس بگیریم. ما مردم کافی داریم. نمی‌توانیم میلیون‌ها نفر را برای نتیجه‌ای که— هنوز مشخص نیست که این اتفاق خواهد افتاد یا نه—از دست بدهیم.»
در حالی که به نظر می‌رسد زلنسکی پذیرفته است که نیروهای روسیه به این زودی‌ها از ۲۰ درصد اوکراینی که اکنون تحت کنترل دارد خارج نخواهند شد، او تأکید کرد: «ما هرگز این سرزمین‌ها را به‌عنوان خاک روسیه به رسمیت نخواهیم شناخت.»
انتهای پیام