سیدسجاد ایزدهی، عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی در گفت‌وگو با ایسنا، با اشاره به واژه «مردم سالاری دینی»، بیان کرد: با وجود اینکه واژه مردم سالاری دینی قبل از انقلاب اسلامی دیده نمی‌شود ولی ذات مردم سالاری دینی جدید نیست و به سال‌های اولیه اسلام که دارای یک منطقی است، برمی‌گردد؛ در واقع یک امر اصیل برآمده از دین است و برگرفته از دموکراسی و نظریه‌های غربی نیست.
وی ادامه داد: در زمان قدیم منطق و مشروعیت حکومت‌ها در استناد به خداوند و آسمان بود که به این نوع حکومت‌های دین محور، «تئوکراسی» گفته می‌شد. اما در این نظامات، حاکمان، دین را بهانه‌ای برای حکومت ناعادلانه و ظالمانه خود قرار می‌دادند و از کلیسا و نام خداوند سوء‌استفاده کرده و حاکمان خود را منصوب به خداوند می‌کردند، مردم حق پرسش و مشارکت در این نظامات را نداشتند و فقط باید از حاکمان و قوانین موجود پیروی و تبعیت کرده و این نوع از حکومت در قرون وسطی یا در حکومت اموی و عباسی نیز وجود داشت.
استاد حوزه و دانشگاه دوره رنسانس را دوره پایه‌گذاری و شروع مکتب اومانیسم معرفی کرد و افزود: پس از قرون وسطی و راهیابی به دوره رنسانس، حاکم و قوانین توسط مردم انتخاب می‌شد، در واقع یک سکولاریسمی به معنای عدم توان اداره جامعه و عدم اقامه حکومت به واسطه دین انجام شد و امور جامعه به مردم به عنوان انسان‌های خودبنیاد نه مخلوق خداوند در جامعه واگذار شد و همه این جریانات برای از بین بردن ظلم و استبداد مستبدان به وجود آمد که متاسفانه این دموکراسی چه در گذشته و چه در زمان حال موفقیت‌آمیز نبود و شاهد استبداد اکثریت بر اقلیت هستیم.
ایزدهی نظریه مردم سالاری دینی را در مقابل دو نظریه تشریح شده دانست و بیان کرد: در این نظریه حکومت منصوب به خداوند است و حاکم باید دارای یک ویژگی‌ها و شایستگی‌هایی باشد، باید کارشناس، زمان‌دان، مدیر و مدبر، باتقوا، عدالت محور و فقیه باشد؛ در نظام مردم سالاری دینی معایب نظام تئوکراسی و دموکراسی وجود ندارد ولی محاسنی از هر دو را دارد مانند اینکه مردم حق انتخاب، پرسش و حق تعیین سرنوشت جامعه را دارند گرچه حاکم منصوب به خداوند است اما این ویژگی باعث از بین بردن حق مردم نمی‌شود، به تعبیری نظام ولایت‌مدار باعث ایجاد یک انس و نزدیکی با مردم می‌شود.
وی جمهوری اسلامی را متشکل از دو عنصر مهم مردم و حکومت دینی دانست و اظهار کرد: با قرار گرفتن این دو ویژگی مردم سالاری دینی به وجود آمد و باید توجه داشت که این نظام برگرفته از دموکراسی با یکسری تغییرات نیست، بلکه یک مقوله بسیطی است که مردم سالاری این نظام بر اساس اصول دینی است و هر دو ویژگی اصلی محسوب می‌شوند، نمی‌توان یک قسمت را مهم و دیگری را کم اهمیت جلوه داد و این نوع از حکومت در زمان پیامبر(ص) و امیرالمومنین علی(ع) نیز وجود داشت به گونه‌ای که این بزرگواران هیچگاه خود را به مردم تحمیل نکردند، همیشه پاسخگوی سوالات مردم بودند و برای سعادت معنوی، اجتماعی و فردی افراد تلاش می‌کردند.
ایزدهی با بیان اینکه مبنای حضور و مشارکت مردم با مشروعیت الهی دارای منافات نیست، بیان کرد: در نظام‌های دموکراسی اراده مردم تعیین‌کننده است و همراه با اشکالات و نقص‌هایی خواهد بود به گونه‌ای که اقلیت، محکومِ اکثریت هستند ولی در نظام مردم‌سالاری دینی، حق حاکمیت برای خداوند است و این حق همراه با حقوق برابر، عدالت و در نظر گرفتن منافع عمومی به جامعه واگذار شده است.
استاد حوزه و دانشگاه اضافه کرد: باید توجه داشت در نظام دموکراسی شایستگی‌ها معیار نیست و ممکن است شخصی مانند هیتلر یا نتانیاهو به خواست و اراده مردم به حکومت برسد و موجب جنگ و تباهی جامعه شود.
وی اصل و اساس نظام مردم سالاری دینی را بر پایه شایستگی، انتصاب الهی و خصوصیات یک حاکم دانست و افزود: همانگونه که مشارکت سیاسی در نظام دموکراسی از امور مهم شمرده می‌شود، این امر در نظام مردم سالاری دینی آزادانه و قوی‌تر اجرا می‌شود یعنی حق رای امری جدی است، این حق انتخاب و آزادی عمل حزب‌های سیاسی و افراد با تفکرات متفاوت، به خوبی در جمهوری اسلامی دیده می‌شود چه بسا مجلسی که از هر دو طیف نماینده داشت و فردی رئیس‌جمهور می‌شد که انتظارش را نداشت در واقع این اتفاقات نمادی از یک نظم جدید است که در مقابل نظم دموکراسی قرار گرفته و حاوی پیام شایسته سالاری، ارزش محوری، خدا محوری، معنویت محوری، عدالت محوری و کرامت انسانی است.
عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی ادامه داد: ممکن است در همین نظام کارگزاران نالایق در امورات مهم تصرف داشته باشند اما ذات، ساختار و جهت‌دهی این نظام به سمت ارزش‌های کلان حرکت می‌کند و با نظام دموکراسی قابل مقایسه نیست، نظام مردم سالاری دینی مبتنی بر دنیا و آخرت، مردم و دین در نظر گرفته شده که ضمن فراهم کردن سعادت دنیوی و اخروی جامعه برنامه تکمیلی نیز دارد.
وی افزود: نظام مردم سالاری دینی یک نظام جدید در دنیای حکمرانی است و دارای جلوه‌های متفاوتی مانند بسیج، مقاومت‌های مردمی، بسیج سازندگی، اقدامات جهادی و اقتصاد مقاومتی که بر پایه مردم بنا نهاده شده است، یعنی حضور اکثریت مردم همراه با محوریت ارزش‌ها و تحقق عدالت؛ اگر این نظام بتواند در دنیا شناخته شود و افراد نسبت به آن معرفت پیدا کنند می‌تواند بدیل نظام دموکراسی باشد و باعث جلوگیری از جنگ‌ها شود.
انتهای پیام