«حسین مسرت» در گفت‌وگو با ایسنا، در رابطه با یکی از مفاخر و چهره‌های شهیر یزد که صاحب یکی از پایدارترین و پربارترین نشریات یزد طی سال‌های ۱۳۰۱ تا ۱۳۲۱ علی‌رغم خفقان دستگاه جور و توقیف‌های چندگانه بود، اظهار کرد: از میان روزنامه‌هایی که در تاریک‌ترین دوران زندگی اجتماعی و سیاسی مردم ایران، در یزد انتشار یافت و از عوامل مهم گسترش فرهنگ بود، روزنامه «شیرکوه به مدیریت «احمد مدیر» بود.
به گفته وی، «احمد» فرزند شیخ محمدتقی از نوادگان «ملاهادی سبزواری» از حکیمان بلند پایه ایران در اواخر قرن سیزدهم هجری بود که در یزد چشم به جهان گشود و پس از گذراندن دوران کوتاه آموزش ابتدایی، در راه مدارج عالی تحصیل علوم دینی گام برداشت و عازم اصفهان شد.
مسرت به نقل از «امیر مدیر» تنها پسر باقیمانده از «احمد مدیر» و افسر بازنشسته شهربانی یزد، اظهار کرد: «احمد» مدیریت اولین مدرسه در یزد را بر عهده داشت و به همین واسطه نیز بعدها که گرفتن نام خانوادگی الزامی شد، «مدیر» را به عنوان نام خانوادگی خود برگزید.
وی با بیان این که احمد مدیر پس از بازگشت از اصفهان بدواً به پیش‌نمازی مسجد میرزا عبدالکریم، روبه‌روی شاهزاده فاضل منصوب شد و سپس به ریاست دفتر معارف و اوقاف و آنگاه به ریاست دفتر عدلیه منصوب شد ولی چون علاقه به شغل آزاد داشت، به وکالت عدلیه پرداخت و در ضمن با دستگاه چاپ ژلاتین به نشر روزنامه‌ای به نام «انجمن ولایتی» اقدام کرد.
نویسنده کتاب «یزد، یادگار تاریخ» با اشاره به این که مرام «احمد مدیر» مشروطه‌خواهی و مخالفت به دستگاه استبدادی بود لذا در ردیف اعضای فعال و مبلِّغ انجمن سرّی آزادی‌خواهان یزد فعالیت داشت، افزود: در همین راستا نیز چاپخانه‌ی وی با نام «شیرکوه» به عنوان بهترین وسیله‌ی تبلیغ، با تمام امکانات در اختیار آزادی‌خواهان به ویژه جهت نشر اشعار انقلابی فرخی یزدی سخنور مشهور بود تا آن که «ضیغم‌الدّوله قشقایی» حاکم مستبد محمد علی‌شاه در یزد مستقر شد.
مسرت گفت: در حکومت ضیغم‌الدّوله بود که مخالفت‌ها شروع شد و به دنبال چاپ مقالاتی توسط احمد مدیر و اشعاری توسط فرخی علیه حکومت، حاکم وقت به منظور ایجاد ترس و وحشت در میان آزادی‌خواهان امر کرد که دهان فرخی یزدی را با نخ و سوزن دوخته و او را به زندان بیاندازند.
وی با بیان این که مدیر در جریان این اتفاق شبانه به اصفهان می‌رود و به واسطه امام جمعه اصفهان درخواست خلع ضیغم الدوله را از حاکم وقت اصفهان یعنی ظل‌السّلطان می‌کند که پذیرفته نیز می‌شود، عنوان کرد: «احمد مدیر» در مراجعت مجدد از اصفهان به یزد، نخستین چاپخانه سنگی در یزد را با ظرفیت ۷۰۰ نسخه در روز تاسیس می‌کند و با توجه به تعلیلی روزنامه «انجمن ولایتی» درخواست امتیاز روزنامه‌ای به نام «کارگر» می‌کند که البته به دلیل ترس حکومت از انگلیسی‌ها با نام آن مخالفت لذا به ناچار با اسم «شیرکوه» درخواست امتیاز می‌شود.
مسرت به سه دوره انتشار این روزنامه از سال ۱۳۰۱ تا ۱۳۲۱، گفت: در این مدت نویسندگان توانمندی همچون دکتر محمود افشار یزدی، عبدالحسین آیتی یزدی، علیرضا ریحان و شاعرانی مانند سید حسن شکوهی، محمد حسین ناصر، مدرس یزدی، مضطرزاده، سید علی ادیب رضوی، افصح‌زاده و تنی چند از دیگر ناموران یزد با این روزنامه که فراز و نشیب‌های فراوانی را پشت سر گذاشته و در مقطعی به عنوان تنها نشریه در یزد فعالیت داشت، همکاری کردند.
به گفته وی، مطالب این روزنامه شامل مقالات اجتماعی و سیاسی با اشعار انقلابی بود که در ابتدا روی یک ورق کاغذ بزرگ انتشار می‌یافت ولی تعبیر و تفسیر این مقالات انتقادی به مذاق دولتمردان کودتا خوش نمی‌آمد، نویسندگان آن را دچار بیم و هراس می‌ساخت تا این که سلطنت رضاخان تحکیم یافت و بار دیگر روزنامه‌ها مورد سانسور قرار گرفتند.
مسرت خاطرنشان کرد: روزنامه شیرکوه هم پس از انتشار چندین شماره به سبب جوّ جدید سانسور و اختناقی که در تمام دوره رضاخان ادامه داشت، برای پرهیز از هر نوع کشمکش و درگیری با دولت وقت تعطیل شد تا این که در اوایل سال ۱۳۰۶ شمسی پس از مدّت‌ها تعطیل، مجدداً فعّالیّت مطبوعاتی خود را شروع کرد.
وی ابراز کرد: این روزنامه در دوره جدید، همه هفته روزهای سه‌شنبه در چهار صفحه به قطع کوچک خشتی با چاپ سربی انتشار می‌یافت و در چهار گوشه مربع سر لوح آن، دیگر کلمات رنجبر، کارگر، دهقان و زارع دیده نمی‌شد و از این تاریخ تا شهریور ۱۳۲۰، روزنامة مزبور به طریقی بسیار جذّاب و با مطالبی در خور آن زمان انتشار می‌یافت و گاهی در قسمت‌های مختلف آن، اخبار کشورهای اروپایی و ایران دیده می‌شد.
این نویسنده و پژوهشگر فرهنگی، گفت: پس از شهریور ۱۳۲۰ و فروپاشی نظام دیکتاتوری رضاخانی، روزنامة نامبرده مجدداً حیات تازه‌ای یافت و گاهی مقالات قابل توجّهی در مورد مسائل سیاسی و اجتماعی به چاپ می‌رساند تا این که دستور توقیف کلیه روزنامه‌های ایران صادر شد و «احمد مدیر» بعد از صدور دستور آزادی و با توجه به شرایط معین شده از سوی دیکتاتوری، دیگر اقدام به انتشار روزنامه نکرد.
وی ادامه داد: «احمد مدیر» پس از این اتفاق، به چاپ اوراق اداری مشغول شد ولی طولی نکشید به سکتة قلبی دچار و در تاریخ ۲۵ دی ماه ۱۳۲۹ در سن ۶۴ سالگی درگذشت و در جوی هرهر به خاک سپرده شد.
مسرت در پایان نیز یادآور شد: چاپخانه شیرکوه به غیر از چاپ روزنامه کتاب‌هایی همچون دیوان واصل یزدی با حروف‌چینی محمّد قویدل یزدی را چاپ کرد و در همان جا، میرزا محمّد علی‌خان چهره‌نما، تنها عکاس یزد که بنا به نوشتة ایساتیس «غالب عکس‌های تاریخی از وقایع و حوادث این شهر در ربع قرن اخیر از کارهای چهره‌نما بود»، کار می‌کرد.
انتهای پیام