حجت الاسلام والمسلمین ابوالقاسم مقیمی حاجی رئیس پژوهشکده دانشنامه نگاری دینی پژوهشگاه، امروز یکم بهمن‌ماه در گفت‌وگو با خبرنگاران اظهار کرد: آیین رونمایی از دانشنامه قرآن و تاریخ اسلام با حضور و سخنرانی اساتیدی همچون علی اکبر رشاد، محمدهادی یوسفی غروی و غلامحسن محرمی برگزار می‌شود.
مقیمی حاجی افزود: دانشنامه قرآن‌شناسی با بیش از هزار مدخل در حوزه‌های تخصصی گوناگون، دربردارنده دو محور عمده است: نخست مباحث پیرامون علوم قرآن؛ و دوم مباحث درون‌قرآنی و به عبارتی معارف قرآن ساماندهی شده است؛ مطالب دانشنامه قرآن و تاریخ از جمله مباحث درون قرآنی است که بخش اول آن با محوریت تاریخ اسلام در دو مجلد تنظیم شده است.
وی در خصوص بایستگی تدوین دانشنامه قرآن و تاریخ گفت: قرآن در مسیر هدایت بشر از گزاره‌های مختلفی بهره گرفته است که تاریخ و بیان وقایع گذشته انسان‌ها یکی از آنهاست؛ ازاین‌رو تاریخ در قرآن، بخش قابل توجهی از آیات آن را شامل می‌شود. روشن است که قرآن کتابی تاریخی نیست، ولی به‌عنوان کتاب هدایت با زبانی عرفی و با سیاق بیانی ویژه، به منظور هدایت انسان‌ها حجم قابل توجهی از آیات خود را به بیان مباحث مختلف تاریخی اختصاص داده است.
رئیس پژوهشکده دانشنامه نگاری دینی پژوهشگاه اضافه کرد: قرآن کریم مشحون از سوره‌ها و آیات مربوط به ادیان پیش از اسلام است، وقایع عصر پیامبر اکرم(ص) را نیز در بر گرفته که اکنون از مباحث تاریخی است و با رویکرد تربیتی در آن منعکس شده است؛ ازاین‌رو دانشنامه قرآن و تاریخ به دو موضوع تاریخ اسلام و تاریخ ادیان پیش از اسلام اختصاص یافته است.
وی پیرامون ساختار علمی دانشنامه قرآن و تاریخ اسلام گفت: دانشنامه قرآن و تاریخ در دو بخش تنظیم شده است؛ بخش یک، تاریخ اسلام در دو مجلد ارائه شده است؛ جلد نخست در آغاز به مباحث عام تاریخ چون «فلسفة تاریخ»، «تمدن در قرآن» و «قرآن و تاریخ» پرداخته و در ادامه مقالات مربوط به خاندان و قبیله پیامبر اکرم(ص) و وقایع دوران سیزده‌ساله مکه از بعثت تا هجرت ایشان را گرد آورده است. جلد دوم، مشتمل بر مقالات مربوط به دوران ۱۰ ساله مدینه از هجرت تا وفات آن حضرت است.
مقیمی حاجی افزود: بخش دوم این دانشنامه شامل؛ تاریخ ادیان است که ابتدا به مباحثی درباره شریعت، طبقه‌بندی ادیان، نسخ، اقتباس، نیایش و اساطیر پرداخته و در پی آن، مداخل دیگری را بر محور چند دوره تاریخی در خود جای داده است: دوره شروع دین‌ورزی، توحید و رویارویی با شرک است که از حضرت آدم(ع) شروع شده و تا پیش از حضرت ابراهیم (ع) به پایان می‌رسد، دوره دین حنیف که از حضرت ابراهیم(ع) تا قبل از حضرت موسی(ع) را دربر می‌گیرد؛ دوره سوم، دوره حضرت موسی(ع) تا پیش از عهد حضرت عیسی(ع) است؛ دوره چهارم به حضرت عیسی(ع) و آیین مسیحیت اختصاص دارد؛ دوره پنجم دوره کمال دین است که در آن موضوعاتی چون کمال اسلام در حوزه عقاید، اخلاق و شریعت و برتری آن بر سایر ادیان بررسی می‌شود.
وی گفت: در طول سالیان گذشته، دانشوران و فرهیختگان کتاب‌های ارزشمندی در این زمینه نوشته و منتشر کرده‌اند، همچنان‌که در ضمن دانشنامه‌های قرآنی، به فراخور مدخل‌هایی به این موضوع اختصاص یافته است، ولی تاکنون دانشنامه‌ای جامع دراین‌باره نوشته نشده و این مجموعه، نخستین دانشنامه قرآن و تاریخ به‌شمار می‌رود.
مرجعیت علمی این دانشنامه را مورد توجه قرار داد و گفت: تلاش شده است این دانشنامه با مهم‌ترین و تحلیلی‌ترین اطلاعات همراه باشد و کم‌وبیش خواننده را از مراجعه به منابع دیگر جز برای آگاهی از جزئیات و تفصیل بیشتر بی‌نیاز کند و با ارجاع به منابع پرشمار و اصیل، مرجعی برای اهل تحقیق باشد.
وی یادآور شد: در این دانشنامه تلاش شده به همه موضوع‌های دارای پیوند با قرآن و تاریخ پرداخته و در درون هر مقاله نیز جامعیت آن بر پایه قلمرو موضوعی آن مدخل رعایت شود؛ همچنین مقاله‌های این دانشنامه بر پایه مراجعه به منابع معتبر شیعه و اهل‌سنت نوشته شده و ذیل مسائل گوناگونی که در هر مقاله آمده، دیدگاه‌های دو مذهب ذکر شده‌اند.
مقیمی حاجی عنوان کرد: در این دانشنامه، با زبان و روش علمی و نیز استناد به منابع معتبر شیعه و اهل‌سنت، به دفاع از دیدگاه‌های مذهب اهل‌بیت(ع) پرداخته شده و از اظهارنظرهای غیرمستند و دخالت‌دادن احساسات، خودداری شده است.
وی تصریح کرد: این دانشنامه بر آن است که به‌صورت صریح یا ضمنی، پاسخگوی شبهه‌ها و گزارش‌های نادرستی باشد که خاورشناسان به‌ویژه نویسندگان دائرة المعارف قرآن لایدن مطرح کرده‌اند؛ همچنین سعی شده مقاله‌ها به‌گونه‌ای نوشته شوند که امکان سنجش علمی درباره مباحث تاریخی برای پژوهشگران و قرآن‌پژوهان پدید آید.
به گزارش ایسنا؛ آئین رونمایی از دانشنامه قرآن و تاریخ اسلام چهارشنبه ۳ بهمن ماه سال جاری از ساعت ۱۳:۳۰، در تالار معرفت پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی به نشانی: قم، بلوار ۱۵ خرداد، خیابان شهیدمیثمی برگزار شده و میزبان علاقمندان به عرصه دانشنامه نگاری دینی خواهد بود.
انتهای پیام