در این یادداشت آمده است؛

سرطان روده بزرگ در اثر مجموعه تغییراتی بروز می‌کند که از غشا یا اپی تلیوم طبیعی داخل روده شروع شده و به سمت تکثیر سلول‌های غیرطبیعی می‌رود. در مرحله بعدی زواید قارچ مانندی به نام پولیپ آدنوماتوز اتفاق می‌افتد و سرانجام بدخیمی بروز می‌کند.

چون این فرآیند شامل ایجاد تغییرات ژنتیک متعددی است که در طول یک دوره چند ساله رخ می‌دهد، برای عوامل مختلف تاثیرگذار بر این فرآیند، فرصت‌های زمانی زیادی وجود دارد. علت بروز پولیپ و سرطان بیشتر به دلیل شیوه زندگی نامناسب است که ممکن است در یک زمینه ژنتیکی، تاثیرگذاری آن‌ها بیشتر شود، اما برخی بیماری‌های ارثی نیز در درصد اندکی از موارد در ایجاد سرطان روده بزرگ نقش دارد.

عوامل خطر سرطان روده بزرگ و پیشگیری از آن

یکی از مهم‌ترین اصول اولیه مبارزه با سرطان روده بزرگ، انجام اقدامات پیشگیرانه است. بنابراین لازم است در خصوص عوامل خطر ایجادکننده این سرطان و راه‌های پیشگیری و کنترل این عوامل، به افراد آموزش‌های لازم داده شود.

عوامل خطر سرطان روده بزرگ را می‌توان به ۲ دسته غیرقابل اصلاح و قابل اصلاح تقسیم کرد.

عوامل غیرقابل اصلاح

افزایش سن

سابقه خانوادگی پولیپ یا سرطان روده بزرگ

بیماری‌های ارثی مانند پولیپ‌های آدنوماتوز فامیلی یا سرطان کولون ارثی بدون پولیپوز

بنابراین، باید به افراد آموزش داد که اگر فرد مبتلا به سرطان، به ویژه در خانواده درجه یک(پدر، مادر، برادر، خواهر یا فرزندان) یا درجه ۲ (عمه، عمو،خاله، دایی،پدربزرگ یا مادربزرگ) دارند، باید توجه بیشتری به علایم خود داشته باشند و به ارزیابی‌های بیشتری از جمله روش‌های غربالگری نیاز دارند. هرچه تعداد فامیل مبتلا بیشتر و سن ابتلای آن‌ها پایین‌تر( به خصوص زیر ۵۰ سال) باشد، میزان خطر بیشتر افزایش پیدا می‌کند.

نزدیک به دو سوم افرادی که به سرطان روده بزرگ مبتلا می‌شوند، هیچ سابقه خانوادگی ندارند و بسیاری از آن‌ها عوامل خطری دارند که می‌توان اصلاح کرد. به این معنی که یا از این عوامل خطر می‌توان دوری کرد و یا اگر مانند بیماری التهابی روده بزرگ، اجتناب‌ناپذیر باشند، می‌توان با بررسی‌های دقیق پزشکی، از بروز سرطان روده بزرگ در آن‌ها جلوگیری کرد:

بیماری التهابی روده(IBD): شامل کولیت اولسراتیو و بیماری کرون، خطر سرطان روده بزرگ را افزایش می‌دهد و میزان خطر با افزایش طول مدت بیماری التهابی روده بزرگ افزایش می‌یابد و اغلب پس از ۱۰ سال از شروع بیماری، به بیشترین میزان خود می‌رسد. با انجام کولونوسکوپی در فواصل مشخص می‌توان در صورت بروز سرطان در این افراد، آن را زودتر تشخیص داد.

سابقه فردی پولیپ های آدنوماتوز: این ضایعات که آدنوم هم نامیده می‌شود، پیش زمینه ایجاد سرطان است. هر چند بیشتر آدنوماها هیچ وقت بدخیم نمی‌شود، اما افرادی که سابقه ای از آدنوماها دارند، در معرض خطر بالاتر سرطان روده بزرگ هستند. برداشتن این پولیپ‌ها با کولونوسکوپ، جلوی ایجاد سرطان را می‌گیرد، اما امکان بروز مجدد پولیپ و حتی سرطان وجود دارد، بنابراین باید پس از برداشتن پولیپ، در فواصل منظم کولونوسکوپی تکرار شود.

عوامل خطر قابل اصلاح مرتبط با شیوه زندگی:

فعالیت بدنی ناکافی

افزایش وزن

مصرف الکل

دخانیات

گوشت قرمز

مصرف کم‌میوه و سبزی

علایم پولیپ و سرطان روده بزرگ و تشخیص زودهنگام آن‌ها:

دومین اصل خودمراقبتی، شناخت علایم مشکوک سرطان روده بزرگ و توجه به آن‌ها است. به هر حال عده‌ای در طی زندگی دچار سرطان روده بزرگ می‌شوند، اما همان‌طور که گفته شد، از آن‌جایی که ضایعه پیش سرطانی به نام پولیپ، قبل از بروز سرطان در روده رشد می‌کند می‌توان با شناسایی علایم مشکوک پولیپ و یا حتی سرطان در مراحل اولیه، جلوی بروز این بیماری را گرفت و آن را درمان کرد. پس لازم است در مورد علایم هشداردهنده بروز سرطان روده بزرگ و نحوه برخورد و اقدامات اولیه در صورت بروز علایم به بیمار و اطرافیان او آموزش‌های لازم داده شود.

مهم‌ترین علایم مشکوک سرطان روده بزرگ:

خونریزی دستگاه گوارش تحتانی در طی یک ماه اخیر

یبوست در طی یک ماه اخیر (با یا بدون اسهال، درد شکم و احساس پر بودن مقعد پس از اجابت مزاج)

کاهش بیش از ۱۰ درصد وزن بدن طی ۶ ماه همراه با یکی از علایم گفته شده

شیوه‌های تشخیص زودهنگام و غربالگری سرطان روده بزرگ

انواع روش‌ها برای تشخیص زودهنگام سرطان روده بزرگ به کار می‌رود که از این جمله می‌توان به آزمایش خون مخفی در مدفوع به روش ایمنولوژیک (IFOBT یا FIT) و کولونوسکوپی اشاره کرد.

انتهای پیام