با ورود به این بنا مقبره شهید حاج محسن انصاری و درست در کنار آن یک شیر سنگی منسوب به «محمد بیک فرزند حسین خان» دیده می‌شود که قدمتش به سال ۱۰۱۵ هجری قمری بازمی‌گردد.
اما در ضلع شمالی این محوطه، بقعه‌ای است که یک ارسی با شیشه‌های رنگی دارد و دو درِ چوبی دو لنگه در اطرافش دیده می‌شود. سقف این بنا نیم‌گنبد است و از قسمت ازاره‌ها تا سقف تزئین شده است. گچبری‌هایی نیز بر زمینه آبی و سبز وجود دارد و نورگیری در سقف نیم‌گنبد بقعه قرار دارد که نور را به درون بقعه می‌تاباند. نقوش گچبری گلدانی اطراف نورگیر دیده می‌شود و و بین آن‌ها نیز گچبری‌ها حالت ترنج دارند و درونشان آئینه‌کاری شده است. نیلوفر آبی به رزنگ زرد و مناظر طبیعی، ازجمله نقوشی هستند که در این بخش دیده می‌شود.
در این بقعه سه سنگ قبر وجود دارد؛ یکی از آن‌ها متعلق به «همدم الملوک» معروف به همدم السلطنه دختر امیرکبیر و همسر ظل السلطان است. دیگری به «عزیزالسلطنه» تعلق دارد و سومین سنگ قبر نیز از آنِ «ابوالفتح خان صارم الدوله» است.
در توضیح این سنگ قبرها باید چنین گفت که سنگ مزار همدم الملوک از مرمر ساخته شده و دارای کتیبۀ «هو الحی الذی لا یموت» است که دو فرشته به‌صورت قرینه در دوسمت آن نقش شده و گل‌های زنبقی را حمل می‌کنند.
شعرهایی نیز با خط نستعلیق روی این سنگ قبر حکاکی شده و این شعر عبارت است از: «ای دریغ از جهان بی بنیاد/ وز جفای سپهر نافرجام/ ماهی از برج سلطنت بنهفت/ چهر چون مهر زیر تیره غمام/ بانویی شد به خاک کز رایش/ مهر و مه روشنی نمودی وام/ تا که در خاک رفت پیکر او/ آسمان کرد جامه نیلی فام/ زهره تار طرب شکست که عیش/ شد بر ابنای روزگار حرام/ همدم الملوک که او را بود/ نسب پاک از امیر نظام/ پدر از خیل سروران بزرگ/ مادر از صلب خسروان عظام/ رفت از این منزل فنا بیرون/ کرد در گلستان خلد خرام/ تشنه قرب دوست بود و گرفت/ از کف ساقی بهشتی جام/ دامن از جیفه جهان افشاند/ چه کند جیفه مرغ عرش کنام/ دام بشکست شد به خلد آری/ نیست طاووس عرش بسته دام/ تا شنید ارجعی ز دوست، پرید/ مرغ روحش ز شوق آن پیغام/ الغرض صبح زندگانی او/ چون ز دور فلک رسید به شام/ شد به ذیحجه از جهان اما/ در محرم بخاک جست آرام/ گفت عنقا برای تاریخش/ کرده در بوستان قدس مقام»
سنگ مقبره عزیزالسلطنه دارای کتیبۀ «هو الحی الذی لا یموت» و اطراف سنگ نی نقوش ختایی و اسلیمی دیده می‌شود. برخی معتقدند که او دختر ظل السلطان و خواهر صارم الدوله است و برخی نیز آن را متعلق به بانو عظمی خواهر ظل السلطان می‌دانند. ضمن اینکه باتوجه به نوشتۀ روی این سنگ، وفات عزیزالسلطنه به تاریخ چهارم ماه ربیع الثانی است.
شعر «آه و فریاد و فغان از دور چرخ کج مدار/ در عزای محنت افزای عزیز السلطنه/ ای فغان از روی زیبای مه چرخ عفاف/ ای خروش از قد رعنای عزیز السلطنه/ ای دریغ از ماه دخت آن دخت ظل پادشاه/ ای فسوس از روی و از رای عزیز السلطنه/ از ستیز چرخ و از ناپاکی خاک دو رو/ خاک شد فرق فلک سای عزیزالسلطنه/ پا به جنت هشت گفت از بهر تاریخش سُها/ جنت مأوی ست ماوای عزیزالسلطنه» نیز روی این سنگ قبر با خط نستعلیق حکاکی شده است.
سومین سنگ قبر نیز متعلق به ابوالفتح خان صارم الدوله است، البته نمی‌توان ادعا کرد که این سنگ متعلق به پسر ظل‌السلطان است، چراکه برخی مستندات تاریخی نشان می‌دهند که این مقبره به شوهر خواهر ظل‌ّالسلطان، یعنی ابوالفتح خان صارم الدوله همسر بانو عظمی تعلق دارد ولی پسر ظل‌السلطان، اکبرخان صارم الدوله است و مزار او در تخت پولاد اصفهان واقع است.
کتیبه «هو الحی الذی لا یموت» با نقوش اسلیمی و ختایی و نقش گل سرخ روی آن دیده می‌شود. آنچه روی سنگ قبر حک شده نشان می‌دهد که وفات الوالفتح خان در تاریخ ۱۸شهر ذیقعده ۱۳۱۶ بوده است. همچنین «خسرو چو نهان روی خود از دنیی کرد/ ماوی ز جهان به جنت الماوی کرد/ زد پـــا به سـر دنیی دون از سر نــــاز/ تـا روی ز دنیا به سوی عقبی کرد/ سر زد ز جنـان و گفت تــاریخ سهــا/ خسرو به جنان جـاودان ماوی کرد۱۳۱۶» اشعاری است که روی این سنگ قبر حکاکی شده و نقوش گلدانی و گل و مرغ و درخت سرو و پرنده نیز از دیگر نقوش این سنگ قبر است.
یکی از نکات شایان توجه درباره حیاط این امامزاده، وجود دو سنگ قبر است که یک به همای شیرازی(پدربزرگ جلال الدین همایی) و دیگری به طرب(پدر جلال الدین) تعلق دارد که هردو در حیاط امامزاده دفن شده اند.
انتهای پیام