به گزارش ایسنا، در دنیای مدرن، شکل و ساختار مسکن به طرز چشمگیری تغییر کرده است. تحولات فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی همواره تأثیر عمیقی بر نحوه زندگی انسان‌ها و محیط مسکونی آن‌ها داشته‌اند. یکی از جلوه‌های این تحولات، ظهور مجتمع‌های مسکونی است که با هدف تأمین مسکن برای جمعیت رو به رشد شهرها طراحی و ساخته می‌شوند. با این حال، مسئله مهم این است که آیا این مجتمع‌ها توانسته‌اند محیطی مناسب برای تعاملات اجتماعی و زندگی گروهی فراهم کنند؟ برخی از پژوهش‌ها نشان می‌دهند که در بسیاری از موارد، طراحی این مجتمع‌ها منجر به کاهش کیفیت تعاملات اجتماعی شده و رضایت ساکنان را به چالش کشیده است.
رشد سریع شهرنشینی در ایران در دهه‌های اخیر، ساخت و ساز مجتمع‌های مسکونی را به یک ضرورت تبدیل کرده است. این مجتمع‌ها به‌ویژه در کلان‌شهرها، برای پاسخ به نیاز مسکن و استفاده بهینه از فضاهای شهری ساخته شده‌اند. با این حال، توجه ناکافی به جنبه‌های اجتماعی و فرهنگی در طراحی این مجتمع‌ها، گاه مشکلاتی مانند کمبود فضای مناسب برای تعاملات اجتماعی، عدم توجه به نیازهای گروه‌های مختلف سنی و حتی احساس انزوا را به دنبال داشته است. بنابراین، بررسی دقیق این موضوع و شناسایی چالش‌ها و فرصت‌های موجود، می‌تواند به بهبود کیفیت زندگی شهری کمک کند.
در این راستا، مهروش کاظمی شیشوان، استادیار گروه معماری دانشگاه آزاد اسلامی شبستر، به همراه یکی از همکاران خود و با همراهی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری و دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز، تحقیقی را در خصوص نگرش ساکنان مجتمع‌های مسکونی شهر تبریز نسبت به امکان تعاملات اجتماعی انجام داده‌اند. این پژوهشگران تأثیر طراحی فضاهای مسکونی بر کیفیت روابط اجتماعی ساکنان را مورد بررسی قرار داده‌اند.
برای انجام این پژوهش، محققان با استفاده از پرسشنامه‌ای که بر اساس پیشینه مطالعاتی و مبانی نظری طراحی شده بود، اطلاعات مورد نیاز را گردآوری کردند. جامعه آماری این پژوهش شامل ساکنان چهار مجتمع مسکونی در شهر تبریز بود.
نتایج این پژوهش نشان دادند که بیشترین میزان نارضایتی ساکنان از جنبه‌های اجتماعی محیط مسکونی مربوط به مجتمع شهید چمران بوده است. عدم رعایت اصول طراحی مناسب، کمبود امکانات آسایشی و عدم هماهنگی میان ساکنان، از دلایل اصلی این نارضایتی‌ها بوده‌اند. در مقابل، ساکنان مجتمع فجر ائل گلی رضایت بیشتری از جنبه‌های کالبدی و اجتماعی محل زندگی خود نشان دادند.
یافته‌ها حاکی از آن هستند که طراحی فضاهای عمومی و نیمه‌عمومی در مجتمع‌های مسکونی، نقش کلیدی در شکل‌گیری تعاملات اجتماعی دارد. به‌عنوان مثال، فضای باز و کنترل‌نشده پارکینگ‌ها در مجتمع شهید چمران، منجر به افزایش بی‌رویه تعاملات اجتماعی شده و این موضوع نارضایتی ساکنان را به دنبال داشته است. در مقابل، وجود فضاهای مناسب برای بازی کودکان و نشیمنگاه‌های مشترک در مجتمع فجر ائل گلی، به بهبود روابط میان ساکنان کمک کرده است.
این پژوهش به طراحان و معماران توصیه می‌کند که در طراحی مجتمع‌های مسکونی، سلسله‌مراتب فضایی را رعایت کنند. تأمین فضاهای مناسب برای تعاملات اجتماعی، توجه به خلوت و حریم خصوصی و ایجاد محیط‌های متناسب با نیازهای گروه‌های مختلف سنی، از جمله راهکارهایی است که می‌تواند رضایت ساکنان را افزایش دهد. همچنین، جانمایی مناسب پارکینگ‌ها و توجه به محرمیت بصری و صوتی، می‌تواند کیفیت زندگی در این مجتمع‌ها را بهبود بخشد.
قابل ذکر است که نتایج این تحقیق در فصلنامه «پژوهش‌های بوم‌شناسی شهری» وابسته به دانشگاه پیام نور منتشر شده اند. نتایج مطالعه فوق می‌توانند مسیر جدیدی برای ارتقای کیفیت زندگی شهری از طریق طراحی بهتر مسکن ارائه کنند و الهام‌بخش معماران و برنامه‌ریزان شهری باشند.
انتهای پیام