قنداق‌کردن نوزاد، روشی سنتی و قدیمی است که در آن نوزاد را با پارچه‌ای نرم و سبک می‌پیچند تا محدوده حرکتی او کاهش یابد. این عمل در بسیاری از فرهنگ‌ها و جوامع به دلایل مختلفی از جمله آرامش نوزاد، تقلید از محیط امن رحم مادر و کمک به خواب بهتر او انجام می‌شود.
در این گزارش، به بررسی مزایا و معایب قنداق‌کردن نوزاد، روش‌های صحیح قنداق‌کردن و نکات ایمنی که باید در این زمینه رعایت شود، می‌پردازیم.
«زهرا چناری» کارشناس ارشد مامایی و مدرس دانشگاه در گفت‌وگو با خبرنگار ایسنا در خصوص فواید قنداق‌کردن با روش امروزی نوزاد، اظهار کرد: قنداق‌کردن نوزاد از جهت‌های مختلفی می‌تواند به نفع او باشد، برای مثال قنداق‌کردن نوزاد به او کمک می‌کند که در موقعیتی امن و آرام قرار بگیرد و برای مدت طولانی‌تری بخوابد، در این حالت، والدین راحت‌تر می‌توانند نوزاد را در آغوش بگیرند و حرکات دست‌وپای او را کنترل کنند.
وی گفت: نوزاد تازه‌متولدشده تا حدود ۴ ماهگی در خواب و بیداری، نوعی حرکات سریع و ناگهانی دارد که به رفلاکس استارتل معروف است این رفلاکس‌ها یک روش محافظتی کاملاً طبیعی است که در واکنش به استرس‌های محیطی رخ می‌دهد، این حرکات ناگهانی دست‌وپا، در مواردی می‌تواند به نوزاد آسیب برساند. از طرفی به دنبال همین حرکات، ممکن است کودک از خواب بپرد، قنداق نوزاد می‌تواند از این اتفاق‌ها جلوگیری کند.
/
این مدرس دانشگاه ادامه داد: برخی از متخصصان معتقدند قنداق نوزاد به او کمک می‌کند تا در دوره‌ای که برای تطابق یافتن با زندگی خارج از رحم آماده می‌شود، احساس امنیت و آرامش کند، به نظر می‌رسد که قنداق بچه فضای کمی که نوزاد در رحم مادر در اختیار دارد را به وجود می‌آورد درنتیجه نوزاد احساس بیگانگی نمی‌کند.
چناری افزود: قنداق بچه تا زمانی که سیستم تنظیم دمای داخلی بدنش تکامل یابد، برای او یک فضای گرم و دنج ایجاد می‌کند، یکی دیگر از فواید قنداق‌کردن نوزاد این است که در هنگام تحریک بیش از حد به آرامش او کمک می‌کند، معمولاً نوزادانی که قنداق می‌شوند کمتر گریه می‌کنند.
این کارشناس ارشد مامایی تصریح کرد: معمولاً خود نوزادان با تقلاکردن برای خارج‌شدن از قنداق و نق‌زدن، به شما می‌فهمانند که دیگر وقت آن است که قنداق‌کردن نوزاد خود را کنار بگذارید. نوزادان زمانی که چرخیدن و غلط زدن را یاد می‌گیرند دیگری نیاز به قنداق ندارند. در این زمان باید دست‌وپای آن‌ها آزاد باشد تا هنگام چرخیدن به سمت پهلو یا جلو، سرخود را در موقعیت مناسب قرار دهند. اکثر نوزادان در زمانی بین ۲ تا ۳ ماهگی به این مرحله می‌رسند.
وی در خصوص عوارض و معایب قنداق‌کردن نیز گفت: قنداق‌پیچ‌کردن بسیار محکم نوزادان، از حرکات آزادانه دست‌وپا جلوگیری می‌کند، این امر می‌تواند بر تحرک و رشد آن‌ها تأثیر منفی بگذارد. اگر پاهای نوزاد را خیلی محکم و صاف به هم ببندید، ممکن است دچار مشکلاتی در ناحیه لگن شود؛ مانند دیسپلازی مفصل ران (یک مشکل رشدی در مفصل لگن کودک) و پرانتزی شدن پای نوزاد نیز یک عارضه دیگر است، در هنگام قنداق‌کردن نوزاد خود، مطمئن شوید که کودکتان فضای کافی برای اینکه پاهایش را در ناحیه لگن به سمت بالا و خارج حرکت دهد، دارد.
چناری در خصوص نکات مهم در قنداق‌کردن ایمن نوزاد نیز گفت: از یک‌پارچه نازک و سبک برای قنداق بچه استفاده کنید و از شانه به سمت بالای نوزاد نباید قنداق شود، سر نوزاد باید کاملاً آزاد باشد همچنین نحوه صحیح خواباندن نوزاد قنداق شده بر روی پشت نوزاد است و هرگاه به طرفین متمایل شد، دوباره او را به همان وضعیت برگردانید.
خطر سندروم مرگ ناگهانی در ماه‌های دوم و سوم
این کارشناس ارشد مامایی ادامه داد: قنداق نوزاد را فقط از زمان تولد می‌توانید آغاز کنید. در ماه‌های دوم و سوم که خطر سندروم مرگ ناگهانی نوزاد بسیار بالا است به‌هیچ‌وجه توصیه نمی‌شود، اگر تصمیم به قنداق‌کردن نوزاد خود گرفتید، این کار را برای تمامی وعده‌های خواب او چه در طول روز و چه در طول شب انجام دهید، با این کار کودکتان به قرارگرفتن در این وضعیت عادت خواهد کرد.
این مدرس دانشگاه افزود: کودک خود را محکم قنداق کنید اما نه آن‌قدر محکم که تحت‌فشار باشد، پای نوزادتان در محل لگن باید آزادی حرکت داشته باشد، دمای بدن نوزادتان را به طور منظم چک کنید، بالارفتن دمای بدن نوزاد می‌تواند خطر سندروم مرگ ناگهانی نوزادان را افزایش دهد، پشت گردن نوزاد و شکم او با دو انگشت، راه مناسبی برای چک‌کردن دمای بدن نوزاد است.
/
احسان سایه‌میری کارشناس ارشد روان‌شناسی بالینی نیز در گفت‌وگو با خبرنگار ایسنا اظهار کرد: هرچند تحقیقات بسیار زیادی در باره قنداق‌کردن و تأثیرات آن بر رشد شناختی صورت نگرفته؛ اما آنچه توسط جنین در رحم مادر حس و تجربه می‌شود، برای رشد و تکامل عصبی - رفتاری او ایده‌آل است.
وی گفت: محیط داخل رحمی، محیطی مناسب جهت رشد و تکامل نوزادان است که امنیت و حمایت آن‌ها را تأمین می‌کند، به دلیل ازدست‌رفتن حمایت دیواره رحم و حمایت مواد از طرف مادر، الگوی حرکتی اندام‌ها و بدن ناهماهنگ شده و اندام‌ها حرکت بی‌هدفی را نشان می‌دهند که می‌تواند توازن درونی نوزاد را به هم زده تولید استرس کند، همچنین نیاز به بستری در بخش مراقبت‌های ویژه نوزادان، نوزاد را تحت شرایط استرس‌زای مختلف مانند نور و صدای زیاد قرار داده که اثرات نامطلوبی بر جای می‌گذارد.
این کارشناس ارشد روان‌شناس ادامه داد: بنابراین به‌کارگیری روش‌هایی در جهت کاهش استرس‌های محیطی، فراهم نمودن مداخلات حمایتی زودرس باهدف جلوگیری از مشکلات عصبی - رفتاری نوزادان نارس در روزهای اول زندگی، ضروری است.
سایه‌میری افزود: بر اساس نظریه سین اکتیو رفتارهای نشان‌دهنده استرس در نوزاد شامل رفتارهای سیستم احشایی (تنفس و ضربان قلب و رگ)، رفتارهای حرکتی (وضعیت حرکت نوزاد)، رفتارهای مربوط به سطح هوشیاری(وضعیت‌های خواب و بیداری و رفتارهای بیانگر میزان توجه نوزاد به محیط اطراف است.
وی تصریح کرد: رفتارهای دور شونده (فاصله‌گرفتن دست‌ها از بدن و یا باز کردن انگشتان و...) رفتارهای حاکی از استرس است و رفتارهای نزدیک شونده (جمع‌کردن دست‌ها کنار بدن و حالت فلکشن بدن و...) دلالت بر خود تنظیمی و سازگاری دارد. ایجاد محیطی مشابه رحم برای نوزاد نارس جهت هدفمندکردن حرکات پراکنده و غیر سازمان‌یافته کمک‌کننده است.
قنداق نوازد از دیدگاه یک روان‌شناس
این کارشناس ارشد روان‌شناسی خاطرنشان کرد: قنداق و لانه دو مداخله رفتاری از جنبه‌های مراقبت تکاملی است که می‌تواند با حفظ انرژی و ثبات فیزیولوژیک سبب کاهش استرس و بهبود خود تنظیمی نوزاد شود، قنداق یکی از شیوه‌هایی است که سال‌ها به دست فراموشی سپرده شده بود و دوباره در حال احیاشدن است.
/
دلیل رواج مجدد قنداق‌کردن نوزاد چه بود؟
سایه‌میری ادامه داد: دلیل اصلی رواج مجدد قنداق مربوط به اثرات مساعد آن بر رفتار نوزاد و خصوصاً گریه نوزاد است، قنداق روشی است که یک محدودیت نسبی باهدف جمع‌کردن اندام‌ها در خط وسط جهت حفظ آرامش و افزایش رفتارهای خود نظارتی ایجاد می‌کند.
وی گفت: نتایج تحقیقات نشان داده که قنداق‌کردن به روش سنتی که در آن پاهای کودک صاف و به‌هم‌چسبیده قرار داده می‌شود باعث افزایش مشکلات مفصل ران خواهد شد؛ اما روش مدرن قنداق‌کردن که اجازه خم‌کردن و حرکت مفصل ران داده می‌شود و قفسه سینه نیز تحت‌فشار نیست، بهتر است، قنداق‌کردن نوزاد باعث رشد و تکامل سیستم عصبی - عضلانی، تعادل فیزیولوژیکی، ارتقاء سیستم حرکتی و توانایی خودکنترلی می‌شود.
نوزاد را قنداق بکنیم یا نه؟
سایه‌میری خاطرنشان کرد: در نهایت برخی پژوهش‌ها نشان داده‌اند که روش مدرن قنداق روشی جدید از مراقبت تکاملی است که علاوه بر تأثیر بر رشد شناختی کودک، باعث کاهش استرس، ذخیره انرژی، افزایش رفتارهای خود تنظیمی، تنظیم وضعیت خواب و بیداری و افزایش احساس امنیت در نوزاد علی‌رغم تغییر در محیط می‌شود.
انتهای پیام