به گزارش ایسنا، انقلاب صنعتی چهارم، دوره‌ای است که فناوری‌های پیشرفته مانند هوش مصنوعی، اینترنت اشیا، واقعیت مجازی و چاپ سه‌بعدی به زندگی روزمره و سیستم‌های آموزشی وارد شده‌اند. این تحولات، آموزش را از شیوه‌های سنتی دور کرده و به سمت یادگیری دیجیتال و شخصی‌سازی‌شده سوق داده‌اند. در این انقلاب، نیاز به مهارت‌های جدید و یادگیری مداوم به یکی از محورهای اصلی تبدیل شده است. دانشگاه‌ها به‌عنوان نهادهای کلیدی در این تغییرات، باید به دنبال راهکارهایی برای به‌روزرسانی نظام آموزشی خود باشند. در این میان، کشورهای مختلف اقداماتی را برای سازگاری با این شرایط آغاز کرده‌اند؛ از طرح «ملت هوشمند» در سنگاپور گرفته تا بازطراحی برنامه‌های آموزشی در مالزی و تایلند. در ایران اما، به‌رغم برخی تلاش‌ها، همچنان شکاف بزرگی میان برنامه‌های آموزشی و نیازهای جامعه و صنعت دیده می‌شود.
ضرورت تحقیق درباره آینده آموزش دانشگاهی ایران ناشی از چالش‌هایی است که سیستم آموزشی فعلی را با نواقصی مواجه کرده است. این سیستم عمدتاً به روش‌های سنتی وابسته است و در بسیاری از موارد توانایی پاسخگویی به نیازهای روزافزون بازار کار و فناوری‌های نوین را ندارد. از سوی دیگر، انقلاب صنعتی چهارم تغییرات بنیادی در سبک زندگی، اقتصاد و حتی ساختارهای اجتماعی ایجاد کرده است که بدون همگام شدن دانشگاه‌ها با این تحولات، جامعه نمی‌تواند از ظرفیت‌های بالقوه خود بهره‌برداری کند. بنابراین، آینده‌نگری در این حوزه برای طراحی راهکارهایی که پاسخگوی نیازهای ملی و جهانی باشد، یک اولویت ضروری به شمار می‌آید.
در این زمینه، پژوهشی توسط گروهی از محققان به سرپرستی دکتر یدالله مهرعلیزاده، استاد علوم تربیتی و روان‌شناسی دانشگاه شهید چمران اهواز، انجام شده است. پژوهشگران در این مطالعه به بررسی پیشران‌های مؤثر بر آینده آموزش دانشگاهی ایران پرداختند و سعی کردند مدلی برای تحلیل و شناسایی عوامل کلیدی شکل‌دهنده به این سیستم در فضای انقلاب صنعتی چهارم ارائه دهند.
برای انجام این تحقیق، پژوهشگران از روش‌های ترکیبی کیفی و کمی استفاده کردند. در بخش کیفی، اسناد علمی معتبر بررسی شد و در بخش کمی، از نظرات ۸ نفر از متخصصان برجسته بهره گرفته شد. برای تجزیه و تحلیل داده‌ها نیز از روش های آماری پیشرفته استفاده شد. این روش‌ها کمک کردند تا ارتباطات میان متغیرهای مختلف شناسایی شده و عوامل کلیدی اثرگذار بر آینده نظام آموزش دانشگاهی مشخص شوند.
نتایج این پژوهش نشان داد که ۹ عامل به‌عنوان پیشران‌های اصلی شناسایی شدند که از این میان، دو عامل «دیجیتال محوری» و «ادغام دانش و مهارت» تأثیرگذاری بالایی بر آینده آموزش دانشگاهی ایران دارند. این عوامل نه‌تنها بر سایر متغیرها اثر می‌گذارند، بلکه جهت‌گیری کلی سیستم آموزشی را نیز تعیین می‌کنند.
علاوه بر این، متغیرهایی مانند «آموزش و یادگیری شخصی‌سازی‌شده» و «کلان‌داده» نیز به‌عنوان پیشران‌های دووجهی شناخته شدند. این عوامل دارای ویژگی تأثیرگذاری و تأثیرپذیری بالا هستند و می‌توانند نقش کلیدی در طراحی سیستم‌های آموزشی جدید ایفا کنند. همچنین، نتایج نشان دادند که برخی متغیرها مانند «همگرایی علوم» تأثیر قابل‌توجهی بر سیستم آموزشی ندارند و می‌توان از آن‌ها صرف‌نظر کرد.
یافته‌های این پژوهش اهمیت زیادی برای سیاست‌گذاران و مدیران حوزه آموزش عالی دارد. این نتایج نشان می‌دهند که برای موفقیت در عصر انقلاب صنعتی چهارم، دانشگاه‌ها باید به سمت استفاده از فناوری‌های پیشرفته، یادگیری دیجیتال و شخصی‌سازی‌شده حرکت کنند. همچنین، طراحی برنامه‌های درسی منعطف و مبتنی بر نیازهای فردی و جامعه از جمله اقدامات کلیدی است که می‌تواند تأثیر مثبتی بر بهبود کیفیت آموزشی داشته باشد.
لازم به ذکر است که نتایج این پژوهش در فصلنامه علمی «پژوهش در نظام‌های آموزشی» منتشر شده است که زیر نظر انجمن پژوهش‌های آموزشی ایران فعالیت می‌کند. انتشار این نتایج در یک نشریه معتبر علمی، اهمیت موضوع و اعتبار علمی این تحقیق را نشان می‌دهد و می‌تواند مرجعی برای تحقیقات بیشتر در این حوزه باشد.
انتهای پیام