هفته پژوهش و فناوری که هر ساله در آذرماه برگزار می‌شود، فرصتی ارزشمند برای گرامی‌داشت تلاش‌های علمی و پژوهشی محققان، اساتید، دانشجویان و فناوران کشور است. این هفته به‌منظور ترویج فرهنگ پژوهش و فناوری، توسعه و ارتقای دانش علمی جامعه و ایجاد ارتباط موثر بین دانشگاه‌ها، مراکز تحقیقاتی و صنعت طراحی شده است. اهمیت این مناسبت به‌ویژه در عصر حاضر، که دانش و نوآوری به‌عنوان محور اصلی توسعه پایدار شناخته می‌شوند، دوچندان است.
پژوهش به‌عنوان رکن اساسی در پیشرفت جوامع، نقش مهمی در رفع چالش‌های ملی و بین‌المللی ایفا می‌کند. این هفته بستری برای ارائه آخرین دستاوردهای علمی و فناوری و ایجاد فرصت برای تبادل ایده‌ها و تجربیات است. از سوی دیگر، فناوری به‌عنوان محصول پژوهش‌های علمی، زمینه‌ساز تحول در صنایع، بهبود کیفیت زندگی و تقویت زیرساخت‌های اقتصادی است. برگزاری برنامه‌هایی همچون نمایشگاه‌های تخصصی، کارگاه‌های آموزشی، سخنرانی‌های علمی و تقدیر از پژوهشگران برتر در هفته پژوهش و فناوری، نه تنها به افزایش آگاهی عمومی از اهمیت علم و فناوری کمک می‌کند، بلکه انگیزه‌ای برای فعالان این حوزه در جهت تلاش بیشتر برای حل مسائل جامعه فراهم می‌آورد. به‌علاوه، این هفته فرصتی برای ایجاد تعامل میان پژوهشگران و صنایع است که می‌تواند به تجاری‌سازی یافته‌های علمی و تحقق اقتصاد دانش‌بنیان منجر شود.
گسترش این همکاری‌ها و حمایت از پژوهش‌های هدفمند، نقشی کلیدی در مسیر دستیابی به توسعه پایدار ایفا می‌کند. در نهایت، هفته پژوهش و فناوری، نماد اهمیت دانش و نوآوری در حرکت جوامع به سمت آینده‌ای روشن‌تر است؛ فرصتی که باید آن را غنیمت شمرد و از آن برای ارتقای جایگاه علمی و فناوری کشور بهره برد.
به همین مناسبت با هادی امیری، معاون پژوهش و فناوری دانشگاه اصفهان گفت‌وگو کردیم که در ادامه حاصل این گفت‌وگو را می‌خوانید.
دانشگاه اصفهان برای هفته پژوهش امسال چه برنامه‌های شاخصی در نظر گرفته است و این برنامه‌ها چگونه با اولویت‌های پژوهشی دانشگاه همسو هستند؟
با توجه به تأکید استاندار مقرر شد هفته پژوهش امسال بر محورهای هوش مصنوعی، گردشگری و انرژی‌های نو متمرکز شود. بر همین اساس، در دبیرخانه کارگروه پژوهش استان تصمیم گرفته شد که دانشگاه اصفهان تمرکز خود را بر موضوع گردشگری قرار دهد. به همین مناسبت، نمایشگاهی با هدف نمایش ظرفیت‌های دانشگاه و بخش خصوصی در حوزه گردشگری تدارک دیده شده است. امید می‌رود این اقدام گامی باشد در مسیر مأموریتی شدن دانشگاه‌های استان برای حل مسائل بومی و با رویکردی کاربردی به مشکلات استان کمک کند.
چه اقداماتی برای تقویت ارتباط پژوهش‌های دانشگاهی با صنعت و جامعه انجام شده است و چگونه این تعامل می‌تواند به حل مسائل کلان کشور کمک کند؟
با توجه به شعار ریاست دانشگاه اصفهان، مبنی بر اینکه دانشگاه اصفهان باید به دانشگاهی جامع‌محور و تمدن‌ساز تبدیل شود، گام‌های مؤثری در راستای تقویت ارتباط دانشگاه با صنعت و جامعه برداشته شده است. این اقدامات، نقش بسزایی در افزایش درآمدهای پژوهشی دانشگاه داشته‌اند.
نخستین اقدام، به‌کارگیری کارگزاران پژوهشی برای تسهیل ارتباط میان صنعت و دانشگاه بود. سال گذشته توانستیم با کمک این کارگزاری، تعاملات میان صنایع مرتبط با فولاد و دانشگاه اصفهان را برقرار کنیم. از این طریق، تعدادی از اساتید موفق شدند طرح‌های پژوهشی خود را تعریف و اجرایی کنند.
در گام دوم، پایه‌های تشویقی برای طرح‌های پژوهشی، با مساعدت هیئت ممیزه دانشگاه، اعطا شد. این اقدام که بیانگر حمایت دانشگاه از فعالیت‌های پژوهشی مرتبط با صنعت و جامعه است، به‌ویژه در آیین‌نامه‌های ترفیع و ارتقا، منجر به افزایش مشارکت اعضای هیئت علمی در این حوزه‌ها شده است.
اقدام سوم، طراحی الگویی برای همکاری میان اساتید دانشگاه و شرکت‌های فناور مستقر در ناحیه نوآوری بود. از طریق این همکاری، توانستیم قراردادهای پژوهشی و فناورانه‌ای را با شرکت‌هایی که از مرکز رشد دانشگاه خارج شده بودند، منعقد کنیم. این اقدام گشایشی بزرگ در مسیر پژوهش‌های دانشگاهی است و فرصتی فراهم می‌کند تا پژوهش‌ها به دانش فنی تبدیل شوند و مسائل صنعت را به‌طور مؤثری حل کنند.
در این راستا، شرکت‌های فناور و خصوصی به‌عنوان شرکای راهبردی دانشگاه، نقش مهمی در تداوم این فرآیند ایفا می‌کنند. امیدواریم این تعامل سه‌جانبه میان دانشگاه، صنعت و شرکت‌های فناور به نتایج پایداری منجر شود و جایگاه دانشگاه اصفهان را به‌عنوان دانشگاهی پیشرو و تمدن‌ساز، بیش از پیش تثبیت کند.
دانشگاه چه سیاست‌هایی برای حمایت از پژوهشگران، به‌ویژه در حوزه تجاری‌سازی پژوهش‌ها و تبدیل آن‌ها به محصولات یا خدمات عملیاتی، دارد؟
مشخص نبودن حقوق مالکیت در ایران یکی از بزرگ‌ترین موانع پیش روی تجاری‌سازی ایده‌ها و نوآوری‌ها است که مشکلات بسیاری را در این زمینه به وجود آورده است. برای رفع این چالش، دو اقدام مهم در دانشگاه اصفهان انجام شده است:
- فعال‌سازی کمیته تجاری‌سازی و مالکیت فکری: آیین‌نامه‌های مرتبط با این حوزه که در وزارت علوم تدوین شده بودند، توسط دانشگاه اصفهان به شیوه‌نامه‌هایی عملیاتی تبدیل شدند، همچنین برای اولین‌بار، به دانشمندانی که حق مالکانه به دانشگاه اصفهان پرداخت کردند، امتیازاتی در ترفیع و ارتقا اعطا شد. این اقدام انگیزه‌ای برای سایر اساتید ایجاد می‌کند تا با خیالی آسوده‌تر و انگیزه‌ای قوی‌تر به تجاری‌سازی دانش خود بپردازند.
- معرفی مشاور توسعه سرمایه‌گذاری: با هدف جبران خلأ موجود در ساختارهای توسعه و سرمایه‌گذاری، مشاوری در این حوزه منصوب شد که نقش بسزایی در جذب سرمایه‌گذار برای ایده‌های فناورانه اساتید ایفا می‌کند. این تلاش‌ها به ایجاد درآمد پایدار برای دانشگاه کمک می‌کند و راه را برای حمایت از ایده‌های نوآورانه باز می‌سازد.
مهم‌ترین چالش‌هایی که پژوهشگران دانشگاه با آن مواجه هستند چیست و دانشگاه چه برنامه‌ای برای رفع این چالش‌ها و استفاده از فرصت‌های پژوهشی دارد؟
یکی از چالش‌های اصلی در حوزه ارتباط دانشگاه با صنعت و جامعه، نبود اطمینان خاطر برای محققان است. بسیاری از پژوهشگران نمی‌توانند مطمئن باشند که اگر مدت‌زمان طولانی (مثلاً ۱۰ سال) روی یک موضوع خاص متمرکز شوند، به درآمد مناسب یا جایگاه علمی بالاتری دست خواهند یافت. این مسئله موجب پراکندگی موضوعات تحقیقاتی می‌شود و تمرکز بر برنامه‌های بلندمدت را دشوار می‌کند. با ورود شرکت‌هایی همچون فولاد مبارکه و اسنوا، تلاش‌هایی در جهت توافق بر سر روندهای کلان پژوهشی آغاز شده است. این روندها می‌توانند به پژوهشگران اطمینان دهند که در صورت تمرکز بر یک موضوع مشخص، از حمایت لازم برخوردار خواهند شد، همچنین گام‌هایی برای تبدیل دانش فنی به ثروت و تجاری‌سازی ایده‌ها برداشته شده است.
اهمیت همکاری‌های بین‌رشته‌ای کسب دانش فنی و توسعه آن نیازمند تخصص‌های گوناگون است. در مراحل تجاری‌سازی و گسترش ایده‌ها، همکاری میان رشته‌های مختلف امری ضروری است. فرهنگ فردگرایی در دانشگاه‌ها مانعی جدی برای این نوع همکاری‌ها است. با تشکیل هسته‌های پژوهشی در دانشگاه اصفهان، تلاش شده است این فرهنگ تغییر کند، اما همچنان راه طولانی در پیش داریم. تشویق افرادی که در پروژه‌های گروهی مشارکت می‌کنند، می‌تواند انگیزه‌ای برای گرایش سایرین به این نوع فعالیت‌ها باشد.
فرصت‌ها و چالش‌ها در مسیر توسعه پژوهش و فناوری قانون جهش تولید دانش‌بنیان فرصت مهمی برای استان اصفهان ایجاد کرده است. امید می‌رود که از طریق این قانون، اعتباراتی جذب شود تا بخشی از تجهیزات آزمایشگاهی موردنیاز تأمین شود. این تجهیزات برای دستیابی به دانش فنی سطح بالا ضروری هستند. چالش‌های ناشی از تحریم‌ها در این زمینه مشکلات بسیاری ایجاد کرده است. با این حال، امیدواریم شرکت‌های دانش‌بنیان داخلی بتوانند بخشی از این تجهیزات را تولید یا تعمیر کنند. زیرا بدون دسترسی به دستگاه‌ها و تجهیزات آزمایشگاهی پیشرفته، پژوهش و تحقیقات عملاً امکان‌پذیر نیست.
معاونت پژوهشی دانشگاه چه برنامه‌ای برای گسترش فعالیت‌های بین‌المللی، جذب پروژه‌های جهانی و ارتقای جایگاه دانشگاه در سطح بین‌المللی دارد؟
به دلیل مشکلاتی که در حوزه بین‌الملل وجود دارد، برنامه‌ریزی‌های جدی توسط مدیریت جدید دفتر همکاری‌های بین‌الملل دانشگاه اصفهان آغاز شده است. در این راستا، همکاری با دو کشور مالزی و روسیه از طریق راه‌اندازی میزهای همکاری فعال به جریان افتاده است. چندین پروژه بین‌المللی با مشارکت اساتید دانشگاه اصفهان انجام شده که نشان‌دهنده ظرفیت بالای دانشگاه در این حوزه است. در گام‌های آینده، تلاش داریم شرایط رفت‌وآمد اساتید دانشگاه با مراکز علمی بین‌المللی را تسهیل کنیم و از سوی دیگر، میزبان اساتید دانشگاه‌های خارجی باشیم.
این تبادلات علمی می‌تواند زمینه‌ساز اقدامات بزرگ و پیشرفت‌های مشترک در حوزه‌های فناورانه باشد. یکی از اهداف اصلی ما، تأسیس شرکت‌های مشترک با دانشگاه‌های مالزی، به‌ویژه در حوزه هوش مصنوعی است. امیدواریم این شرکت‌ها بتوانند در کاهش اثرات تحریم‌ها نقش‌آفرین باشند و مسیرهایی جدید برای توسعه فراهم کنند، همچنین این همکاری‌ها فرصت عرضه محصولات دانش‌بنیان تولید داخل به سطح بین‌المللی را فراهم خواهد کرد. از سوی دیگر، استفاده از دانش فنی کشورهای دیگر در تولید محصولات فناورانه در ایران، می‌تواند تحولی بزرگ در این حوزه ایجاد کند.
انتهای پیام