روز دانشجو یادآور روحیه آرمان‌خواهی، مشارکت اجتماعی و تلاش برای ساختن جامعه‌ای بهتر است. این روز فرصتی است تا صدای نسل جدید دانشگاهیان شنیده شود و چالش‌ها و امیدهای آن‌ها مورد توجه قرار گیرد. امروزه دانشجویان با مسائل مختلفی دست‌وپنجه نرم می‌کنند. دغدغه شغلی، یکی از اصلی‌ترین چالش‌های آنان است. بسیاری از دانشجویان نمی‌دانند پس از فارغ‌التحصیلی چگونه می‌توانند شغلی متناسب با رشته تحصیلی خود پیدا کنند. شرایط نامناسب بازار کار و ارتباط قوی نداشتن میان دانشگاه و صنعت، به ویژه در رشته‌های تخصصی، این نگرانی را تشدید کرده است.
دانشجویان انتظار دارند که دانشگاه‌ها نقش فعال‌تری در آماده‌سازی آن‌ها برای ورود به بازار کار ایفا کنند. از سوی دیگر، تغییرات در فضای دانشگاهی نیز قابل توجه است. ارتباط میان اساتید و دانشجویان کمرنگ‌تر شده و بسیاری از دانشجویان تمایل کمتری به تعامل مستقیم با اساتید خود دارند. این تغییرات، تحت تأثیر تحولات فناوری و فرهنگی، می‌تواند پیامدهای منفی بر کیفیت آموزش داشته باشد. نسل جدید که با فناوری‌های دیجیتال رشد کرده، به دنبال روش‌های جدیدتر و مؤثرتر برای یادگیری و ارتباط است. علاوه بر این، مسئله عدالت آموزشی نیز یکی از چالش‌های مهم این نسل است.
ترکیب جمعیتی دانشجویان نشان می‌دهد که دسترسی به آموزش عالی تا حد زیادی تحت تأثیر شرایط اقتصادی خانواده‌ها قرار گرفته است. این مسئله باعث شده تا برخی از دانشجویان با استعداد، به دلیل محدودیت‌های مالی، از دستیابی به فرصت‌های مناسب باز بمانند. با این حال، روز دانشجو تنها به مشکلات ختم نمی‌شود. این روز فرصتی است تا دانشجویان بر اهمیت فعالیت‌های جانبی، از جمله حضور در انجمن‌های علمی و فعالیت‌های اجتماعی، تأکید کنند. این فعالیت‌ها نه تنها به رشد شخصیتی دانشجویان کمک می‌کند، بلکه آنان را برای مواجهه با چالش‌های آینده آماده می‌سازد. روز دانشجو، به‌عنوان نمادی از آرمان‌خواهی و تلاش برای تغییر، همچنان می‌تواند الهام‌بخش دانشجویان برای رسیدن به اهداف بزرگتر باشد.
دغدغه‌های شغلی و ارتباط با جامعه؛ چالش‌های امروز دانشجویان
محمد زارعی، دانشجوی کارشناسی رشته شهرسازی دانشگاه هنر اصفهان به خبرنگار ایسنا گفت: چالش اصلی دانشجویان امروز، یافتن شغل متناسب با رشته تحصیلی‌شان است. در این زمینه فعالیت‌های مؤثری انجام نشده و دانشجویان در رشته‌های مختلف با این دغدغه مواجه هستند که پس از اتمام تحصیل، چه برنامه‌ای برای آینده شغلی خود داشته باشند. این موضوع به‌ویژه در سال‌های اخیر به یکی از اصلی‌ترین نگرانی‌های دانشجویان تبدیل شده است.
وی افزود: در رشته شهرسازی و به‌عنوان عضو انجمن علمی این رشته، تلاش ما بر این است که ارتباط مؤثری با سازمان‌های مرتبط برقرار کنیم تا بتوانیم از پتانسیل‌های موجود برای آینده شغلی خود بهره ببریم. انتظار ما از مسئولان دانشگاه و سازمان‌های مرتبط این است که به دانشجویان و توانمندی‌های آن‌ها بیشتر بها دهند، زیرا تجربه نشان داده هر جا از ظرفیت دانشجویان استفاده شده، نتایج درخشانی حاصل شده است. این موضوع در کشور ما کمی کمرنگ است و نیاز به توجه بیشتری دارد.
این دانشجوی شهرسازی درباره انتخاب رشته تحصیلی خود ادامه داد: در ابتدا قصد داشتم در رشته عمران دانشگاه تهران تحصیل کنم و اطلاعات چندانی از رشته شهرسازی نداشتم، اما اکنون از انتخاب این رشته بسیار راضی هستم. پس از آشنایی عمیق‌تر با این رشته، دریافتم که شهرسازی دارای پتانسیل‌های بسیار گسترده‌ای برای خدمت به شهر و جامعه است و می‌تواند نقش مهمی در بهبود کیفیت زندگی شهروندان داشته باشد.
زارعی درخصوص کاهش ارتباط دانشجویان با اساتید تصریح کرد: یکی از دلایل اصلی این موضوع، کمرنگ شدن امید به یافتن شغل متناسب با رشته تحصیلی است. در گذشته دانشجویان امیدوار بودند پس از فارغ‌التحصیلی، شغل مناسبی پیدا کنند، اما امروزه با توجه به شرایط اقتصادی، بسیاری صرفاً به دنبال دریافت سریع مدرک و کسب درآمد هستند، حتی اگر شغلشان ارتباطی با رشته تحصیلی‌شان نداشته باشد. البته این امید همچنان وجود دارد، اما نسبت به گذشته بسیار کمرنگ‌تر شده است.
این فعال دانشجویی اضافه کرد: اگر برنامه‌ریزی مناسبی صورت گیرد و دانشجویان این امید را داشته باشند که پس از فارغ‌التحصیلی می‌توانند شغلی متناسب با رشته تحصیلی خود پیدا کنند، قطعاً ارتباط آن‌ها با اساتید و متخصصان حوزه تخصصی‌شان بهبود خواهد یافت.
وی درباره ارتباط دانشجویان با جامعه خاطرنشان کرد: در رشته شهرسازی که ارتباط مستقیمی با جامعه دارد و هدف آن فراهم کردن محیطی مناسب برای زندگی بهتر شهروندان است، ارتباط با مردم باید بسیار بیشتر از وضعیت فعلی باشد. این رشته به دنبال ایجاد فضاهایی است که مردم بتوانند در آن راحت‌تر زندگی کنند و از زندگی خود لذت ببرند.
زارعی تاکید کرد: این ارتباط در حال حاضر کمرنگ است، در حالی که در همه رشته‌ها هدف ما داشتن جامعه‌ای بهتر است و ارتباط مستقیم با مردم می‌تواند به تحقق این هدف کمک کند. ما باید به دنبال تقویت این ارتباط باشیم، زیرا تمام تلاش‌های ما در رشته‌های مختلف در نهایت برای ساختن جامعه‌ای بهتر است.
وی در پایان با تأکید بر اهمیت ارتباط دانشگاه و جامعه گفت: باید تلاش کنیم تا فاصله میان دانشگاه و جامعه را کاهش دهیم و از توانمندی‌های دانشجویان برای حل مشکلات واقعی جامعه استفاده کنیم. این امر نه تنها به نفع جامعه است، بلکه می‌تواند فرصت‌های شغلی مناسبی را نیز برای دانشجویان فراهم کند.
تحلیلی بر تحولات نظام آموزشی و چالش‌های ارتباطی در دانشگاه‌ها
سمیرا دردشتی، دانشجوی دکترای سیاست‌گذاری عمومی دانشگاه اصفهان به خبرنگار ایسنا گفت: به‌عنوان دانشجویی که هم دوره کارشناسی و هم دکترا را در دانشگاه اصفهان گذرانده‌ام، تغییرات قابل ملاحظه‌ای را در فضای علمی دانشگاه مشاهده می‌کنم. فارغ از اینکه این تغییرات ناشی از تحولات نسلی است یا تغییرات سیستم آموزشی، ارتباط میان استادان و دانشجویان به طرز محسوسی دچار خدشه شده است. این تغییرات در تمام سطوح دانشگاه قابل مشاهده است و تأثیرات عمیقی بر کیفیت آموزش و تجربه دانشجویی گذاشته است.
وی افزود: امروزه شاهد هستیم که درهای دفاتر اساتید بسته است و حتی برخی شیشه‌ها پوشانده شده و ارتباط استاد و دانشجو صرفاً به زمان کلاس محدود شده است. این در حالی است که در دوره کارشناسی من، ارتباطات صمیمانه‌تر و گفتگوهای راحت‌تری میان استادان و دانشجویان جریان داشت. به نظر می‌رسد یا سیاستی پشت این نوع تعامل وجود دارد، یا نوعی دل‌مردگی در میان اهالی علم ایجاد شده است؛ دانشجویان تمایل دارند پس از پایان کلاس سریعاً محیط را ترک کنند و استادان نیز چندان حوصله پذیرش دانشجویان در دفاتر خود را ندارند. این تغییر در الگوی ارتباطی می‌تواند پیامدهای جدی برای کیفیت آموزش عالی و تجربه یادگیری دانشجویان داشته باشد.
این دانشجوی دکترا درباره چالش عدالت آموزشی ادامه داد: مسئله دیگری که به شدت نگران‌کننده است، خدشه‌دار شدن عدالت آموزشی است. در گذشته، دانشگاه‌های دولتی بیشتر پاتوق دانشجویانی از طبقات پایین‌تر جامعه بودند که با دشواری‌های بسیار توانسته بودند به دانشگاه راه یابند. این دانشجویان با وجود محدودیت‌های مالی و اجتماعی، با تلاش و پشتکار فراوان موفق به ورود به دانشگاه می‌شدند، اما در این فاصله که برای خود من ایجاد شده، بیشتر دانشجویان از طبقات بالاتر اجتماعی هستند که حاصل شرکت در کلاس‌های کنکور و توانایی مالی خانواده‌هایشان برای پرداخت هزینه‌های آمادگی کنکور است. این تغییر در ترکیب جمعیتی دانشجویان، نشان‌دهنده شکاف عمیق‌تری است که در جامعه ما در حال شکل‌گیری است.
دردشتی با اشاره به پیامدهای این وضعیت تصریح کرد: این تغییر در ترکیب اجتماعی دانشجویان، تأثیر مستقیمی بر فضای دانشگاه و نوع تعاملات دانشجویی گذاشته است. دانشجویان امروز دغدغه‌های متفاوتی نسبت به نسل‌های قبل دارند که این موضوع در نحوه مشارکت آن‌ها در فعالیت‌های دانشگاهی و اجتماعی نمود پیدا کرده است. علاقه‌مندم که این شکاف بین دانشجویان کم‌برخوردار که تمایل به تحصیل در دانشگاه‌های دولتی دارند و دانشجویانی که از امکانات خاص برخوردارند، برطرف شود. هرچند حل این مسئله در سطح یک دانشگاه امکان‌پذیر نیست و نیازمند سیاست‌گذاری کلان در سطح کشور است، اما هر دانشگاه می‌تواند تلاش‌هایی را برای کاهش این شکاف انجام دهد.
وی درباره توصیه به دانشجویان جدید خاطرنشان کرد: دانشگاه تنها محلی برای کسب مدرک نیست. مهم‌ترین بخش زندگی دانشجویی، فعالیت‌های پیرامونی دانشگاه است. ارتباط خارج از کلاس با اساتید، حضور در کانون‌های فرهنگی، انجمن‌های علمی و فعالیت‌های سیاسی می‌تواند شخصیت دانشجو را کاملاً متفاوت از زمان ورود به دانشگاه کند. این فعالیت‌ها نه تنها به رشد شخصی دانشجویان کمک می‌کند، بلکه مهارت‌های ارزشمندی را برای زندگی حرفه‌ای آینده آن‌ها فراهم می‌کند.
این دانشجوی دکترا اضافه کرد: دانشجو با پیش‌زمینه‌های دوران دانش‌آموزی وارد دانشگاه می‌شود و پس از طی دوره چهار ساله کارشناسی و مراحل بعدی، مدرکی دریافت می‌کند. این روند طبیعی آموزش عالی است، اما آنچه واقعاً اهمیت دارد، تجربیاتی است که در طول این مسیر کسب می‌شود. اگرچه اثرگذاری مدارک دانشگاهی در بازار کار نسبت به گذشته کمتر شده، اما اهمیت فعالیت‌های پیرامونی دانشگاه همچنان پابرجاست. مهارت‌های اجتماعی شدن، شبکه‌سازی و تجربیاتی که دانشجویان در این فعالیت‌ها کسب می‌کنند، بسیار فراتر از آموزش‌های روتین کلاسی است و می‌تواند در آینده دستاوردهای بیشتری برایشان داشته باشد.
دردشتی با اشاره به تحولات فناوری و تأثیر آن بر ارتباطات دانشگاهی تاکید کرد: نسل جدید، محصول شبکه‌های اجتماعی است و فعالیت‌های مجازی را به کنشگری حضوری ترجیح می‌دهد. این تغییر را نمی‌توان نادیده گرفت و باید آن را به‌عنوان واقعیتی در جامعه امروز پذیرفت، اما نکته مهم این است که در عصر هوش مصنوعی که بسیاری از مهارت‌ها ممکن است از انسان گرفته شود، مهم‌ترین وجه تمایز انسان و ماشین، توانایی برقراری ارتباط است و دانشگاه بهترین محل برای تمرین و یادگیری این مهارت است. ما باید این فرصت را غنیمت بشماریم و از آن برای تقویت مهارت‌های ارتباطی خود استفاده کنیم.
اصغر کرمی، دانشجوی کاردانی مدیریت کسب‌وکار به خبرنگار ایسنا گفت: دانشجویان امروزی با چالشی بزرگ مواجه هستند، بلاتکلیفی و تضمین شغلی نداشتن پس از پایان تحصیل. در حالی که ممکن است بیکاری به طور مستقیم مطرح نباشد، آینده‌ای روشن برای آن‌ها قابل تصور نیست و اغلب نمی‌دانند که در نهایت چه مسیری را در پیش خواهند گرفت.
وی افزود: در شرایط کنونی، این چالش‌ها به‌ویژه برای افرادی که هم‌زمان با تحصیل مشغول به کار هستند، دوچندان می‌شود. تداخل ساعات کلاس با زمان کاری برای بسیاری از دانشجویان یک مشکل جدی است. اگر در رشته‌های تحصیلی، سرفصل‌ها با شغل مورد نظر دانشجو هم‌راستا و مرتبط باشد، قطعا تحصیل را مؤثرتر می‌سازد. به‌عنوان مثال، در رشته مدیریت کسب و کار، تدریس توسط افرادی که خود تجربه کاری در صنعت دارند، می‌تواند تأثیر بسزایی در سطح علمی و اعتماد به نفس دانشجویان داشته باشد. در حال حاضر، در دانشگاه‌های علمی کاربردی، سرفصل‌های موجود با دنیای واقعی کسب و کار هم‌راستا نیست و این خود به چالشی برای دانشجویان تبدیل شده است.
دانشجوی کاردانی مدیریت کسب‌وکار ادامه داد: در مواجهه با فشارهای تحصیلی و زندگی، هر فرد به دنبال تحقق اهداف خود است. موفقیت به آسانی به دست نمی‌آید و نیازمند تلاش مستمر، پیگیری، تحقیق، تجربه و زمان است، البته این مسیر پرچالش، زمانی قابل تحمل است که فرد هدفی بزرگتر از روزمرگی‌های زندگی داشته باشد و بداند که در نهایت نتیجه تلاش‌هایش ارزشمند خواهد بود. از بهترین خاطرات من، روز اول ورود به دانشگاه است که هیچ‌کدام از دانشجویان همدیگر را نمی‌شناختیم. من با لباس رسمی وارد کلاس شدم و همه فکر کردند که استاد هستم. وقتی خودم را معرفی کردم، فضا جوی متفاوت پیدا کرد و همه با کمال احترام خود را معرفی کردند، اما درست در آن لحظه، استاد وارد شد و متوجه شد که من اشتباهی نقش او را بر عهده گرفته‌ام! این لحظه موجب خنده و ایجاد خاطراتی شیرین شد که هنوز در یادمان باقی مانده است.
کرمی اضافه کرد: هدف من از آغاز تحصیلات، راه‌اندازی کسب‌وکار شخصی است که تجربیات ارزشمندم از کار در شرکت‌های مختلف را در آن به‌کار گیرم. به‌طور خاص، تحصیل در مقطع دانشگاهی را فرصتی برای به‌روزرسانی اطلاعات خود می‌بینم تا از آخرین تغییرات و تحولات در حوزه کسب‌وکار مطلع باشم. از حضور اساتیدی که به‌عنوان مشاور در کنارشان هستم بهره می‌برم تا به بهبود ایده‌های کسب‌وکارم کمک کنند. در این مسیر، بر این باورم که مهم‌ترین عامل موفقیت، به‌روز بودن اطلاعات است که قطعاً تأثیر مثبتی در آینده کسب‌وکار من خواهد گذاشت.
وی بیان کرد: یکی از آرزوهای بزرگ من، تدریس در جایگاهی عالی و استادانه است. این علاقه دیرینه به تدریس و آموزش هنوز برایم محقق نشده است، اما به امید خدا در آینده‌ای نزدیک می‌خواهم این آرزو را تحقق ببخشم. توصیه من به دانشجویان عزیز این است که با توجه به سرعت رشد اطلاعات و نوآوری‌های موجود در دنیا، برای رسیدن به موفقیت باید اطلاعات خود را به روز نگه دارند. این به‌روزرسانی نه تنها در تحصیل بلکه در زمینه کسب‌وکار نیز تأثیر مثبت و شگرفی خواهد داشت.
دانشجوی کاردانی مدیریت کسب‌وکار اظهار کرد: پیشنهاد دیگر من این است که دانشجویان علاوه بر تحصیل در کلاس، حتماً تجربه عملی از کار در شرکت‌ها و کارخانه‌های موفق در زمینه‌های مختلف صنعتی کسب کنند. در این مسیر، مشاوره از مدیران موفق و بهره‌گیری از تجربیات آنان می‌تواند بسیار مفید واقع شود. تجربه‌های عملی که در کنار اطلاعات تئوری، به فرد کمک می‌کند تا در مواجهه با چالش‌های مختلف شغلی، تصمیمات بهتری بگیرد و در مسیر موفقیت گام بردارد.
کرمی افزود: به‌نظر من یکی از دلایل اصلی که دانشگاه‌ها امروز بیشتر به تحصیل صرفاً برای کسب مدرک تبدیل شده‌اند، اجرای سیستم رتبه‌بندی مشاغل است. اگر به جای رتبه‌بندی صرفاً بر اساس مدرک، از تجربیات سال‌ها فعالیت عملی در هر صنعت نیز ارزش‌گذاری می‌شد، بسیاری از افراد می‌توانستند با تجربه و تخصص‌های خود پله‌های موفقیت را سریع‌تر طی کنند، بدون اینکه به مدرک تحصیلی وابسته باشند. در نظر من، ارزش‌گذاری مجدد بر دانشجویان و مشارکت آن‌ها در حل مشکلات جامعه و اجرایی شدن نظرات آنان می‌تواند باعث تقویت احساس مسئولیت در آن‌ها شود. اگر دانشجو احساس کند که نظرات و ایده‌هایش می‌تواند در حل مشکلات جامعه اثرگذار باشد، قطعاً انگیزه بیشتری برای مشارکت و انجام اقدامات مؤثر خواهد داشت. برای این امر، ضروری است که ایده‌ها و نظرات سازنده دانشجویان به‌طور جدی در نظر گرفته شود و اجرا شود.
انتهای پیام