حجت‌الاسلام والمسلمین هادی سروش در گفت‌وگو با ایسنا درباره اینکه چگونه می‌توانیم شخصیت حضرت زهرا (س) را برای بانوان امروز جامعه ترسیم کنیم، آنچنان که گفته می‌شود ایشان متعلق به گذشته نبوده و هر سخن و کلام ایشان برای جامعه امروز هم قابل استفاده است، گفت: انسان‌ها دارای دو وجه شخصیتی ثابت و متغییر هستند. همانطوری که اخلاق یک امر ثابت است، آداب نیز یک امر متغیر است که می‌تواند با عوامل مختلف تغییرگذیر باشد. پس ما در برابر دو خواستگاه قرار داریم یکی آن چیزی است که ثابت بوده و دیگری تغییرناگذیر است.
او ادامه داد: اهل‌بیت (ع) به ویژه حضرت زهرا (س) ممکن است در برخی آداب نسبت به جامعه و دوران خودشان نقشی ایفا کرده باشند اما شخصیت اخلاقی که ایشان داشتند تغییرناپذیر است و در تمام دوران‌ها قابل الگوگیری است. همانطور که پیامبر اکرم (ص) مربوط به چهارده قرن گذشته است اما امروز رفتار ایشان و اخلاق‌شان همچنان الگو است. در واقع شخصیت و اخلاق ثابت پیامبر (ص) براساس تغییرات زمان تغییر نمی‌کند و زوال‌ناپذیر است و می‌توانیم از آن اخلاق درس بگیریم و آن را در جامعه و شخصیت فردی خودمان پیاده کنیم.
این استاد حوزه ادامه داد: دربارۀ حضرت زهرا (س) وقتی به گذاره‌های ثابت شخصیت ایشان رجوع می‌کنیم قابل الگوگیری و تأسی است، پس نتیجه می‌گیریم که ما نباید بین امور اخلاقی و شخصیت معرفتی یک شخص بزرگ که ثابت است و برخی از آدابی که در جامعه کنونی ما که براساس پیشرفت فرهنگ و زمان پیش آمده است آن الگوهای ارزنده ثابت را از دست بدهیم. برای مثال حضرت فاطمه (س) درباره ایثار و احسان گوی سبقت را از تمام زنان زمان خود ربوده‌اند و این یک اخلاق است، اما اصل احسان و ایثار به هم‌نوع و دیگران یک اخلاق ثابت است و قرآن این رفتار ا می‌پسندد. ما باید با این نگاه جامعه را به سمت شخصیت حضرت زهرا (س) هدایت کنیم.
حجت‌الاسلام والمسلمین سروش در ادامه درباره اینکه چگونه زنان امروز ما می‌توانند از سردرگمیِ شخصیتی رها و قلبا به شخصیت حضرت زهرا (س) رجوع و از آن الگوگیری کنند؟ اظهار کرد: اولا سردرگمی مخصوص زنان نیست و ممکن است یک مردی هم سردردگم شود، اما زنان جامعه می‌توانند با تأسی به الگوی فاخری همچون حضرت زهرا (س) برای رفع نیازهای خودشان بهره ببرند. رسول گرامی اسلام (ص) در روایتی درباره حضرت زهرا (س) فرمودند «اگر شما بخواهید همه خوبی‌ها را در یک شخص ببینید آن فرد فاطمه (س) است و او از خوبی‌ها هم بالاتر است»، چنین شخصیتی را خداوند متعال به زنان و مسلمانان اعطا کرده و برتر از حضرت مریم (س) است. حضرت مریم (س) را برخی از اصحاب کلیسا، قدیسه می‌دانند. زنان ما چرا حضرت زهرا (س) را که بالاتر از حضرت مریم (س) معرفی شده و در رفع بسیاری از نیازهای خودشان راه‌گشا بوده‌اند، الگو قرار ندهند.
او افزود: برای اینکه مبتلا به سردرگمی نشویم یا اینکه اگر دختر مسلمانی سردرگمی دارد و می‌خواهد سردرگمی او محو شود، نیاز است در چند جهت در وجود خودش کار کند و سپس به شخصیت خودش توجه داشته باشد. یکی در جهت «باورها» است، ما تا باورهایمان را مطابق با واقعیت نکنیم نمی‌توانیم از سردرگمی رها شویم. حضرت زهرا (س) در روایتی به یک خانمی توصیه فرمودند «شما اگر باورهایی که از ناحیه امام‌تان به شما رسیده است انجام دهید قطعاً موفق خواهید بود». پس باورهای نادرست و خرافات نه تنها سردرگمی را بیشتر می‌کند بلکه اگر به باورهای اطمینان بخش دست پیدا نکنیم و به احساسات بدون پایه یا خرافات توجه کنیم طبیعتاً سردرگم خواهیم ماند، این در حالی است که ما باورهای شیعی داریم که حضرت زهرا (س) بسیار آنها را سفارش کرده و گفته‌اند که در تمامی موارد به کلام معصومین مراجعه کنیم.
این استاد دانشگاه یادآور شد: محور دوم برای خروج از سردرگمی و مشکلات درونی و روانی «عبادت» است، حضرت زهرا (س) عبادت را توصیف کرده است، عبادت مؤثر بین عبد و خالق منظور از عبادت درست است. برای عبادت، خلوص نیاز است و عبادتی می‌تواند انسان را از دردها نجات دهد که آن عبادت خالصانه باشد و این عبادت از یک زمینه‌ای صاف و پاک بلند می‌شود. عبادت خالص بدون هیچ ضایعات و برای خداوند است و آن عبادت خالص کاملا منطبق با دستورات دینی است، عباداتی که برخی در آن افراط و تفریط می‌کنند یا نیت درستی ندارند. این عبادت‌ها نمی‌تواند مشکلات انسان را حل کند.
حجت‌الاسلام والمسلمین سروش ادامه داد: اگر کسی توانست عبادت خالص بدون ریا انجام دهد خداوند بهترین مصالح را برای او نازل می‌کند. پس اگر در عبادت ریا باشد تاثیر نخواهد داشت اما اگر در عبادت حقوق دیگران را رعایت کنیم و باورهای یقینی وخالص و بدون هیچ‌گونه ضایع کردن حقوق دیگران و به دور از گناه را داشته باشیم از غصه خوردن‌ها، سردرگمی و ملامت‌ها نجات پیدا می‌کنیم.
اگر در عبادت حقوق دیگران را رعایت کنیم و باورهای یقینی وخالص و بدون هیچ گونه ضایع کردن حقوق دیگران و به دور از گناه را داشته باشیم از غصه خوردن‌ها، سردرگمی و ملامت‌ها نجات پیدا می‌کنیم.
او در ادامه درباره اینکه حضرت زهرا (س) چگونه در دو وجه یعنی خانه‌داری و فعالیت‌های اجتماعی به صورت همزمان حضور داشتند؟ گفت: یک سخن زیبایی از استاد مطهری وجود دارد که می‌فرماید «زندگی تنازع بقا نیست بلکه کوششی برای بقاست». وقتی ما در مواجه با بقا و باقی ماندن قرار می‌گیریم فکر می‌کنیم که با دیگران باید بجنگیم، تعبیر جنگیدن از پایگاه تنازع بیرون می‌آید. ما نباید زندگی که دارای شاخص‌های مختلفی است مثل خانه‌داری، کارهای فرهنگی و اجتماعی میدان جنگ بدانیم، ما باید این‌ها را میدان فعالیت بدانیم، ما در برابر میدان تلاش و رفع نیازهای مختلف قرار داریم.
این استاد حوزه گفت: ما وقتی در باربر نیازهای مختلفی هستیم تلاش می‌کنیم با نظم و یک عدالت از درون وارد آن میدان شویم ولی در برابر کارهای اجتماعی و فرهنگی و خانه‌داری نمی‌توانیم این فعالیت‌ها را فدای چیز دیگری کنیم، الگویی که حضرت زهرا(س) آن را رعایت می‌کرد. ایشان تنازع برای بقا نداشت و به تربیت فرزندان خود در یک زمان مشخص، پاسخگویی به سوالات زنان مدینه در یک زمان دیگر، میهمان‌داری و عبادت در زمان‌های مختلف اهتمام داشتند.
حجت‌الاسلام والمسلمین سروش افزود: حضرت زهرا (س) که فراوان از ایشان سخنان گهربار در زمینه اخلاق و باورهای دینی داریم هیچگاه در کار خانه نقصی نداشت و پرتوان با همه مسئولیتی‌هایی که داشتند خانه‌داری خود را انجام می‌دادند تا جایی که گاهی از کار خانه خسته می‌شدند و اصلا تسبیحات معروف حضرت زهرا (س) در همان لحظه توسط پیامبر (ص) به ایشان آموخته شد تا آرامش بیشتری پیدا کنند. این نشان می‌دهد که این بانوی بزرگ در تمام شاخصه‌های مهم زندگی خود که خانه داری و در بیرون خانه است با یک نظم و چینش خاصی امور را پیش می‌بردند و به همه امور رسیدگی و هیچ قسمتی را فدای قسمت دیگری نمی‌کردند.
این استاد حوزه و دانشگاه گفت: مشکل امروز ما این است که وقتی در یک میدانی قرار می‌گیریم یک بخش را فدای بخش دیگری می‌کنیم، ما باید در همه امورات نظم داشته باشیم به شکلی که امور خانه و امور اجتماعی ما باز نماند. حضرت زهرا (س) در بیرون خانه هم دفاع شجاعانه از حق داشت و هم در درون خانۀ خود ۴ فرزند بزرگ و تاریخ‌ساز را تربیت کرد. ایشان با اعتقاد جدی و توکل به خدا و عبادت خالصانه و همچنین یک نظم در زندگی هر بخشی از امور خود را به صورت مستقل جلو ببردند و توانستند یک زندگی درخشان داشته باشند.
انتهای پیام