به گزارش ایسنا، به نقل از جماران، سی دقیقه بامداد روز هشتم آذر ماه سال ۶۰ بود که عملیاتی با نام «طریق القدس» برای آزادسازی بستان و بیش از پنجاه روستای اطرافش با رمز «یا حسین، فرماندهی» و با عبور نیروهای پیاده یگان های سپاه از میادین مین و مواضع دشمن، در چندین محور به طور همزمان آغاز شد. نیروهای عمل کننده در محور شمال عملیات، در همان ساعات اولیه درگیری موفق شدند مواضع نیروهای عراقی در خطوط اول را تصرف کرده و نیروهای احتیاط دشمن در پشت خطوط پدافندی را منهدم کنند. میزان موفقیت اولیه یگان های سپاه در محور شمال به حدی بود که فرمانده تیپ زرهی ارتش نیز به گردان های زرهی و مکانیزه خود فرمان داد تا از معابر بازشده با چراغ روشن عبور کرده و ضمن انهدام دشمن و حمایت از نیروهای پیاده خودی، به سوی هدف های خود در عمق منطقه پیش روی کنند. به این ترتیب، در ساعت ۶ بامداد روز اول عملیات، تیپ امام حسین(ع) به همراه یک گردان از تیپ ۳ زرهی از لشکر ۹۲ موفق شدند تنگه چزابه را تصرف و تامین کنند. در این محور تا ساعت ۹ صبح روز اول، تمامی اهداف تعیین شده، تامین شد.
با انجام موفقیت آمیز عملیات ثامن الائمه(ع) – که نشان داد طراحی و انجام عملیات‌های گسترده با سبک و شیوه جدید امکان‌پذیر است - فرماندهان سپاه و ارتش طی جلسات متعددی شرایط جدید را مورد بررسی قرار داده و مبتنی بر آن استراتژی جدیدی را تعریف کردند که سه هدف اساسی را دنبال می‌کرد:
۱- انهدام هرچه بیشتر ماشین جنگی عراق؛
۲- دست یافتن به مواضعی مناسب برای کاستن از خطوط پدافندی و نتیجه آزادسازی نیروهای خودی از پدافند به منظور افزایش توان خودی در عملیات بعدی؛
۳- آماده شدن برای انجام عملیات نهایی و آزادسازی گام به گام مناطق اشغالی.
مبتنی بر این استراتژی، دوازده طرح موسوم به "کربلا" تهیه شد که میزان تناسب توان خودی با ظرفیت مورد نیاز منطقه عملیاتی، وضعیت زمین از جنبه نظامی و نیز اهمیت منطقه عملیاتی، از عوامل اصلی در تعیین تقدم هریک از این طرح ها بود. بر همین اساس، پس از مباحث مختلف میان فرماندهان سپاه و ارتش، عملیات طریق القدس به عنوان اولین گام از سلسله عملیات "کربلا" طراحی و به مرحله اجرا درآمد.
اهداف عملیات
- آزادسازی شهر بستان و بیش از ۵۰ روستای منطقه؛
- انهدام نیروهای دشمن در منطقه با استعداد بیش از یک لشکر؛
- قطع ارتباط بین دو نیروی عمده در مناطق عمومی اهواز و دزفول؛
- رسیدن به هور و امکان نفوذ در خاک عراق.
موقعیت منطقه
منطقه عمومی عملیات از شمال به حدفاصل رودخانه کرخه و محدوده دامنه ارتفاعات میشداغ محدود می شد و از جنوب، حدفاصل رودخانه‌های کرخه کور، سابله، میسان تا هورالعظیم را در برمی‌گرفت. زمین منطقه در محور شمالی، رملی و از جنس ماسه بادی است؛ ولی در محور جنوبی مسطح و در بعضی نقاط باتلاقی است.
منطقه دشت آزادگان از نظر پیوستگی و ارتباط جبهه دشمن در شمال و جنوب استان خوزستان بسیار با اهمیت تلقی می شد و کوتاه شدن دست دشمن از این منطقه موجب می شد که دشمن برای ایجاد ارتباط بین دو جبهه خود در شمال و جنوب خوزستان، به ناچار محیط هورالعظیم را بپیماید و در نتیجه، مسافتی طولانی را طی کند. افزون بر این، محور بستان - سوسنگرد بهترین معبر برای تهدید مرکز خوزستان (اهواز) از سمت مرزهای غربی کشور تلقی می شود.
این منطقه از نظر کشاورزی حاصل‌خیز بوده و از نظر نظامی دارای مناطق حساسی همچون تنگه چزابه، ارتفاعات الله اکبر، و محور عماره، حلفائیه، بستان، سوسنگرد، حمیدیه و اهواز است.
استعداد دشمن
یگان هایی که در منطقه عملیاتی طریق القدس حضور یافتند، عبارت بودند از:
- تیپ های ۳۰ زرهی، ۱۶ زرهی و ۲۵ مکانیزه از لشکر ۶ زرهی؛
- تیپ ۲۶ زرهی از لشکر ۵ مکانیزه؛
- تیپ ۱۲ زرهی از لشکر ۳ زرهی؛
- تیپ گارد ریاست جمهوری؛
- تیپ های ۳۱ و ۳۲ نیروی مخصوص؛
- تیپ ۴۸ پیاده از لشکر ۱۱ پیاده؛
- تیپ ۹۶ پیاده؛
- تیپ ۹۳ پیاده از لشکر ۴ پیاده کوهستانی؛
- تیپ ۲۳ پیاده از لشکر ۸ پیاده؛
- تیپ ۴۲۲ پیاده؛
- یک تیپ جیش الشعبی؛
- نیروهای کماندویی لشکر ۷؛
- گردان‌های توپخانه ۳۲۱، ۳۵۵، ۳۸۲، ۳۶۸، ۳۳۰، یک آتشبار از گردان ۳۹۰ و دو آتشبار از گردان ۳۶۲، درمجموع شش گردان توپخانه.
سازمان رزم خودی
در این عملیات، نیروهای سپاه پاسداران برای اولین بار در قالب "تیپ" شرکت داشتند که عبارت بودند از:
- تیپ ۱ عاشورا با استعداد نه گردان پیاده؛
- تیپ ۲ کربلا با استعداد سه گردان پیاده؛
- تیپ ۳ امام حسین(ع) با استعداد هشت گردان پیاده؛
- تیپ۴ امام سجاد(ع)؛
- تیپ امام حسن(ع) با استعداد سه گردان پیاده (به عنوان احتیاط عملیات).
همچنین، یگان‌های ارتش متشکل بودند از:
- تیپ ۳ از لشکر ۹۲ زرهی؛
- تیپ‌های ۱ و ۲ از لشکر ۱۶ زرهی؛
- تیپ ۱ از لشکر ۷۷ پیاده.
- هشت گردان توپخانه.
طرح مانور
طرح کلی مانور عملیات به شرح زیر تهیه و تصویب شد:
الف- تلاش اصلی: با توجه به تحلیل و ارزیابی فرماندهان از نوع آرایش نیروهای پدافندی دشمن و نیز تفکر حاکم بر فرماندهان ارتش عراق و نوع نگرش آنان نسبت به توانایی نیروهای انقلابی و عدم باور دشمن نسبت به امکان عبور قوای خودی از منطقه رملی شمال عملیات، این منطقه به عنوان فلش اصلی عملیات انتخاب شد تا موجب غافل گیری دشمن شود. بر همین اساس، مقرر شد شمال کرخه با استفاده از یک مانور احاطه‌ای و با به کار بردن یک تیپ زرهی ارتش و دو تیپ پیاده سپاه پاک سازی شده و تنگه چزابه تامین شود.
ب- تلاش پشتیبانی: به منظور حمایت از تلاش اصلی و تامین منطقه جنوبی عملیات، یک مانور جبهه‌ای با استفاده از دو تیپ زرهی ارتش و دو تیپ پیاده سپاه تصویب شد که ضمن پشتیبانی از تلاش اصلی، اهداف دیگری را دنبال می‌کرد که عبارت بودند از: آزادسازی بستان و منطقه غرب سوسنگرد و نیز دست یابی به کرانه شمالی رودخانه میسان و سواحل شرقی هورالعظیم.
شرح عملیات
عملیات در ساعت ۰۰:۳۰ بامداد ۸/۹/۱۳۶۰ با رمز "یا حسین(ع)، فرماندهی" و با عبور نیروهای پیاده یگان های سپاه از میادین مین و مواضع دشمن، در چندین محور به طور همزمان آغاز شد. نیروهای عمل کننده در محور شمال عملیات، در همان ساعات اولیه درگیری موفق شدند مواضع نیروهای عراقی در خطوط اول را تصرف کرده و نیروهای احتیاط دشمن در پشت خطوط پدافندی را منهدم کنند. میزان موفقیت اولیه یگان‌های سپاه در محور شمال به حدی بود که فرمانده تیپ زرهی ارتش نیز به گردان‌های زرهی و مکانیزه خود فرمان داد تا از معابر بازشده با چراغ روشن عبور کرده و ضمن انهدام دشمن و حمایت از نیروهای پیاده خودی، به سوی هدف های خود در عمق منطقه پیش روی کنند. به این ترتیب، در ساعت ۶ بامداد روز اول عملیات، تیپ امام حسین(ع) به همراه یک گردان از تیپ ۳ زرهی از لشکر ۹۲ موفق شدند تنگه چزابه را تصرف و تامین کنند. در این محور تا ساعت ۹ صبح روز اول، تمامی اهداف تعیین شده، تامین شد.
در محور جنوبی عملیات، اوضاع به گونه‌ای دیگر بود. دشمن که فلش اصلی عملیات نیروهای ایرانی را از این محور می‌دانست، با بهره‌گیری از موانع متعدد و هوشیاری نیروهایش به سختی مقاومت کرده و مانع پیش روی قاطع نیروهای ایرانی شده بود. نیروهای خودی با وجود شکستن برخی از خطوط اولیه و تصرف پل سابله، با روشن شدن هوا مجبور به عقب‌نشینی شدند.
با بروز شرایط سخت در محور جنوبی عملیات، تصمیم گرفته شد که نیروهای خودی در شمال با ورود به منطقه ابوچلاچ (منطقه کوچک محصور بین شاخه‌های رودخانه کرخه در غرب بستان) به سوی شرق و جنوب شرقی پیش‌روی کرده، بستان و منطقه سابله را تصرف و تامین کنند.
این مرحله از عملیات در روز دوم با ورود یگان‌های سپاه به منطقه ابوچلاچ تحقق یافت و شهر بستان پس از ۴۲۰ روز اشغال آزاد شد.
در پی ورود نیروهای خودی به مثلث سابله و پیش‌روی به سوی ساحل شمال رودخانه سابله و نهر عبید، نیروهای باقی‌مانده عراقی مواضع خود در این منطقه را ترک و به جنوب رودخانه سابله گریختند.
روزهای سوم تا پنجم عملیات با تبادل آتش بین طرفین و تلاش نیروهای خودی برای نگه‌داری و تحکیم مواضع متصرفی سپری شد.
در روز ششم عملیات (۱۳/۹/۱۳۶۰) دشمن تلاش کرد تا از تعلل نیروهای ایرانی در اتخاذ یک پدافند مطمئن و مستحکم، در منطقه مثلث شکل شمال سابله، سود جسته و آن را بار دیگر به تصرف خود درآورد و از آن طریق بستان را تهدید کند. امّا هوشیاری نیروهای خودی و حضور به موقع نیروهای تقویتی (پیاده و زرهی) در شمال پل سابله، موجب شد تا دشمن با تحمل تلفات سنگین چندین کیلومتر عقب‌نشینی کرده و در جنوب سابله مستقر شود.
نقطه پایانی عملیات طریق القدس، تلاش نیروهای خودی برای پاک‌سازی محدوده‌ای به وسعت ۷۰ کیلومتر مربع بود که بین جنوب سابله و شمال رودخانه میسان قرار داشت و همچنان در اشغال نیروهای عراقی باقی مانده بود. فرماندهان خودی پس از انجام مباحث مانور و اقدامات شناسایی و آماده‌سازی نیروها، قصد داشتند این منطقه را نیز آزاد کنند؛ ولی قبل از شروع عملیات، فرمانده عراقی به اشتباه تاکتیکی خود مبنی بر حضور در یک منطقه محصور با موانع طبیعی پی برده و بر همین اساس، در تاریخ ۳۰/۹/۱۳۶۰ در پوشش آتش شدید توپخانه به طرز ماهرانه‌أی نیروهای خود را از این منطقه خارج کرد و در نتیجه، انجام عملیات نیروهای خودی منتفی شد.
نتایج عملیات
با اجرای عملیات طریق القدس، نخستین مرحله از استراتژی جدید با عنوان "کربلا ۱" با موفقیت به پایان رسید که نتایج زیر را دربر داشت:
۱- آزادسازی ۶۵۰ کیلومتر مربع از خاک جمهوری اسلامی شامل شهر بستان، حدود ۷۰ روستا، پنج پاسگاه مرزی و نیز تنگه استراتژیک چزابه؛
۲- تجزیه شدن قوای سپاه سوم عراق، که با توانی بیش از شش لشکر بخش‌هایی از خوزستان را تحت اشغال داشت؛
۳- موفقیت ابتکار عبور از منطقه رملی؛
۴- خسارت‌هایی به شرح زیر به دشمن وارد شد:
ـ انهدام ۱۷۰ دستگاه تانک و نفربر، ۲۰۰دستگاه خودرو، ۱۳فروند هواپیما و ۴فروند هلی‌کوپتر
ـ به غنیمت درآوردن ۱۵۰ دستگاه تانک و نفربر، ۲۵۰ دستگاه خودرو، ۳۰قبضه توپ ضدهوایی، ۱۲۰ دستگاه مهندسی، ۱۹قبضه توپ صحرایی.
۵- کشته و زخمی شدن حدود ۸۵۰۰ تن و به اسارت درآمدن ۵۴۶ تن از نیروهای دشمن.
به دنبال این عملیات امام خمینی (س) در همان روز پیامی خطاب به فرماندهان از جمله آیت الله خامنه ای که در آن ایام رئیس جمهور بودند، صادر کرده و به پیروزی رزمندگان اسلام در این عملیات پرداختند. متن پیام امام به شرح زیر است:
"بسم اللّه الرحمن الرحیم
جناب آقای حاج سید علی خامنه ای رئیس جمهوری محترم اسلامی ایران؛ تیمسار سرتیپ ظهیرنژاد رئیس ستاد مشترک ارتش جمهوری اسلامی ایران؛ سرکار سرهنگ علی صیاد شیرازی فرماندۀ نیروی زمینی؛ جناب آقای محسن رضایی فرماندۀ سپاه پاسداران انقلاب اسلامی:اِنْ تَنْصُرُوا اللّه‌َ یَنْصُرْکُمْ وَ یُثَبِّتْ اَقْدامَکُمْ[۱]
تلگراف های شریف که بشارت پیروزی قوای مسلح شجاع را بر قوای شیطان امریکایی صدامیان که با هجوم ظالمانۀ خود فتح قادسیه را به مغزهای تهی از ایمانِ به غیب وعده می‌دادند، واصل گردید. اتکا به مسلسل و تانک، و غفلت از خداوند قادر و جنود الهی،انسانها را به ورطۀ هلاکت و فضاحت می کشاند.
آنانکه رمز پیروزی را مجهز به جهاز شیطانی و «میگ»ها[۲]و «میراژ»ها[۳] می دانند و ایمان به غیب و خداوند قادر را به حساب نمی‌آورند و دم از پیروزی قادسیه[۴] می زنند و رمز پیروزی قادسیه و مؤمنان صدر اسلام را باز نیافته‌اند و قدرت ایمان و شهادت طلبی را نمی فهمند، باید با شکست مفتضحانه روبرو شوند و گوشمالی الهی ببینند. اینان از پیروزی های صدر اسلام ـ که پیروزی ایمان و خون بر شمشیر و قوای جهنمی بود ـ باید عبرت بگیرند. مردم ایران و ارتش و سپاه و بسیج و سایر قوای نظامی و غیرنظامی برای حفظ اسلام و کشور اسلامی و رسیدن به لقاء اللّه دفاع می کنند، و فرق است بین این عزیزان و آن گولخوردگان که برای مقاصد پلید امریکا و وابستگان آن به جنگ برضد اسلام و قرآن مجید برخاسته‌اند. آنچه برای اینجانب غرورانگیز و افتخارآفرین است روحیۀ بزرگ و قلوب سرشار از ایمان و اخلاص و روح شهادت‌طلبی این عزیزان ـ که سربازان حقیقی ولی‌اللّه الاعظم ـ ارواحنا فداه ـ هستند، و این است فتح الفتوح. من به ملت بزرگ ایران و به فرماندهان شجاع قبل از آنکه پیروزی شرافتمندانه و بزرگ خوزستان را تبریک بگویم، وجود چنین رزمندگانی را که در دو جبهۀ معنوی و صوری و ظاهر و باطن از امتحان سرافراز بیرون آمده‌اند، تبریک می‌گویم.
مبارک باد بر کشور عزیز ایران و بر ملت شریف، رزمندگانی چنین قدرتمند و عاشقانی چنین محو جمال ازلی و سربازانی چنین دلباخته که شهادت را آرزوی نهایی خود و جانبازی در راه محبوب را آرمان اصیل خویش می‌دانند. افتخار بر رزمندگانی که جبهه‌های نبرد را با مناجات خویش و راز و نیاز با محبوب خود عطرآگین نمودند. فخر و عظمت بر جوانان عزیزی که در راهی قدم برداشته و پاسداری از مکتبی می‌کنند که شکست‌ناپذیر و سرتاپا پیروزی است. و ننگ بر آنان که در راهی جان خود را هدر می دهند و عِرض و آبروی خود را می‌برند که پیروزیشان شکست و زندگیشان ننگ‌آفرین است.
اینجانب از فرماندهان محترم و رزمندگان عزیز قوای مسلح نظامی و انتظامی، ارتش و سپاهی و بسیج مستضعفان و ژاندارمری و شهربانی و عشایر محترم و نیروهای نامنظم و مردمی تشکر و قدردانی می‌کنم. درود بر شما و همه آنان که برای اسلام و کشور عزیز خود حماسه می‌آفرینند. از خداوند تعالی پیروزی نهایی رزمندگان اسلام و سلامت و سعادت همگان را خواهانم. والسلام علیکم و رحمة‌اللّه و برکاته.
روح اللّه الموسوی الخمینی"
انتهای پیام