محمدرضا توکلی زاده، رئیس اتاق بازرگانی خراسان رضوی اول آذرماه در نشست تخصصی «فرصت‌ها و چالش‌های توسعه حمل‌ونقل ریلی ایران و افغانستان» اظهار کرد: امیدواریم این جلسه به تفاهمی در رابطه با چگونگی استفاده از راه آهن ایران و افغانستان منتهی شود و به جمع‌بندی کاملی برسیم و حرکت واگن‌ها از ایران به افغانستان عملیاتی شود.
وی ادامه داد: مشکلاتی در این رابطه وجود دارد که امیدواریم رفع شود. این مسیر می‌تواند برای انتقال کالا بین دو کشور مسیر خوبی باشد و حتی می‌تواند با اتصال به مسیر شرق به غرب راه آهن ایران به صادرات کشور افغانستان کمک کند.
لزوم دو سر بار شدن مسیر ریلی ایران به افغانستان
محمود سیادت، رئیس اتاق مشترک ایران و افغانستان نیز در بخشی از این جلسه عنوان کرد: این نشست جهت آشنایی بیشتر با برنامه‌ها، اقدامات و شرایط حال اتصال راه‌آهن ایران به افغانستان برگزار شده است. یکی از اهداف ما در این جلسه این است که مسیر ریلی ایران به افغانستان دو سر بار شده و به کاهش هزینه‌ها کمک کند.
وی افزود: امیدوارم یک کمیته ذیل کمیسیون حمل‌ونقل، ترانزیت و امور مرزی اتاق بازرگانی خراسان رضوی جهت فعال‌سازی مسیر ریلی ایران به افغانستان تشکیل شود. همچنین امکان مشارکت انجمن صنفی شرکت‌های حمل‌ونقل بین‌المللی و فعالین اقتصادی این حوزه در کنسرسیوم توسعه ریلی افغانستان باید فراهم شود.
رئیس اتاق مشترک ایران و افغانستان تصریح کرد: تقاضا دارم بر روی این سیاست که مواد معدنی افغانستان حتما باید در این کشور استحصال شود که به نظر بنده کاری دوری از ذهن و نشدنی است، بازنگری جدی شود. پروژه اتصال ریلی ایران به افغانستان با توجه به گرانی یک سر بار بودن، عملا توفیقی نخواهد داشت.
سیادت در بخش دیگری از سخنان خود عنوان کرد: متاسفانه با شکل‌گیری پروژه‌ها، انحصار محلی شکل می‌گیرد و اگر این اتفاق بیفتد، بدون یارانه دادن ایران و افغانستان، آنطور که می‌خواهیم پروژه اتصال ریلی بین دو کشور اتفاق نخواهد افتاد. باید در یک توافق خوب با راه آهن دو کشور، انبارها و تجهیزات مناسبی برای ایستگاه‌های این مسیر تهیه شود. یکی از راه‌های توسعه افغانستان موضوع راه‌آهن است که امیدواریم با اتصال به چابهار و دیگر کشورها صورت بگیرد.
توجه ویژه افغانستان به توسعه راه آهن
سپس مولوی اسحاق صاحب‌زاده، معاون وزارت فوائد عامه افغانستان اظهار کرد: جلسات و اهداف ما مشترک بوده و آن توسعه تجارت و ترانزیت میان دو کشور از طریق راه‌آهن است. مشکلات ناامنی در افغانستان تمام شده و فرصت خوب کاری و سرمایه‌گذاری در افغانستان ایجاد شده است و ما از این فرصت استقبال می‌کنیم تا تسهیلات لازم برای سرمایه‌گذاری فراهم شود و حداکثر استفاده از آن صورت گیرد.
وی با اشاره به اهمیت راه‌آهن گفت: یکی از موضوعاتی که می‌تواند تجارت میان دو کشور را توسعه دهد، استفاده از راه‌آهن است. در انتقالات میان دو کشور و حتی صادرات افغانستان از طریق ایران به کشورهای ترکیه، اروپا و بنادر آبی ایران، راه‌آهن می‌تواند خیلی موثر واقع شود و بخش عمده چالش‌ها برطرف کند.
معاون وزارت فوائد عامه افغانستان تصریح کرد: حمایت افغانستان با توجه به اهمیت در بخش تجارت میان دو کشور روزافزون است، توجه خاص برای تحقق پروژه راه‌آهن در افغانستان وجود دارد. کار ساخت فاز ۳ پروژه راه‌آهن خواف_هرات به کمک جمهوری اسلامی ایران تکمیل شده و بر اساس تعهداتی که داشتیم، فاز چهارم پروژه خواف _ هرات که شامل دو بخش می‌شود را آغاز کردیم. بخش اول فاز چهارم ۸۰ درصد پیشرفت فیزیکی داشته و تا پایان سال ۱۴۰۳ شاهد بهره‌برداری بخش اول فاز چهار هستیم.
صاحب‌زاده ادامه داد: بخش دوم فاز چهار که حدود ۴۷ کیلومتر می‌شود با هدف اصلی اتصال به شرق هرات و علی الخصوص فرودگاه هرات انجام خواهد شد که قرارداد این پروژه را به امضا رساندیم و پس از بازگشت به افغانستان طی یک مراسم رسمی احداث بخش دو فاز چهار را خواهیم داشت. پروژه خواف_هرات با انجام پروژه‌های راه‌آهن، فرودگاه و شهرک صنعتی هرات تکمیل خواهد شد که یکی از قطب‌های اقتصادی در غرب افغانستان است که می‌تواند فرصت‌های خوبی را برای ما به بار آورد.
وی با اشاره به اهمیت راه‌آهن اضافه کرد: برای انتقالات میان راه‌آهن دو کشور، تخفیف ویژه‌ای از جانب راه آهن ایران و افغانستان برای انتقال بار کالا در نظر گرفته شده است که انشاالله طی روزهای آتی اعلام خواهد شد و تاجران می‌توانند کالای خود را با تخفیف از این مسیر منتقل کنند. از دیگر چالش‌ها می‌توان به استقرار مرزبانی در مرز دو کشور و ارائه خدمات گمرکی در زمان کم اشاره کرد و امیدواریم در روزهای آتی شاهد استقرار این بخش‌ها در مرز و گمرک باشیم تا روند انتقالات تسهیل شود و بدون اتلاف وقت، انتقالات از این مسیر انجام شود.
معاون وزارت فوائد عامه افغانستان ادامه داد: هیچ شکی وجود ندارد که توسعه تجارت مزیت خاص خود را دارد؛ انتقال کالا از افغانستان هزینه‌های زیادی داشته و استفاده از راه‌آهن در این راستا بسیار کمک‌کننده خواهد بود و افغانستان توجه ویژه‌ای برای استفاده و توسعه راه‌آهن دارد. عمارت اسلامی افغانستان مصوب کرد تا استانداردها برای تمامی فازهای راه‌آهن افغانستان تعریف شود.
نگاه ایران به کریدور واخان و گذرگاه کلیدی شرق و غرب آسیا
در ادامه حسن نوری‌زاده، معاون هماهنگی امور اقتصادی استانداری خراسان رضوی خاطرنشان کرد: موضوع اصلی حوزه ریلی ما در افغانستان، کریدور واخان و گذرگاه کلیدی شرق و غرب آسیا و حرکت ریلی از چین به افغانستان و سپس جمهوری اسلامی ایران و از طریق ایران نیز اتصال به ترکیه و اروپا است. حدود ۱۵ هزار کیلومتر ریل در ایران وجود داشته و اقدامات خوبی در این حوزه آغاز شده است.
وی با بیان اینکه سه محور اصلی برای اقدام به گسترش حوزه ریلی وجود دارد، ادامه داد: یکی از موضوعات، توسعه و برقی کردن خط راه آهن از سرخس به مشهد، مشهد به تهران، تهران به تبریز و در انتها اتصال به کشور ترکیه است. فاز اول این کار، برقی کردن ریل موجود بین مشهد و تهران جهت افزایش سرعت جابه‌جایی بار است. زمان کوتاه و هزینه کم دو نکته‌ای بوده که همیشه مورد توجه تجار بوده است. امیدواریم با این اتفاق، سیر حرکت در حوزه ریلی کشور افزایش پیدا کند.
معاون هماهنگی امور اقتصادی استانداری خراسان رضوی یادآور شد: یکی دیگر از موضوعاتی که در حوزه ریلی ما حائز اهمیت بوده، توسعه محور شرق است. نکمیل این پروژه با حوزه مشهد و سرخس است. انتظار ما این است حضور جمهوری اسلامی ایران در بازار اصلی و معادن افغانستان با نگاه بهره‌برداری هر دو ملت، بیشتر شود.
سپس محمود امتی، عضو هیأت نمایندگان اتاق بازرگانی خراسان رضوی اظهار کرد: برای هر پروژه تجاری باید زیرساخت‌هایی فراهم شود و ما ۹۰ درصد راه را در بخش ریلی در افغانستان طی کردیم.
وی افزود: تجار افغانستانی و ایرانی، تولیدکنندگان، صنعتگران و شرکت‌های حمل‌ونقل فعال از جمله ظرفیت‌های ما هستند. بخش خصوصی این ظرفیت و زمینه را دارد؛ چهار مرزی که با کشور افغانستان فعال است، روزانه بیش از ۱۵۰۰ دستگاه کامیون ترانزیتی یا صادراتی در حال تردد است، لذا با فعال شدن راه آهن بین دو کشور، می‌توان در این بخش تحول مطلوبی را که مدنظر افغانستان است، شاهد بود.
محی‌الدین صبوحی، فعال حوزه حمل‌ونقل ریلی بین‌المللی در بخشی از این جلسه عنوان کرد: تقاضا دارم مهم‌ترین موضوع در خصوص کریدور حمل‌ونقل ریلی یعنی یک نظام شفاف تعیین تعرفه ایجاد شود. در ماه گذشته شاهد افزایش هزینه‌ها و رقابتی نبودن بهای تمام شده حمل در قیاس با حمل‌ونقل جاده‌ای بوده‌ایم. در ایران ما برای هر ۱۰۰ کیلومتر راه‌آهن برای هر تن ۳ دلار پرداخت می‌کنیم که باعث شده است تا پیش از ورود به افغانستان رقابت‌پذیری مناسبی فراهم شود اما در طرف افغانستان حدود ۱۰ دلار هزینه برای این موضوع جدا از دیگر هزینه‌ها در نظر گرفته می‌شود.
سپس کاظم شیردل، رئیس اتحادیه صادرکنندگان خراسان رضوی و مسئول کمیته سیاست‌گذاری ریلی استان خاطرنشان کرد: طی چند سالی که به آسیای میانه صادرات ریلی داشتیم، مشکلات زیادی وجود داشت اما تجربه خوبی کسب کرده و با حضور دستگاه‌های دولتی و بخش خصوصی کمیته سیاست‌گذاری ریلی استان را ایجاد کردیم. زیرساخت ریلی دست دولت‌ها بوده و مشکل ما در کشورهای آسیای میانه این بود که به دلیل نبود زیرساخت و لزوم اقدام بخش خصوصی برای تهیه واگن در ایران، یک تناقض به وجود آمد. امیدواریم در مسیر ایران و افغانستان، راه آهن دو کشور تبادلات و ارتباطات با تعرفه مشخص داشته باشند.
در ادامه مرتضی قندچی، رئیس هیات مدیره اتحادیه کارگزاران گمرکی خراسان رضوی گفت: در کمیسیون حمل و نقل اتاق بازرگانی استان کمیته ریلی وجود داشته و بخش خصوصی استان به صورت جدی پای کار موضوع فعال‌سازی حمل و نقل ریلی افغانستان است. در ایران بخش عمده‌ای از موضوع حمل و نقل ریلی به عهده دولت است و در افغانستان نیز این موضوع وجود دارد. بر این اساس بخش خصوصی دو کشور با مسائل دولت‌ها درگیر می‌شوند و تقاضا دارم شرایط، حمایت‌های مربوطه، تعرفه‌ها و دیگر مسائل در جلسات مختلف تبیین شود.
سپس حیدر خادم‌زاده، یکی دیگر از فعالان حوزه حمل‌ونقل ریلی بین‌المللی تصریح کرد: ما با حجم بالایی از کمبود واگن مواجهیم و در حدود ۱۰۰ تا ۱۵۰ هزار واگن نیاز داریم که به یک حالت نرمال برسیم. اگر بخواهیم مواد معدنی افغانستان را جابه‌جا کرده و دوسربار باشیم؛ یک نگرانی در بخش خصوصی جهت بازرسی این واگن‌ها داریم. در ابتدای احداث مسسر روزنک، متاسفانه اقلام غیرمجازی داشتیم. اگر این موضوع و خواب واگن‌ها حل نشود، این مسیر در حد شعار پیش خواهد رفت.
لزوم درنظر گرفتن مشوق‌هایی برای استفاده تجار از مسیر ریلی خواف- هرات
در بخش دیگری از این نشست، غفوری، مشاور وزیر فواید عامه افغانستان گفت: تمام مشکلات و چالش‌هایی که از سوی تاجران ایرانی در این نشست مطرح شد را یادداشت کردیم، راه اندازی راه آهن خواف- هرات اولویت ویژه ای دارد و باید کوشش کنیم که از ظرفیت این خط بهره کافی را ببریم. در این زمینه، هماهنگی هر چه بیشتر بین راه آهن دو کشور ضروری است. راه آهن هر دو کشور باید مشوق هایی را برای تجار در مسیر ریلی خواف – هرات ایجاد کنند، این تخفیفات به توسعه راه آهن مزبور کمک شایانی خواهد کرد.
وی گفت: سیاست کلی راه آهن افغانستان، استفاده از بازرگانان و فعالان بخش خصوصی است، ما از سرمایه گذاری در پروژه های راه آهن استقبال می کنیم لذا باید سهولت بیشتری در این مسیر ایجاد شود. افغانستان اعلام کرده است که از سرمایه گذاری بخش خصوصی برای توسعه ایستگاه ها و خطوط استقبال خواهد کرد؛ لذا از تمام بازرگانان بین المللی دعوت می کنیم تا در پروژه های راه آهن سرمایه‌گذاری کنند.
در ادامه ضیائی، نماینده یکی از شرکت‌های سیمانی با اشاره بالا بودن تعرفه‌های ریلی در ایران و افغانستان گفت: همچنین دولت افغانستان برای این مسافت حدود ۶ دلار خاک پولی می‌گیرد و این موضوع باعث می‌شود برای حمل کالای سیمان، ۳ تا ۵ دلار در تن هزینه بیشتری نسبت به حمل جاده‌ای پرداخت شود. یکی از مزایای راه‌آهن، جابه‌جایی اقلام شنگین بوده و باعث می‌شود در کالاهای اساسی در مناطق ویژه اقتصادی، از ظرفیت‌های خود استفاده کنیم. ایستگاه خواف، ایستگاه کوچکی بوده و باید زیرساخت‌های آن اصلاح و تجهیز شود. سکوی این ایستگاه ظرفیت بارگیری کمتر از ۱۰ واگن در روز را دارد.
حجم بهره‌برداری از خط آهن باید افزایش پیدا کند
«مصطفی رضایی»، مدیرعامل کنسرسیوم توسعه ریلی افغانستان در پاسخ به سوالات و دغدغه‌های فعالین حوزه عنوان کرد: هیئت حاکمه سرپرست افغانستان سال گذشته مصوب کرد که تمام خطوط ریلی در افغانستان، خطوط ریلی استاندارد باشد. این اقدام، افغانستان را به عنوان حلقه واصله بین چین، ایران و اروپا قرار داد و بیشترین سود این اتفاق اول برای ملت و مردم افغانستان دوم برای تجاری است که در این حوزه فعالیت می‌کنند.
وی در خصوص احداث راه آهن هرات به مزارشریف، هرات به زرنج و زرنج به قندهار گفت: این موضوع همزمان و توامان با اتصال چابهار به میلک اتفاق افتاده و یک رینگ ریلی مناسب برای بهره‌برداری تجار به وجود می‌آورد. با این رینگ ریلی، هرات به جمهوری اسلامی ایران، ترکمنستان و پس از آن به ازبکستان متصل می‌شود و با فاصله کمی به شیرخان‌بندر تاجیکستان متصل می‌شود.
مدیرعامل کنسرسیوم توسعه ریلی افغانستان تصریح کرد: در حال حاضر تمرکز ما بر بار خواف به روزنک افغانستان است؛ اگر این مسیر از لحاظ اقتصادی به صرفه باشد، دیگر مسیرها نیز به صرفه خواهد بود. راه‌آهن جمهوری اسلامی ایران تعرفه‌ای وضع کرده است که این تعرفه در حال حاضر نیم‌بها و حدود ۳ دلار است. لوکوموتیو جهت استفاده از خط ریلی ایران و افغانستان و بدون خواب بار به تعداد کافی وجود دارد.
رضایی ادامه داد: طی یک ماه گذشته هر هفته ۳ قطار به افغانستان اعزام کرده‌ایم. پس از انعقاد قرارداد، ۴۰ واگن برای انتقال سیمان به ایستگاه خواف تخصیص دادیم که با توجه به تعرفه‌ها و هزینه بالا برای شرکت‌های سیمانی، اگر ۱۰ واگن نیز اختصاص می‌دادیم، کفایت می‌کرد. فعالان اقتصادی بابت حضور نیرو، ترافیک، ایمنی، تخلیه و بارگیری نگرانی نداشته باشند. تخلیه و بارگیری در حوزه اداره خط آهن افغانستان تعریف می‌شود که شامل دو هزینه است که یکی تعرفه راه‌آهن افغانستان است که برای هر تن ۶۵ افغانی و هزینه کارگر آن ۳۵ افغانی است.
وی با بیان اینکه در حال حاضر ظرفیت تخلیه و بارگیری روزانه ۲۰۰۰ تن کالا در ایستگاه روزنک وجود دارد، تصریح کرد: خواب واگن‌هایی که در دولت قبل وجود داشت، تمام شده است. در تمام کریدورهای ریلی افغانستان، تعرفه ۱۰ دلاری دریافت می‌شود اما این عدد در کریدور روزنک ۶ دلار بوده و تقاضا کرده‌ایم که این ۶ دلار خصوصا برای سیمان کاهش پیدا کند. کنسرسیوم توسعه ریلی افغانستان تا پایان سال جاری هیچ دموراژ و پول خواب واگنی نگرفته و نخواهد گرفت.
مدیرعامل کنسرسیوم توسعه ریلی افغانستان خاطرنشان کرد: حجم بهره‌برداری از خط آهن باید بالا برود. حجم تراز تجاری بین دو کشور ۲ میلیارد دلار است و این خط ریل بستری می‌شود تا تراز تجاری بین دو کشور را به یک تجارت دو سویه تبدیل کند. لازمه دو سر بار شدن قطارها با وجود مواد معدنی افغانستان، تایید هیئت حاکمه سرپرست افغانستان و اندیشیدن تمهیدات امنیتی است. گمرکی اختصاصی در روزنک مستقر شده و این موضوع زمان را برای تجار پایین آورده و زمان خواب نخواهیم داشت.
رضایی بیان کرد: دستورالعمل بهره‌برداری از خطوط ریلی ایران به افغانستان تهیه شده است. این دستورالعمل را در اختیار اتاق مشترک قرار خواهیم داد. تمام موارد مربوط به دستگاه‌های مستقر در مرز را به کنسرسیوم منتقل کرده و موضوعی نیست که در مرز با آن مواجهه داشته باشیم. لیست تعرفه برای موضوعات و ایستگاه‌های مختلف متفاوت است. تعرفه‌ها صرفا برای خواف به افغانستان به صورت جز به جز طی چند روز آینده ارسال خواهد شد.
وی در رابطه با موضوع انتقال سوخت به افغانستان از طریق ریل گفت: در حال حاضر امکان بردن سوخت به افغانستان را نداریم زیرا باری نباید روی ریل در افغانستان مشکل نورم و استاندارد پیدا کند. تا زمانی که تکلیف بارگیری و تخلیه سوخت مشخص نشود این موضوع حل نخواهد شد.
انتهای پیام