به‌گزارش ایسنا، آلودگی هوای تهران به ویژه در فصول سرد سال به یک معضل جدی تبدیل شده است، یکی از عوامل اصلی این آلودگی، وسایل نقلیه هستند که سهم عمده‌ای در انتشار آلاینده‌های مضر دارند. بر اساس مطالعات انجام‌شده، وسایل نقلیه، به‌ویژه خودروهای شخصی و موتورسیکلت‌ها، نزدیک به ۷۰ تا ۸۵ درصد از ذرات معلق و آلاینده‌های هوا را تولید می‌کنند.
این آلاینده‌ها شامل ترکیباتی نظیر اکسیدهای نیتروژن و منواکسید کربن هستند که می‌توانند تأثیرات مخربی بر سلامت انسان، از جمله بروز بیماری‌های قلبی و تنفسی، داشته باشند.
کیفیت پایین سوخت مصرفی و عدم رعایت استانداردهای معاینه فنی از جمله دلایل اصلی افزایش آلاینده‌های ناشی از خودروها هستند. به ویژه خودروهای سنگین دیزلی که از سوخت‌های ارزان‌تر و آلوده‌کننده‌تر استفاده می‌کنند، نقش قابل توجهی در آلودگی دارند. همچنین، موتورسیکلت‌ها که معمولاً فاقد سیستم‌های تصفیه‌کننده کارآمد هستند، به انتشار ذرات معلق و مواد شیمیایی خطرناک کمک می‌کنند.
با توجه به سهم بالای وسایل نقلیه در آلودگی هوا، کارشناسان توصیه می‌کنند که برای کاهش این آلودگی، کیفیت سوخت مصرفی ارتقا یابد و استفاده از حمل‌ونقل عمومی گسترش پیدا کند. همچنین، استفاده از خودروهای پاک مانند خودروهای برقی و هیبریدی می‌تواند به کاهش آلودگی ناشی از منابع متحرک کمک کند.
بررسی‌ها نشان می‌دهد که منابع متحرک مانند خودروها و موتورسیکلت‌ها، سهم بسیار بالایی در انتشار ذرات معلق دارند. به‌عنوان‌مثال، مطالعه‌ای در سال ۱۳۹۶ به سهم ۷۰ درصدی این منابع در آلودگی اشاره کرده است. این داده‌ها نشان می‌دهد که کیفیت پایین سوخت و احتراق ناقص در وسایل نقلیه، عامل اصلی تولید آلاینده‌های خطرناک است.
در مطالعاتی که به بررسی دقیق‌تر نوع وسایل نقلیه پرداخته‌اند، خودروهای سنگین مانند کامیون‌ها سهم بیشتری در آلودگی دارند. این وسایل معمولاً از سوخت دیزل استفاده می‌کنند که آلاینده‌هایی مانند ذرات معلق و اکسیدهای نیتروژن را تولید می‌کند. خودروهای سبک نیز هرچند سهم کمتری دارند، اما با تعداد بالای خود، به میزان قابل توجهی در آلودگی تأثیرگذارند.
سهم خودروها و موتورسیکلت‌ها در آلودگی هوای کلانشهرهای کشور به‌طور قابل‌توجهی بالا است و برخی از مطالعات این میزان را تا ۹۰ درصد تخمین می‌زنند. این آمار نشان‌دهندهٔ نقش بارز بنزین در ایجاد آلودگی هوا است. برای تحلیل دقیق‌تر این موضوع، باید به دو جنبه اصلی توجه کرد، نخست، کیفیت بنزینی که در این کلانشهرها توزیع می‌شود و همچنین عوامل مربوط به آن، نظیر وجود افزودنی‌ها و استانداردهای تولید.
دوم، کیفیت فرآیند احتراق خودروها، که می‌تواند تأثیرات چشم‌گیری بر سطح آلودگی ناشی از اگزوزها داشته باشد. به همین دلیل، بررسی این دو مولفه برای یافتن راهکارهای موثر در کاهش آلودگی هوا و بهبود کیفیت زندگی در این شهرها از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.
وزارت نفت الزامی به توزیع بنزین یورو ۴ در کل کشور ندارد
در این راستا ویس‌کرمی - مدیرعامل شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی درباره کیفیت بنزین توزیعی در سطح کشور، گفت: هم‌اکنون ۷۰ درصد تولید بنزین پالایشگاه‌ها مطابق استاندارد یورو ۴ است؛ نکته‌ای که در زمینه کیفیت بنزین توزیعی باید مدنظر قرار داده شود، مصوبه هیئت وزیران و برنامه‌های قانون هوای پاک است. بر اساس این مصوبه، اگر توزیع بنزین کشور روزانه از ۸۵ میلیون لیتر تجاوز کرد، وزارت نفت الزامی به توزیع بنزین یورو ۴ در کل کشور ندارد.
وی با اشاره به توجه به تمام شاخص‌های زیست محیطی درباره کیفیت بنزین تولیدی اعم از بنزن، گوگرد، ترکیبات آروماتیک و الفین گفت: بنزین توزیعی در تمامی کلانشهرها مانند تهران، اراک، تبریز، مشهد، اهواز، شیراز و ... یورو ۴ است. برخی پالایشگاه‌ها قابلیت تولید کامل بنزین با استاندارد یورو ۴ را دارند، پالایشگاه ستاره خلیج‌فارس می‌تواند به‌طور کامل بنزین یورو ۴ تولید کند، همچنین اتفاق خوبی نیز در پالایشگاه شیراز رقم خورد و آن هم تولید آزمایشی بنزین بر اساس استاندارد یورو ۴ بوده که مقدمات تولید آن آغاز شده است.
به گفته وی هم‌اکنون ۷۵ درصد تولید نفت‌گاز مطابق استاندارد یورو ۴ است و حتی نفت‌گاز تولیدی پالایشگاه‌های تبریز و اصفهان استاندارد یورو ۵ دارد، یعنی مقدار گوگرد آن زیر ۱۰ پی‌پی‌ام است، همچنین تمامی سوخت نفت‌گاز موردنیاز مجاری عرضه در جاده‌های مواصلاتی منتهی به کلانشهرها نیز بر اساس استاندارد یورو ۵ توزیع می‌شود. نفت‌گاز تمام جایگاه‌های استان مرکزی استاندارد یورو ۴ دارد و در شهرهای هرمزگان و تبریز نیز همین‌گونه است. به‌زودی تولید نفت‌گاز برخی دیگر از پالایشگاه‌ها نیز به‌صورت کامل مطابق استاندارد یورو ۴ خواهد بود.
نقش نیروگاه‌ها چقدر است؟
نیروگاه‌ها نیز نقش قابل توجهی در آلودگی هوای تهران دارند و به‌ویژه در ماه‌های سرد سال که سوخت‌های سنگین‌تری مانند مازوت استفاده می‌شود، میزان آلاینده‌های تولیدی از این منابع افزایش می‌یابد. بر اساس مطالعات، سهم نیروگاه‌ها و صنایع در انتشار ذرات معلق و آلودگی‌های هوا بین ۱۴ تا ۲۴ درصد تخمین زده می‌شود. این منابع ثابت، گازهای گلخانه‌ای و ترکیبات آلاینده‌ای مانند اکسیدهای نیتروژن و دی‌اکسید گوگرد تولید می‌کنند که به افزایش آلودگی هوا و تشدید مشکلات سلامتی منجر می‌شود.
راهکارهایی نظیر به‌کارگیری انرژی‌های تجدیدپذیر، استفاده از فناوری‌های کاهش آلاینده، و جایگزینی سوخت‌های پاک‌تر می‌تواند به کاهش سهم نیروگاه‌ها در آلودگی هوای کلانشهرها کمک کند.
از سوی دیگر در فصل‌های سرد سال، پدیده وارونگی دما باعث می‌شود که آلاینده‌های تولیدشده توسط منابع متحرک و ثابت در لایه‌های پایین جو محبوس شوند و آلودگی به‌شدت افزایش یابد. این پدیده به‌خصوص در کلانشهرها مانند تهران، کیفیت هوای شهری را کاهش داده و سلامت عمومی را تهدید می‌کند.
راه‌کار چیست؟
با توجه به سهم بالای منابع متحرک و ثابت در آلودگی هوا، نیاز به راهکارهای جامعی برای کاهش این آلاینده‌ها وجود دارد. ارتقای کیفیت سوخت، استفاده از فناوری‌های پاک در صنعت و نیروگاه‌ها، و اعمال معاینه فنی سخت‌گیرانه برای وسایل نقلیه می‌تواند مؤثر باشد. یکی از مهم‌ترین عوامل در کاهش آلودگی، افزایش کیفیت سوخت مصرفی وسایل نقلیه است. سوخت‌های با کیفیت پایین، به احتراق ناقص منجر می‌شوند و آلاینده‌های بیشتری تولید می‌کنند. اصلاح کیفیت سوخت و استفاده از سوخت‌های استاندارد، می‌تواند در کاهش آلودگی ناشی از منابع متحرک مؤثر باشد.
یکی از راهکارهای کلیدی در کاهش آلودگی هوای تهران و سایر کلانشهرها، گسترش شبکه حمل‌ونقل عمومی است. این امر به کاهش استفاده از خودروهای شخصی کمک کرده و می‌تواند حجم آلاینده‌های تولیدشده را به‌طور قابل توجهی کاهش دهد. همچنین ترویج استفاده از خودروهای برقی و هیبریدی می‌تواند به کاهش آلودگی ناشی از منابع متحرک کمک کند. این خودروها آلاینده‌های کمتری تولید می‌کنند و در کاهش آلودگی هوا بسیار مؤثر هستند.
همچنین صنایع و نیروگاه‌ها باید به سمت استفاده از فناوری‌های نوین و کم‌آلاینده حرکت کنند. استفاده از فیلترها و تجهیزات کنترل آلودگی، می‌تواند میزان آلاینده‌های تولیدشده توسط این منابع ثابت را کاهش دهد، استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر مانند خورشیدی و بادی است. این انرژی‌ها پاک نیز در این مهم تاثیرگذار است بنابراین جایگزینی آن‌ها با سوخت‌های فسیلی در نیروگاه‌ها می‌تواند تأثیر مثبتی داشته باشد.
فرهنگ‌سازی برای استفاده کمتر از وسایل نقلیه شخصی و ترویج استفاده از وسایل حمل‌ونقل عمومی می‌تواند نقش مؤثری در کاهش آلودگی هوا داشته باشد. آگاهی‌رسانی عمومی و تشویق مردم به استفاده از دوچرخه و پیاده‌روی نیز می‌تواند به بهبود کیفیت هوا کمک کند.
آلودگی هوا در کلانشهرهایی مانند تهران، نتیجه تعامل پیچیده‌ای میان منابع متحرک و ثابت آلاینده است. با توجه به نقش بالای این منابع، تنها از طریق راهکارهای جامع و پایدار می‌توان به بهبود کیفیت هوا دست یافت. توسعه زیرساخت‌های حمل‌ونقل عمومی، بهبود کیفیت سوخت و استفاده از انرژی‌های پاک، از جمله راهکارهایی است که می‌تواند به کاهش آلودگی و حفظ سلامت عمومی کمک کند.
انتهای پیام