زهره جرجانی مقدم، دانشجوی دکتری زبان انگلیسی و استاد دانشگاه بین‌المللی امام رضا (ع) و دانشگاه آزاد اسلامی واحد مشهد در گفت‌وگو با ایسنا اظهار کرد: یکی از راهکارهای جلوگیری از تقلب در پایان‌نامه‌ها و رساله‌ها این است که دانشجو در دوران تحصیل، واحدهای درسی آشنایی با مقاله‌نویسی و نگارش پایان‌نامه را بگذراند تا در این زمینه، دانش علمی کافی کسب کند و هرگز به دنبال تقلب نباشد. مشکل دیگر این است که حقوق اساتید بسیار اندک است و از برخی از اساتید شنیده می‌شود که حقوق ناکافی آنان موجب شده است که به این دانشجویان خواهان تقلب، کمک کنند، بنابراین بهتر است که در این زمینه نیز کاری انجام شود و به قدر کافی استاد از نظر مالی تامین شود.
وی افزود: برای جلوگیری از تقلب در رساله و پایان‌نامه بهتر است که دانشجو را از لحاظ علمی قدرتمند کنیم و به جای اینکه سال‌ها به دانشجویان مباحث تئوری آموزش دهیم از همان دوره کارشناسی تعداد پنج تا ۱۰ واحد کار عملی نگارش مقاله و پایان‌نامه را در نظر بگیریم. آموزش امروز ما برای دانشجویان، گذراندن تعداد زیادی واحد تئوری است و در انتها هم از دانشجو می‌خواهیم که پایان‌نامه خود را تحویل دهد. البته ما درس‌هایی مانند سمینار در دوره ارشد و روش تحقیق کمّی و کیفی در دوران دکتری داریم اما اینها کافی نیستند و حتی در همین دروس روش تحقیق نیز بازهم تمرکز بر حفظ کردن مطالب است و اگر این دروس تاحدودی به‌صورت عملی تدریس شود، دانشجو به سراغ تقلب نخواهد رفت.
وی که در مرحله نگارش رساله دکتری است درباره اساتید راهنما گفت: در دانشگاه‌ها با کمبود استاد راهنما روبرو نیستیم بلکه کمبود حقوق استاد راهنما داریم، در برخی کشورها اساتید بر اساس تعداد رساله، تعداد پایان‌نامه‌ها و سال‌ها تجربه می‌توانند استاد راهنما و یا مشاور شوند اما در اکثر دانشگاه‌های کشور ما، صرف هیت علمی بودن یا نبودن تعیین می‌کند که اساتید می‌توانند استاد راهنما باشند یا خیر.
جرجانی مقدم خاطرنشان کرد: در نگارش پایان‌نامه و رساله باید بر اساس قواعد علمی و با پژوهش و نوآوری، ایده جدید کشف و بر اساس چارچوب‌های مشخص بیان شود، اما متاسفانه این هدف در پایان‌نامه‌ها و رساله‌ها کمرنگ شده و بیشتر تمرکز بر کسب نمره و عبور از یک مقطع تحصیلی است. آنچه در جامعه علمی ما مشاهده می‌شود، تعداد بالای مقالات چاپ شده است اما باید بررسی شود که کدام یک از این مقاله‌ها مفید بوده و زمانی که چاپ شده آیا به صورت عملی وارد چرخه اقتصاد، علم یا تولید شده است یا خیر؟آنچه در جامعه علمی ما مشاهده می‌شود، تعداد بالای مقالات چاپ شده است اما باید بررسی شود که کدام یک از این مقاله‌ها مفید بوده و زمانی که چاپ شده آیا به صورت عملی وارد چرخه اقتصاد، علم یا تولید شده است یا خیر؟
وی در مورد توانایی دانشجویان در نگارش پایان‌نامه و رساله و تاثیر این توانایی بر کیفیت تحقیق اظهار کرد: در حال حاضر آنچه در مقطع دکتری مشاهده کردم این است که تعداد بسیار زیادی از دانشجویان در دوران کارشناسی ارشد چند واحد درس نظری را گذراندند تا پایان‌نامه ارائه ندهند و این دانشجویان به راحتی حتی با وجود مصاحبه در دوره دکتری پذیرش شدند و الان نمی‌توانند نگارش پایان‌نامه خود را انجام دهند چون تاکنون پایان‌نامه ننوشتند و تصمیم می‌گیرند که پایان‌نامه را با پرداخت مبلغ زیادی خریداری کنند و این پذیرش راحت بر کیفیت پایان‌نامه‌ها و رساله‌ها نیز تاثیر گذاشته است.
استاد دانشگاه امام رضا (ع) بیان کرد: روحیه تحقیق ویژگی نیست که بتوان آن را به افراد نسبت داد و گفت فلان دانشجو روحیه تحقیق دارد و فلان دانشجو روحیه تحقیق ندارد در برخی کشورها سیستم آموزشی به گونه‌ای است که در دانشجویان روحیه تحقیق را ایجاد می‌کند. در حال حاضر به دلایل مختلف، همه فکر دانشجو این است که دوران تحصیل خود را به اتمام برساند اما در برخی کشورها دانشجو آرزو دارد به مرحله پایان‌نامه برسد زیرا روحیه تحقیق در این دانشجویان پرورش یافته است.
جرجانی افزود: اگر بخواهیم کیفیت پایان‌نامه را بالا ببریم و روحیه تحقیق را افزایش دهیم حداقل باید بجای دوره آموزش محور در مقطع ارشد یک یا ۲ ترم در حیطه شغلی رشته تحصیلی، دانشجو را مجبور به کسب تجربه عملی کنیم و مطمئنا با این کسب تجربه دانشجو می‌تواند پایان‌نامه خیلی خوبی بدون نیاز به تقلب ارائه دهد زیرا به صورت عملی تجربه کسب کرده است و به صورت تئوری این تجربه را پیاده خواهد کرد.
وی ادامه داد: اگر در ترم اول به دانشجو آموزش درسی مانند سمینار که مرتبط با نگارش پایان‌نامه و مقاله است ارائه شود و در ترم دوم به صورت عملی این مورد اجرا شود یا فقط یک درس برای یادگیری فرمت‌های پایان‌نامه داشته باشد مطمنا در ترم سوم و چهار بازدهی خیلی خوبی حاصل خواهد شد.
جرجانی مقدم افزود: در حال حاضر پایان‌نامه‌های تقلبی خیلی رواج یافته و فقط دانشجو به دنبال خرید این نوع پایان‌نامه‌هاست و در ابتداء ورود به دانشگاه بر اساس آنچه دیده و شنیده با خودش فکر می‌کند که باید مبلغی کنار گذاشته باشد تا در انتهای دوران تحصیل برای خرید پایان‌نامه اقدام کند.
وی در خصوص تاثیر اینترنت بر کیفیت و تقلب در پایان‌نامه‌ها گفت: اینترنت می‌تواند تاثیر خوبی بر پژوهش و تحقیق داشته باشد مخصوصا با نرم‌افزارهای همانندجو که در حال حاضر در دسترس قرار دارد؛ اگر چه اینترنت تیغ دولبه است یعنی می‌تواند منبعی برای تقلب نیز باشد یعنی هم می‌توان از آن استفاده مفید کرد و هم ابزاری برای تقلب خواهد بود. بنابراین برای فرهنگ‌سازی عدم تقلب باید نرم‌افزارهای مختلف را به دانشجو آموزش دهیم و حداقل اساتید به قدری در حیطه نرم‌افزار قدرتمند باشند تا متوجه تقلب دانشجو با نرم‌افزارهای مختلف شوند. اساتید باید توانمند باشند و کشف کنند چگونه تقلب انجام شده است و سپس قوانینی در این مورد وضع شود.
استاد دانشگاه آزاد اسلامی تاکید کرد: اساتید باید در استفاده از نرم‌افزارهای موجود توانمند باشند اما متاسفانه برخی از اساتید اطلاعی از نرم‌افزارهای روز دنیا ندارند و توصیه می‌کنم که اساتید راهنما آموزش لازم را فراگیرند. همچنین برای اینکه سامانه ایرانداک بتواند تقلب دانشجو را تشخیص دهد باید از نرم‌افزارهای همانندجو قوی‌تری استفاده کند. اکنون دانشجویان از چت جی پی تی استفاده می‌کنند و در دیگر کشورها اگر از این نرم‌افزارها استفاده شود حتما در منابع باید نام آن ذکر شود اما دانشجویان کشور ما به راحتی با کمک این نرم‌افزارها تقلب می‌کنند و اساتید از آن بی‌خبر هستند و نمی‌توانند آن را تشخیص دهند.
انتهای پیام