به گزارش ایسنا، فناوری نانو در سال‌های اخیر پیشرفت‌های چشمگیری داشته و نانومواد مهندسی‌شده به دلیل خواص منحصربه‌فرد خود در حوزه‌های مختلفی از جمله الکترونیک، پزشکی و انرژی مورد استفاده قرار گرفته‌اند. تولید و به‌کارگیری این مواد در صنایع مختلف رشد چشمگیری داشته است و انتظار می‌رود بازار جهانی محصولات نانو در سال‌های آینده به طور قابل‌توجهی افزایش یابد. با این حال، نگرانی‌های بسیاری درباره تأثیرات احتمالی این مواد بر سلامت انسان و محیط‌زیست به وجود آمده است.

نانومواد به دلیل اندازه بسیار کوچک ذراتشان و خواص منحصربه فردی که در مقیاس نانو دارند، ممکن است رفتارهای شیمیایی و فیزیکی متفاوتی از مواد معمولی از خود نشان دهند. این ویژگی‌ها ممکن است خطرات بالقوه‌ای را برای افراد در محیط‌های کاری ایجاد کند. به همین دلیل، نیاز به تحقیقات بیشتر برای ارزیابی دقیق این خطرات و تدوین راهکارهای مدیریت آن‌ها به شدت احساس می‌شود.

در این زمینه، گروهی از سمیه فرهنگ دهقان از دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی و همکارانش با همراهی پژوهشکده کاتالیست و نانوفناوری پژوهشگاه صنعت نفت، یک تحقیق مروری را انجام داده‌اند.

این پژوهش به بررسی چارچوب‌ها و ابزارهای موجود برای مدیریت و ارزیابی ریسک نانومواد مهندسی‌شده در محیط‌های کاری پرداخته است. هدف از این مطالعه، شناسایی بهترین روش‌های موجود برای حفظ ایمنی کارگران و کاهش خطرات ناشی از نانومواد در محیط کار بوده است.

پژوهش فوق با استفاده از جستجوی گسترده‌ای در پایگاه‌های داده معتبر نظیر Scopus و Web of Science انجام شده است. پژوهشگران با بررسی مطالعات و مقالات علمی مربوط به نانومواد مهندسی‌شده و ابزارهای مدیریتی و ارزیابی ریسک، چارچوب‌ها و ابزارهای مؤثری را شناسایی کردند. آن‌ها به دنبال راهکارهایی بودند که بتوانند مخاطرات احتمالی ناشی از نانومواد در محیط‌های کاری را به‌خوبی شناسایی و ارزیابی کنند.

در نتیجه این تحقیق، ۱۷ چارچوب مدیریتی و ۱۱ ابزار ارزیابی ریسک شناسایی شد که هر یک به بررسی جنبه‌های مختلفی از خطرات نانومواد می‌پردازند. این ابزارها به‌ویژه برای ارزیابی مخاطرات شغلی، زیست‌محیطی و سم‌شناختی نانومواد طراحی شده‌اند و البته هر کدام دارای کاربردها و محدودیت‌های مخصوص خود هستند.

این پژوهش نشان داد که هر یک از این چارچوب‌ها و ابزارها دارای قابلیت‌های منحصربه‌فردی برای ارزیابی ریسک نانومواد هستند، اما نکته قابل توجه آن جا است که هنوز هیچ توافق کلی بر سر بهترین روش مدیریت این ریسک‌ها وجود ندارد.

یافته‌های این تحقیق نشان می‌دهند که مدیریت ریسک نانومواد مهندسی‌شده نیازمند تحقیق و توسعه بیشتری است. نانومواد به دلیل خصوصیات منحصربه‌فردشان نیاز به ابزارها و چارچوب‌های ویژه‌ای برای ارزیابی و مدیریت دارند. علاوه بر این، هماهنگی بین سازمان‌ها و ارگان‌های دولتی و غیردولتی برای توسعه ابزارهای جدید و جامع در این زمینه بسیار ضروری است.

پژوهشگران تأکید می‌کنند که در کشورهای در حال توسعه مانند ایران، وجود ابزارهای مدیریتی مناسب و آموزش کافی در این زمینه می‌تواند به کاهش خطرات احتمالی و بهبود ایمنی کارگران کمک کند. کمبود اطلاعات و دانش در زمینه مخاطرات نانومواد و عدم وجود مقررات مشخص در این حوزه، چالش‌هایی جدی برای مدیریت ایمنی و سلامت در محیط‌های کاری محسوب می‌شوند.

در مجموع بر اساس این مطالعه که نتایج آن در فصلنامه «بهداشت و ایمنی کار» وابسته به دانشگاه علوم پزشکی تهران منتشر شده اند، مدیریت ریسک نانومواد مهندسی‌شده یکی از چالش‌های مهم در حفظ ایمنی و سلامت در محیط‌های کاری است. درواقع ابزارها و چارچوب‌های موجود هرچند کمک‌کننده هستند، اما هنوز نیاز به توسعه و تکامل بیشتری دارند.

بر این اساس، نانومواد با خواص ویژه و پیچیدگی‌های منحصر به‌فرد خود، نیازمند بررسی‌های دقیق‌تر و راهکارهای مدیریتی جدیدی برای کاهش خطرات شغلی و زیست‌محیطی هستند و نباید نگرانی های موجود در این خصوص را نادیده گرفت.

انتهای پیام