به گزارش ایسنا، گزارش پیش رو از نورنیوز درخصوص مقصران و عاملان تلفات ناشی از تصادفات جاده‌ای است که در ادامه می‌خوانید: سخنان اخیر دو مقام ارشد انتظامی کشور درباره‌ی تلفات و خسارات ناشی از تصادفات رانندگی در ایران، بار دیگر توجهات عمومی را به این وضعیت فاجعه‌بار جلب کرد.
سردار احمدرضا رادان با حضور در یک برنامه تلویزیونی، از شرایط ناایمن برخی خودروهای ساخت داخل به تندی گلایه کرد و دلیل ۵۰ تا ۶۰ درصد تصادفات فوتی را وضعیت ناایمن خودروهای داخلی دانست. او با گلایه از وضعیت بد ایمنی خودروهای داخلی، به خودروسازان پیشنهاد داد خودشان و خانواده هایشان از پایین ترین مدل خودرویی که تولید کرده‌اند به مدت زیادی استفاده کنند تا مشخص شود ضریب اعتماد آنها به وسیله‌ای که تولید کرده‌اند، چقدر است!
سردار سید تیمور حسینی، رئیس پلیس راهور فراجا هم از آخرین آمار تصادفات رانندگی در تابستان ۱۴۰۳ گزارش داد و کاهش ۱۹ درصدی آمار جان باختگان حوادث رانندگی در تابستان امسال را اعلام کرد و گفت اگرچه آمار فوتی ها کاهش داشته، متاسفانه شمار تصادفات جرحی افزایش ۵۶ درصدی پیدا کرده است. این آمارها نشان می دهد که روند خسارت بار تصادفات رانندگی در ایران هنوز اصلاح و ترمیم نشده و همچنان یکی از اصلی‌ترین چالش‌های اجتماعی کشور است.
یک بار با دقت به این عددها نگاهی بیاندازید: ۲۰ هزار و ۴۵ کشته، ۳۹۱ هزار و ۶۵ مصدوم. شاید تصور کنید این عدد مربوط به تلفات وخسارات حادثه ای مثل زلزله باشد اما اینها آماری تکان دهنده از مرگ ها و مصدومیت های دلخراش تصادفات رانندگی در سال ۱۴۰۲ است؛ اعداد و ارقامی که نشان می‌دهد تعداد تلفات جاده‌ای کشور در سال با تلفات یک جنگ تمام عیار برابری می‌کند.
کورس مرگ در جاده‌ها
بر اساس جدیدترین گزارش سازمان جهانی بهداشت سالانه حدود یک میلیون و ۳۰۰ هزار نفر در سراسر جهان بر اثر تصادفات رانندگی جان خود را از دست می دهند. مقایسه آماری سوانح رانندگی ایران با کشورهای جهان نشان می دهد ایران رتبه دوم سوانح رانندگی در خاورمیانه و رتبه هشتم مرگ ناشی از سوانح رانندگی در دنیا را به خود اختصاص داده است. بر اساس گزارشی که معاون سابق درمان وزارت بهداشت اعلام کرد در سال ۲۰۳۰ میلادی حوادث رانندگی پنجمین علت مرگ و میر در دنیا خواهد بود، اما همین امروز در ایران سوانح رانندگی، سومین علت مرگ در کشور است.
گزارش پزشکی قانونی حاکی از این است که از ابتدای فروردین تا پایان شهریور ماه سال ۱۴۰۲، تعداد ۱۰ هزار و ۷۲۰ نفر در حوادث رانندگی جان خود را از دست دادند. این رقم در مقایسه با مدت مشابه سال قبل از آن (۱۴۰۱)، که آمار تلفات ۹ هزار و ۹۰۴ نفر بود، ۲/۸ درصد افزایش یاف. در این مدت ۷ هزار و ۳۳۸ نفر در تصادفات برون شهری، ۲ هزار و ۵۸۸ نفر در حوادث رانندگی درون شهری و ۶۵۴ نفر نیز در مسیرهای روستایی جان خود را از دست داده اند. به این ترتیب هر ساعت در جاده ها ۲ نفر جان خود را از دست داده اند.
تلفات ناشی از تصادفات جاده ای برای سومین سال پیاپی روند صعودی پیدا کرد و در سال ۱۴۰۲ به بالای ۲۰ هزار نفر رسید. نکته مهم در آمار پلیس این است که ٢٢ درصد کشته‌ها جوانمرگی و با سن بین ٢٠ تا ٣٠ سال هستند. ۲۲.۹ درصد فوتی‌ها راننده، ۲۲.۷ درصد موتورسوار، ۲۴ درصد سرنشین و ۱۹.۶ درصد هم عابران پیاده بودند. همچنین ۲۶ درصد از کل تصادفات به واژگونی منجر شده و ۶۰ درصد از تصادفات هم در حریم ۳۰ کیلومتری شهرها رخ داده است. فارس، کرمان و خراسان رضوی بیشترین فراوانی تصادفات را داشتند و خراسان رضوی، تهران و چهارمحال و بختیاری نیز بیشترین افزایش تصادفات را داشتند.
در سال ۱۴۰۱ نیز ۱۹ هزار و ۴۹۰ نفر در تصادفات رانندگی جان خود را از دست دادند. تلفات حوادث رانندگی در سال ۱۴۰۰ اما برابر با ۱۶ هزار و ۷۷۸ نفر بود که براین‌اساس، نرخ این تلفات در سال ۱۴۰۱ رشد ۲/۱۶ درصدی را نشان می‌دهد. بر اساس آمارهای پزشکی قانونی ایران میزان مرگ‌ومیر ناشی از تصادفات رانندگی در ایران، از سال ۱۳۸۴ تا ۱۳۹۵ روند کاهشی داشته، اما از آن سال به بعد دوباره روند افزایشی پیدا کرده است. پرتلفات ترین حوادث رانندگی کشور در سال ۱۳۸۴ رقم خورد.
در آن سال ۲۷ هزار و ۷۵۵ نفر در حوادث رانندگی جان باختند. آماری که زنگ هشدار را در دهه ۱۳۸۰ به صدا درآورد و دولت را مجبور کرد برای کاهش این تعداد مرگ برنامه‌های مختلفی را اجرا کند. اجباری کردن کمربند ایمنی، کاهش حد مجاز سرعت خودروها، افزایش نظارت و کنترل پلیس و اجرای برخی برنامه‌های آموزشی و تبلیغاتی مانند «سیاساکتی» از جمله این برنامه ها بود.
انجام این اقدامات باعث شد تا تعداد کشته ها بعد از یک دهه به زیر ۲۰ هزار نفر کاهش پیدا کند اما از سال ۹۵ به بعد دوباره روند افزایشی پیدا کرد. به طور کلی بر اساس آمارها از سال ۱۳۸۲ تا ۱۴۰۲ در مجموع حدود ۴۵۰ هزار نفر بر اثر حوادث رانندگی در کشور جان خود را از دست داده اند؛ عددی که نزدیک به دوبرابر کل شهدای هشت سال جنگ تحمیلی (۲۱۳ هزار و ۲۵۵ نفر) است.
۷ درصد بودجه کشور خرج تصادفات
بر اساس آماری که پلیس راهور اعلام کرده روزانه به طور میانگین ۵۰ نفر درحوادث رانندگی کشور جان خودر ا از دست می دهند. در دو دهه گذشته نزدیک به ۴۵۰ هزار نفر در ایران جان خود را بر اثر این حوادث از دست داده و بیش از ۶ میلیون نفر نیز مصدوم شده‌اند. این ارقام هراسناک، عمق یک فاجعه انسانی را نشان می‌دهد. آمارهای موجود نشان می‌دهد که تصادفات رانندگی هر سال حدود ۷ درصد تولید ناخالص ملی را می‌بلعد و هر سال ۹ تا ۱۱ درصد از بودجه کل کشور یعنی ۳۵ هزار میلیارد تومان به عنوان خسارت شخص ثالث پرداخت می‌شود. همچنین سالانه ۷ هزار میلیارد تومان خرج درمان مجروحان تصادفات می‌شود که باید به آن ۷ درصد خسارت معادل تولید ناخالص داخلی اضافه شود. این البته فقط رقم خسارت های مادی قابل محاسبه در تصادفات رانندگی است.
سهم جاده، خودرو، و انسان در حوادث رانندگی
مطابق قانون احکام دائمی برنامه‌های توسعه کشور مصوب ۱۳۹۶، سالانه باید ۱۰ درصد از تلفات ناشی از حوادث رانندگی کاسته شود. اما بررسی آمار کشته شدگان حوادث رانندگی نشان می دهد حتی به نزدیکی قانون کاهش ۱۰ درصدی تلفات ناشی از حوادث رانندگی هم نرسیده ایم. بررسی علت حوادث رانندگی منجر به مرگ نشان می دهد ۸۰ درصد تصادفات به دلیل چهار عامل سرعت و سبقت غیرمجاز، خستگی، خواب آلودگی و عدم توجه به جلو در رانندگی است. با اینکه چند سالی است پلیس راهور خودروهای غیر استاندارد را عامل اصلی افزایش کشته های حوادث رانندگی می داند اما بررسی های آماری نشان می دهد هنوز هم عامل انسانی و رانندگی خطرناک بیشترین درصد وقوع تصادفات رانندگی در کشور است. صدور ۱۳۱ میلیون برگه جریمه برای خودروهای متخلف در سال ۱۴۰۱ موید این واقعیت است. وقوع تصادفات زنجیره ای در آزادراه های کشور حکایت از عدم توجه به جلو و عدم رعایت فاصله استاندارد با خودروی جلویی دارد.
چیزی که بسیاری از کارشناسان راهنمایی و رانندگی بعد از بررسی صحنه تصادف آن را اعلام کرده اند. علاوه بر آن سهم جاده های ناایمن و نقاط حادثه خیز در وقوع تصادفات مرگبار زیاد است. پلیس راهور چندی پیش اعلام کرد که سهم خطای انسانی در تصادفات جاده‌ای ۲۹ درصد، سهم راه ۲۰ درصد و سهم خودرو به ویژه خودروهای ایرانی ۵۱ درصد است. اما اگر مجموع تصادفات مرگبار جاده ای و شهری را در نظر بگیریم ۴۹ درصد تصادفات منجر به فوت ناشی از عدم توجه به جلو و ۱۰ درصد به علت تغییر ناگهانی مسیر است.
این یعنی رفتارهای شهروندی در عرصه رانندگی، پرخطر است. بسیاری از تصادفات مرگبار جاده ای در ۳۰ کیلومتری شهرها اتفاق می افتد؛ دقیقا همان جایی که برخی از راننده های پرخطر به تصور اینکه به مقصد رسیده اند پدال گاز را فشار داده و با سرعتی بیشتر از حد مجاز حرکت می کنند. ۸۰ درصد تردد خودروها درون شهرهاست اما ۳۰ درصد تصافات درون شهرها و ۷۰ درصد بیرون شهرهاست. آمار ۱۱ ساله پلیس نشان می‌دهد که بیشترین میزان تصادفات (حدود ۶۳ درصد) در ۳۰ کیلومتری اول خارج از شهرها رخ می‌دهند و ۵۱ درصد این تصادفات منجر به فوت می‌شود.
با اینهمه نباید از سایر عوامل حوادث رانندگی غافل بود. بررسی آمار تصادفات و کشته های حوادث جاده ای نشان می دهد جاده‌های پر خطر، عوامل انسانی و خودروهای ناایمن سهم عمده ای در این حوادث دارند. طبق اعلام مسئولان پلیس راهور، کیفیت پایین خودروها و ناایمن بودن آنها عامل ۵۱ درصد کشته‌های تصادفات است.
رئیس پلیس راهورسال گذشته با اشاره به سهم ۸۰ درصدی خودروهای داخلی در آمار تصادفات سال گفته بود : «وقتی در شرکت‌های خودروساز داخلی شاهد ارتقای کیفیت و ایمنی محصولات نیستیم، متقابلا آمار بالای تصادفات را نیز باید بپذیریم. راه امن و خودروی ایمن، هم پیش از حادثه و هم پس از حادثه، می‌توانند حافظ جان انسان‌ها باشند و خسارت‌های ناشی از حوادث رانندگی را به حداقل برسانند. درباره خودرو، استحکام بدنه، ستون‌های محکم، کمربند ایمنی مناسب، کیسه هوا و مواردی از این دست، خسارت‌های جانی و مالی را حتی در صورت وقوع حادثه رانندگی کاهش می‌دهد که متاسفانه خودروهای داخل، هیچ‌کدام از این موارد را ندارند.» در بین خودروهای داخلی، پراید، ساینا و پژو بیشترین فراوانی را در تصادفات دارند.
در خصوص جاده‌های پرخطر و ناایمن کشور نیز آمار قابل تامل است . تقریبا در ۲۰ درصد از تصادفات رانندگی عامل جاده‌های پرخطر اثرگذار است. طبق اعلام وزارت راه و شهرسازی در سال ۱۴۰۱ در هر ۱۱.۲ کیلومتر در جاده‌های ایران یک حادثه منجر به مرگ اتفاق می‌افتد. این در حالی است که در سال ۱۳۹۷ در هر ۱۴.۲ کیلومتر یک حادثه مرگبار رانندگی اتفاق می‌افتاد. در سال‌های اخیر تغییرات و پیشرفت‌های زیادی در جاده‌های کشور انجام گرفته است اما با وجود اصلاح حدود هزار نقطه حادثه‌خیز در این سال‌ها، هنوز ۳۳۹۲ نقطه حادثه‌خیز در کشور وجود دارد. بر اساس اعلام پلیس راه کشور از این تعداد هزار و ۵۸۵ نقطه پرتصادف و هزار و ۸۰۰ نقطه نیز دارای تصادف هستند.
مرگ و میری برابر با اتحادیه اروپا
مقایسه آماری سوانح رانندگی ایران با کشورهای جهان نشان می دهد ایران رتبه دوم سوانح رانندگی در خاورمیانه و رتبه هشتم مرگ ناشی از سوانح رانندگی در دنیا را به خود اختصاص داده است. تعداد مرگ‌ومیر ناشی از تصادفات در ایران با کل مرگ‌ومیر تصادفات رانندگی در اتحادیه اروپا با ۲۷ کشور و جمعیت ۴۵۰ میلیون نفری برابری می‌کند. گزارش های برخی نهادهای رسمی حکایت از آن دارند که در سال ۲۰۳۰ میلادی، حوادث رانندگی پنجمین علت مرگ و میر در دنیا خواهد بود، اما در ایران،همین امروز سوانح رانندگی، سومین علت مرگ شهروندان است.
سه کشور ایران، آلمان و ترکیه در برخی نقاط با یکدیگر اشتراکاتی دارند؛ از جمله جمعیت نزدیک به هم (نزدیک بر ۸۵ میلیون نفر)، اما با این حال آمارها نشان می‌دهد در سال‌های اخیر، آلمان و ترکیه در کاهش تلفات براساس تصادفات موفق‌تر عمل کرده‌اند. آمارها نشان می‌دهد ایران و آلمان با جمعیت مشابه و با وجود اینکه آلمان از سردمداران حوزه تولید خودرو در جهان به حساب می‌آید و همچنین دارا بودن بیش از ۵۰ میلیون وسیله نقلیه ثبت‌شده، نسبت به کشورمان با تصادفات جاده‌ای و به‌تبع آن تلفات کمتری روبه‌رو است.
براساس این آمارها در سال ۲۰۲۲ تعداد کشته‌شدگان تصادفات رانندگی ثبت‌شده توسط پزشکی قانونی کشورمان رقم ۱۹.۵ هزار مورد را رد کرد اما آلمان در همان سال، تنها ۲۵۶۲ نفر تلفات ثبت کرده است. ترکیه نیز با جمعیت مشابه و شرایط فرهنگی نزدیک به ایران و دارا بودن ۲۸ میلیون وسلیه نقلیه ثبتی نسبت به ایران با تلفات حاصل از تصادف کمتری روبه‌روست. مرگ‌ومیر حاصل از تصادفات در ترکیه در سال ۲۰۲۲ نیز نزدیک به ۵۳۶۲ می‌رسد که در مقایسه با سال ۲۰۲۱ کاهش تقریبا ۱۰۰ نفری داشته است.
انتهای پیام