محسن لعلی در گفت‌وگو با ایسنا بیان کرد: «سالمندی اجتناب‌ناپذیر و پیرشدن اختیاری است»؛ این جمله‌ای زیبا و واقعیتی است که در کتاب «ده گام سالمندی خوشایند» اثر گای رابرتسون مطرح شده است. درواقع، پذیرش واقع‌بینانه دوران سالمندی و نوع نگرش‌ به سالمندی بسیار اهمیت دارد.

او ادامه داد: برخی نگرش مثبت و آگاهانه‌ای به سالمندی دارند، یعنی سالمندی را می‌پذیرند و هم‌زمان برای خوب‌ زندگی‌کردن هم تلاش می‌کنند. برخی افراد، مخصوصاً اگر در جوانی زندگی خوبی پشت‌سر نگذاشته باشند، نگاهشان به سالمندی هم منفی است. وقتی به سالمندی می‌رسند، تمام زندگی را رو به پایان می‌دانند. نگرش برخی افراد به سالمندی نه خیلی مثبت و نه خیلی منفی، یعنی خنثی است.

عضو هیئت‌علمی دانشگاه فرهنگیان اصفهان دغدغه‌های دوران سالمندی را میان زن و مرد کم‌وبیش یکسان دانست و توضیح داد: مردان سالمند غالباً درخصوص از دست دادن هویت و هدف دغدغه‌هایی دارند. وقتی به گذشته نگاه می‌کنند، شاید احساس کنند که آمال و آروزهای ازدست‌رفته‌ای دارند، یعنی به این فکر می‌کنند که یک روز می‌خواستند به کجا برسند و حالا در چه جایگاهی ایستاده‌اند. بازنشستگی و تحلیل قدرت بدنی و تبدیل‌شدن به آدمی که از نظر جامعه بی‌فایده است، بخشی دیگر از نگرانی‌های این افراد محسوب می‌شود.

این روان‌شناس درباب نگرانی زنان سالمند توضیح داد: زنان سالمند اغلب دغدغۀ امنیت مالی دارند، مخصوصاً اگر در جامعه‌ای مانند جامعۀ ما که گروهی از زنان در زمینۀ اقتصادی به مردان متکی هستند. مراقبت‌های بهداشتی برای زنان اهمیت دارد. نگهداری از همسر هم برای این افراد دغدغه بزرگی است، یعنی اگر همسری داشته باشند، به‌جز مراقبت از خودشان بابت محافظت از همسرشان نیز نگرانی دارند. زنان روابط اجتماعی بیشتری دارند، بنابراین با شروع سالمندی انزوای اجتماعی هم ذهنشان را درگیر می‌کند.

لعلی در تبیین عبور از نگرانی‌ها، افسردگی و دلمردگی در دوران سالمندی خاطرنشان کرد: برای اینکه سالمندی آرامی را پشت‌سر بگذاریم با تکیه به همان کتاب گای رابرتسون با عنوان «ده گام سالمندی خوشایند» صحبت می‌کنم که ترجمه‌اش کرده‌ام. نخست اینکه سالمند باید مرگ را بپذیرد و شجاعانه با آن روبه‌رو شود. انکار مرگ باعث اضطراب می‌شود.

او یادآور شد: دوم اینکه سالمند باید اخبار جعلی را دربارۀ مرگ و کهنسالی کنار بگذارد و به اخبار واقعی متکی باشد. راستی‌آزمایی اخبار مهم است. سومین نکته این است که نگرش خود را اصلاح کنند. نگرش هم از دوران کودکی شکل می‌گیرد، یکباره در دوران سالمندی پدید نمی‌آید. هرچه نگرش‌ها مثبت باشد، فرد بهتر می‌تواند این دوره را پشت‌سر بگذارد.

این روان‌شناس بیان کرد: چهارمین نکته ارتقای بهزیستی است، یعنی از طریق روابط اجتماعی و حضور در جمع بتواند زیستن را بهتر کند، مخصوصاً بهزیستی روان‌شناختی اهمیت دارد. پنجمین نکته حفظ همراهان است. سالمندان اگر بتوانند روابطشان را با فرزندان و دیگر افراد جامعه حفظ کنند، از افسردگی دور می‌مانند.

عضو هیئت‌علمی دانشگاه فرهنگیان اصفهان در ادامۀ تبیین راهکارها این‌گونه توضیح داد: ششمین مسئله این است که سالمند از گذشته درس بگیرد. برخی یک عمر زندگی نمی‌کنند، معنی زندگی را نمی‌فهمند، بعد در سالمندی می‌خواهند همان مسیر گذشته را طی کنند. برخی فقط کار می‌کنند و ارث انبوهی به یادگار می‌گذارند. اما معنی زندگی فراتر از این است. لذت‌ زندگی با تفریح و سفر و هرآنچه فرد دوست دارد، حاصل می‌شود.

خانۀ سالمندان هم فرصت و هم تهدید است 

وی با نظر به نکات بعدی خاطرنشان کرد: هفتمین نکته این است که سالمند در زندگی‌اش به اولویت‌بندی دست بزند، یعنی اولویت مهم‌تر بر مهم را تشخیص بدهد. اگر ورزش، تغذیه، ارتباط اجتماعی و هر موضوع دیگری به‌طور روزانه اولویت‌بندی شود، آرامش بیشتری هم به دست می‌آید.

لعلی هشتمین توصیه را تاب‌آوری عنوان و بیان کرد: تحمل در مشکلات زندگی ارزشمند است. براساس تجربۀ کاری‌ام باید بگویم که سالمندان در مقایسه با دیگر گروه‌های سنی تاب‌آوری بیشتری دارند، اما هستند برخی از کهنسالان جامعه که تاب‌آوری کمی دارند و درنتیجه آسیب بیشتری می‌بینند.

این متخصص روان‌شناسی سپس توضیح داد: برخورداری از یک چشم‌انداز جدید نیز اهمیت دارد و باید نهمین نکته دانست. سالمند باید بتواند به این دوره از سن و سال خود نگاه جدیدی داشته باشد. چشم‌انداز نو می‌تواند فرد سالمند را از دلمردگی، روزمرگی‌ و بیهوده‌کاری دور کند.

عضو هیئت‌علمی دانشگاه فرهنگیان اصفهان با بیان اینکه در فرهنگ ایرانی - اسلامی احترام گذاشتن به سالمند جایگاه ویژه‌ای دارد، یادآور شد: این تکریم خوب است، اما جامعه وظایف دیگری نیز در برابر سالمندان دارد. ارزش‌گذاری بر تجربیات و دانش سالمندان مسئله‌ای مهم است. من بارها گفته‌ام که سالمندان «بانک تجربه» هستند. بنابراین، از این تجربه‌ها نباید غفلت کرد.

وی رفتار محترمانه با سالمند را مهم دانست و گفت: مشارکت‌ دادن سالمند در جامعه نباید فراموش شود. اگر سالمند در جامعه مشارکت کند، متناسب با توانایی جسمانی و روان‌شناختی خود از این فعالیتش اثر می‌پذیرد. حمایت از سالمندان با همدلی و همراهی اهمیت دارد. شما به‌محض اینکه کنار یک سالمند بنشینید دلش می‌خواهد با شما صحبت کند. سالمند دوست دارد حرف بزند و درددل کند. امکانات فردی نیز به خوراک و پوشاک محدود نمی‌شود، ارتباطات فردی هم بخشی از این امکانات محسوب می‌شود که باید در اختیار سالمند قرار بگیرد.

لعلی دربارۀ خانۀ سالمندان توضیح داد: خانه‌های نگهداری سالمندان می‌توانند هم فرصت و هم تهدید باشند. بخشی از جامعۀ ما ممکن است امکان و توان نگهداری از یک سالمند را نداشته باشند، برای این گروه از سالمندان فرصت است. اما یک خانوادۀ دیگر از هر نظر امکان نگهداری از سالمند را در خانۀ خودش دارد. این خانواده اگر از سالمند نگهداری نکند قطعاً در حق او ظلم و جفا کرده است.

این روانشناس یادآور شد: یکی از چالش‌های خانۀ سالمندان این است که فرد کهنسال احساس می‌کند که استقلال خود را از دست داده است. انزوای اجتماعی و تنهایی دیگر چالشی است که در خانۀ سالمندان ممکن است افراد با آن روبه‌رو شوند.

انتهای پیام