در آستانه بازگشایی مدارس همه در جنب و جوش خرید وسایل مورد نیاز دانش آموزان برای شروع سال تحصیلی هستند. کوله پشتی یکی از مهم ترین وسایلی است که در طول سال تحصیلی همواره همراه کودکان است. به صورت تقریبی می‌توان گفت در ایران بیش از ۸۰ درصد دانش‌آموزان در مقاطع مختلف تحصیلی به ویژه مقطع ابتدایی از کوله پشتی استفاده می‌کنند.
دانش آموزان سرمایه اجتماعی و محور رشد یک کشور هستند؛ بنابراین حفظ سلامتی این سرمایه‌های انسانی به ویژه حفظ سلامت سیستم اسکلتی- عضلانی بدن آن‌ها از دید علم ارگونومی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.
در این نوشتار، در آستانه بازگشایی مدارس، مصاحبه ایسنا با زینب رسولی متخصص ارگونومی در رابطه با تاثیر استفاده کوله پشتی بر سلامتی دانش آموزان و ویژگی‌های یک کوله پشتی خوب را می‌خوانید.
زینب رسولی در گفت‌وگو با ایسنا اظهار کرد: ارگونومی یعنی تناسب کار با بدن به این منظور که تجهیزات و وسایل به گونه‌ای طراحی شود که نه تنها برای فرد آسیبی ایجاد نکند بلکه کارایی او را افزایش دهد، یکی از این وسایل که در عین مفید بودن می‌تواند به فرد آسیب وارد کوله پشتی است.
وی ادامه داد: تحقیقات در سال‌های اخیر نشان می‌دهد اگر کوله پشتی صحیح و مناسب انتخاب و استفاده شود نسبت به سایر کیف‌ها آسیب کمتری به فرد وارد می‌کند و علت اصلی آن تقارنی است که در توزیع بارها وجود دارد.
این متخصص ارگونومی تصریح کرد: اگر کوله پشتی نامناسب و غیر ارگونومیک باشد نه تنها مفید نیست بلکه آسیب‌های زیادی از جمله؛ کمر درد، شانه درد، تغییر در شیوه صحیح راه رفتن، تغییر در میزان ضربان قلب، اسپاسم عضلات، فشار بر دیسک کمر و گردن و فشار بر زانوها را برای فرد به همراه دارد.
ویژگی‌های یک کوله پشتی خوب
رسولی با بیان اینکه در انتخاب و استفاده از کوله پشتی نقش والدین بسیار اهمیت دارد، تاکید کرد: این صدمات در مقطع ابتدایی به دلیل اینکه دانش آموزان در سنین رشد قرار دارند جدی‌تر مطرح می‌شود و حمل کوله پشتی غیر ارگونومی می‌تواند تاثیرات طولانی مدتی را برای دانش آموزان داشته باشد؛ بنابراین والدین هنگام خرید کوله پشتی در کنار زیبایی و هزینه مناسب باید به ارگونومی بودن آن هم توجه کنند.
وی با اشاره به اینکه جنس کوله باید به شکلی باشد که در عین استقامت سبک باشد، افزود: عرض کوله باید متناسب با عرض شانه باشد و طول آن ۳ یا ۵ سانتی متر زیر خط شانه‌ها تا نزدیک به خط کمر انتخاب شود نباید طول کوله به نحوی باشد که ناحیه لگن دانش‌آموز را در بربگیرد زیرا اختلالات حرکتی متعددی برای او ایجاد می‌کند.
رسولی یادآور شد: راحتی فاکتور مهمی برای انتخاب کوله پشتی است؛ لذا والدین باید به همراه فرزندان خود برای خرید کوله اقدام کنند؛ مطالعات نشان می دهند اگر فردی از وسیله‌ای احساس راحتی بکند به لحاظ سلامتی هم آن وسیله مورد قبول است.
این متخصص ارگونومی تصریح کرد: یک کوله پشتی خوب محفظه‌های متعددی دارد تا به دانش آموز این امکان را بدهد که وسایل خود را به بخش‌های کوچک‌تر دسته بندی و به صورت متقارن بچیند.
رسولی با بیان اینکه بندها از اجزاء مهم در یک کوله پشتی هستند، گفت: بندها محل اتصال بدن دانش آموز با کوله پشتی هستند و نقش مهمی در انتقال نیرو و وزن دارند؛ بندها باید پهن باشد البته نه حدی که شانه را پایین بکشد، همچنین باید دارای لایه ضخیم باشد که فشار زیادی را روی شانه‌ها وارد نکند.
وی اظهار کرد: بندهای نازک کوله پشتی که عرض کمی دارند فشار زیادی بر شانه وارد می‌کنند و مانع گردش صحیح خون می‌شوند و در طولانی مدت منجر به بی حسی در ناحیه شانه‌ها و سوزن سوزن شدن بازوها می‌شود.
رسولی افزود: بند کوله پشتی نباید به حدی پهن باشد که لبه آن به گردن نزدیک باشد. همچنین باید دو تا سه سانتی متر از سر شانه فاصله داشته باشد که مرتب به سمت بازو نیفتد، بهتر است که کوله بند کمری و سینه‌ای داشته باشد؛ زیرا می‌تواند در کاهش فشار به شانه‌ها موثر باشد.
وی اضافه کرد: فضای پشتی کوله پشتی بسیار اهمیت دارد، لذا باید کوله‌ای که انتخاب می‌کنیم لایه‌ای با ضخامت مناسب داشته باشد که این لایه راحتی را افزایش بدهد و از تماس اشیاء نوک‌تیز مانند خط‌کش و کتاب با بدن جلوگیری کند؛ همچنین لایه پشتی کوله باید به شکلی باشد که با رد و بدل کردن هوا دانش آموز کمتر دچار تعریق شود و به همان میزان اسپاسم‌های عضلانی هم کاهش پیدا کند.
این متخصص ارگونومی مباحث ایمنی دانش‌آموزان را مورد توجه قرارداد و گفت: با توجه به اینکه دانش آموز ممکن است از مکان‌هایی عبور کند که نورکافی وجود نداشته باشد به منظور پیشگیری از تصادف با وسیله نقلیه بهتر از نوارهای شبرنگ در کوله استفاده شده باشد.
چگونه از کوله پشتی استفاده کنیم؟
وی عنوان کرد: نحوه استفاده از کوله پشتی بسیار اهمیت دارد؛ مطالعات نشان دادند اگر وزن کوله پشتی بیشتر از ۱۵ درصد وزن بدن باشد برای فرد آسیب‌های اسکلتی و عضلانی را به همراه دارد، این در حالی است که اگر وزن کوله پشتی از ۱۰ درصد وزن بدن دانش آموز تجاوز نکند مشکلی به وجود نخواهد آمد. به عنوان مثال، اگر دانش آموزی ۳۰ کیلوگرم وزن دارد نباید کوله پشتی او سنگین تر از ۳ کیلوگرم باشد
رسولی تصریح کرد: نکته مهم دیگر در خصوص استفاده صحیح از کوله پشتی تنظیم بندها است. دانش‌آموزان بندهای کمری و سینه‌ای را برای توزیع فشار ناشی از حمل کوله پشتی استفاده کنند. بندهای شانه‌ای باید به حدی تنظیم شوند که هنگام حرکت کوله پشتی روی کمر جابه جا نشود یعنی آزادانه حرکت نداشته باشد و از طرفی بندها خیلی سفت بسته نشود.
این متخصص ارگونومی ادامه داد: بندهای کوله پشتی باید متقارن باشد و هر دو دوبند به یک نحو تنظیم شده باشند از طرفی دانش‌آموزان به هیچ عنوان کوله پشتی را با یک بند روی شانه قرار ندهند.
وی بیان کرد: چیدمان متقارن بسیار اهمیت دارد اما علاوه بر این باید به این نکته نیز توجه کرد که کتاب و وسایل سنگین به بدن نزدیک‌تر باشند چون فشار کمتری بر عضلات وارد می‌شود و به تبع خستگی ناشی از حمل وسایل کاهش پیدا می‌کند.
رسولی تاکید کرد: دانش آموزان باید به این نکته توجه کنند که سلامتی مهم ترین نعمت خداوند به آن‌ها است و باید در حفظ سلامتی خودشان کوشا باشند و تنها آنچه را که نیاز دارند در کوله پشتی خود قرار دهند.
وی اظهار کرد: اجازه ندهید وزن کوله پشتی بیشتر از ۱۰ درصد وزن بدنتان باشد و بندها را روی هر دو شانه بیندازید و در حد امکان از تمام فضای کوله پشتی استفاده کنید.
این متخصص ارگونومی در پایان گفت: از معلمان تقاضا داریم تدبیرات لازم را در این خصوص داشته باشند و این توصیه‌ها را به دانش‌آموزان انتقال دهند و برنامه‌ریزی را به شکلی انجام دهند که دانش‌آموزان مجبور نباشند کتاب‌ها و دفاتر سنگین خود را در طول یک روز جابه جا کند و در این راستا سلامت دانش‌آموزان را مدنظر قرار دهند.
انتهای پیام