کشت دوم درفصلی اتفاق می‌افتد که امکان استفاده از آب باران نیست و معمولا هم در این کشت محصولات آب‌بری همچون سیب‌زمینی، ذرت و آفتابگردان کشت می‌شود، بنابراین به نظر می‌رسد انجام کشت دوم در شرایط کنونی که با کاهش بارش‌ها مواجه‌ایم منطقی نباشد. در این راستا خبرگزاری ایسنا نشستی با عنوان «راهکارهای جلوگیری از کشت دوم در همدان» را با حضور کارشناسان امر برگزار کرد.
بیش ازآب نیاز به تدبیر آب داریم
ابوالقاسم سوزنچی نماینده کشاورزان همدان معتقد است، نصب کنتور هوشمند روی چاه‌های آب کشاورزی سبب کنترل و نظارت برمیزان برداشت آب‌های زیرزمینی استان شده و از اضافه برداشت از آب‌های زیرزمینی به شدت جلوگیری می‌کند.
وی با بیان اینکه کنتور هوشمند مزایایی بالایی دارد، اظهار کرد: اساسی‌ترین اهمیت کنتور هوشمند این است که کشاورزان دیگر بیشتر از پروانه بهره‌برداری، نمی‌توانند از چاه‌ها آب برداشت کنند.
وی تاکید کرد: اگر کشاورزی بیش از میزان تعیین‌شده آب از چاه برداشت کند برق به‌صورت خودکار قطع شده و امکان برداشت آب از چاه تا زمانی که کارشناسان آب منطقه‌ای و برق اقدام نکنند، وجود ندارد.
وی در ادامه به بیان پیشنهاداتی در این زمینه پرداخت و گفت: آموزش و فرهنگ‌سازی کشاورزان به جد پیگیری شود، بودجه‌های لازم برای این کار تعیین و تصویب شود، جابجایی آب ممنوع شود. همچنین الگوی کشت باید تعریف شود که امر بسیار زمانبر و صددرصد علمی و تخصصی است، کنتورهای حجمی هوشمند برای چاه‌ها نصب شود و برای سرعت بخشیدن به آن هزینه آن را دولت پرداخت کند، چرا که وقتی کنتوری بر چاهی نصب می‌شود مقدار برداشت برآورد می‌شود.
جهادکشاورزی نمی‌تواند ازکشت دوم جلوگیری کند
رئیس خانه کشاورز همدان با بیان اینکه در خصوص محصولات کمآببر باید مطالعاتی دقیق انجام شود، گفت: ما آب کم داریم، اما بیش از نیاز به آب، نیاز به تدبیر آب داریم. آمار به ما می‌گوید هر یک کیلو گوشت معادل ۱۵۰۰۰ لیتر آب مصرف می‌کند. برای تهیه یک کیلو پنیر، باید ۵۰۰۰ لیتر آب مصرف شود. چه اشکالی دارد که ما تولید گوشت را کنار بگذاریم و فقط وارد کنیم؟ این کارها باید در حوزه تحقیقات کشاورزی صورت گیرد.
وی بابیان اینکه هشت سال پیش در همدان برای اولین بار کشت دوم ممنوع شد، یاد آورشد: طبق قانون شورای حفاظت آب همدان در۳۰/۳/۱۳۹۴ کشت دوم را ممنوع کرد و چون در قانون این ممنوعیت دیده نشده بود از شورای تامین این اجازه ممنوعیت گرفته شد .
سوزنچی با بیان اینکه چاه‌های غیر مجاز طبق قانون باید بسته شود، خاطرنشان کرد: با کنتور دارشدن چاه‌ها، کشاورز دیگر تمایل به کشت دوم نخواهد داشت مگر چاه‌هایی که بین چندین نفر مشترک است و درفصل بهار تقسیم می‌شود که تعدادی در فصل بهار کشت کنند و تعدادی دیگر درفصل پاییز و دیگر اضافه برداشت صورت نخواهد گرفت. اگر از میزان درنظر گرفته شده در پروانه چاه بیشتر برداشت کنند هزینه آن حدودا به ازای هر مترمکعب سه هزارتومان است که برای کشاورز خرید به این قیمت به صرفه نخواهد بود و به همین دلیل برای اینکه اضافه برداشت صورت نگیرد سهمیه خود را مدیریت می‌کند .
وی با بیان اینکه جهاد کشاورزی نمی‌تواند جلوی کشت دوم را بگیرد، افزود: با توجه به اینکه جهاد کشاورزی متولی کشت بوده و موظف است که کشت را بالا ببرد نمی‌تواند جلوی کشت دوم را بگیرد و تنها می‌تواند شناسایی کند و برای جلوگیری از کشت دوم خلاء قانونی آن باید برطرف شود.
اجرای برنامه کشت بیشتر شعار است تا عمل
وی با بیان اینکه درسال گذشته باتوجه به اینکه شهر همدان در مجموع ۸۰۰۰ چاه مجاز داشته است، گفت: از ۸۰۰۰ چاه موجود در شهر همدان تنها ۵۵۰۰ چاه کنتور دارند.
رئیس خانه کشاورز همدان در پاسخ به این سوأل که چرا مابقی این چاه‌ها کنتوردار نمی‌شود؟، تأکید کرد: کشاورزان برای اینکه مقدار مصرف آب از چاه‌ها مشخص نشود و محصول بیشتری بتوانند کشت کنند هیچ تمایلی به کنتوردار کردن چاه‌های خود ندارند.
سوزنچی با بیان اینکه پراکنش آب برای کشاورز مهم است، اظهار کرد :برای کشاورزان مهم‌تر از حجم آب پراکنش آب است یعنی پاییز که کشت رقم خورده اگر یک آب به زمین داده شود این آب نجات دهنده برای بذر است اگر باران نیاید یا دیرتر بیاید و آبیاری انجام نشده باشد حداقل ۵۰ درصد بذر از بین خواهد رفت.
وی با نقد از روش دامداری، گفت: امروزه تولید گوسفند ۴۰ کیلویی در دامداری‌های صنعتی در مدت شش یا هشت ماه، امکان پذیر است اما توسط عشایر، دو سال زمان می‌برد. عشایر در مسیر حرکت خود، تخریب طبیعت را به دنبال دارند و متاسفانه ما نیز در تخریب طبیعت کارهای گسترده‌ای انجام داده‌ایم.
وی با بیان اینکه اجرای برنامه کشت بیشتر شعار است تا عمل، افزود: آیا جهاد کشاورزی آمار صحیحی از میزان کشت و نوع محصول دارد که بتواند بیان کند مثلا در استان همدان درسال زراعی جاری چه مقدار زمین زیر کشت محصولی رفته و بازده آن چقدر بوده؟ کارشناس مریوط در اتاقش نشسته و با تلفن آمار را از کشاورز منطقه می پرسد و ضرب در هکتار می‌کند ؟
کشاورزان در اجرای الگوی کشت هیچ حمایتی نشدند
سوزنچی با بیان اینکه در رابطه با الگوی کشت از کشاورزان هیچ حمایتی نشد، خاطرنشان کرد: متاسفانه سه محصول کم آب‌بر در زمین من کشت شد و بعد از آنکه متوجه شدیم گلرنگ محصولی استراتژیک و البته محصولی است که حتی ضایعات آن هم مورد استفاده برای گوسفندان است اما جهادکشاورزی نه تنها هیچ حمایتی از ما نکرد بلکه ما مجبور شدیم گُل این گیاه را به پاکستانی‌ها بفروشیم به‌طوریکه این محصول می‌تواند به اندازه دانه‌های روغنی، روغن تولید کند.
وی با اشاره به اینکه دولت حدود ۱۰ تا ۱۲ رقم محصول را معرفی و روی آن سرمایه‌گذاری انجام داد و دو نوع محصول برای این امر در نظر گرفته شد که یکی از این محصولات به نام «گلرنگ» وارد چرخه تولید شد، تصریح کرد: دو سال ۱۵ هکتار از این محصول را کشت کردم، جهاد کشاورزی از ابتدای کار مثل تهیه بذر تا زمان برداشت محصول فقط وعده داده است.
وی با بیان اینکه جهاد کشاورزی نیروی کافی برای پاسخگویی به کشاورزان ندارد، خاطرنشان کرد: جهادکشاورزی همدان ۱۲ کارمندش بازنشسته شده است این درحالیست که یک نیروی کارشناس هم جایگزین نشده است و به همین دلیل قادر به پاسخگویی نیستند.
رئیس خانه کشاورز همدان اضافه کرد: درحال حاضر کنتورهای مجاز استان همدان شامل ۱۰هزار و ۵۶۷ کنتور درکشاورزی و ۲۸۳۰ کنتور در چاه‌های مجاز بخش صنعت و خدمات است که در بخش کشاورزی ۴۶ درصد چاه‌های مجاز کنتور دارند و دربخش صنعت و خدمات ۳۰ درصد مجهز به کنتور هستند.
ممنوعیت توسعه کشاورزی در دشت‌های ممنوعه استان همدان
سریرست مدیریت حفاظت و بهره‌برداری ازمنابع آب استان همدان گفت: استان همدان دارای هفت دشت مستقل و شش دشت مشترک با استان‌های مجاور است که از این تعداد چهار دشت ممنوعه بحرانی و سه دشت ممنوعه است و دشت آزادی در استان همدان وجود ندارد.
محمد مظفری با اشاره به ممنوعیت توسعه کشاورزی در دشت‌های ممنوعه استان همدان، افزود: در دشت‌های ممنوعه و ممنوعه بحرانی توسعه کشاورزی، تأمین آب جدید برای مصارف کشاورزی امکان‌پذیر نیست و باید تلاش کنیم مقدار آب موجود را حفظ کنیم که با توجه به اُفت منابع زیرزمینی و کسری حجم مخزن در سطح استان اقداماتی از جمله طرح تعال‌سازی صورت گرفته است.
وی با بیان اینکه زنگ خطر مصرف آب به صدا در آمده است، تاکید کرد: ممنوعه بودن تمام دشت‌های استان همدان و اعمال محدودیت‌هایی در برداشت آب از منابع زیرزمینی آنها، کاهش بی‌سابقه بارش‌ها و مصرف بی‌رویه به ویژه در بخش کشاورزی زنگ هشداری برای مدیریت مصرف آب است.
این مقام مسئول با بیان اینکه عوامل متعددی در کم آبی موثر است، اضافه کرد: افزایش جمعیت، قیمت پایین آب، صادرات آب مجازی و استفاده نامناسب در بهره‌برداری از منابع آب، استقرار فعالیت‌های آب‌بر در مناطق خشک، حفر چاه‌های غیرمجاز و الگوی کشت نامتناسب و بهره‌وری پایین بخش کشاورزی از دیگر عوامل ایجاد کم‌آبی در استان است.
اجرای طرح تعادل بخشی در همدان
وی با اشاره به آنکه از سال ۱۳۹۴طرح احیا و تعادل‌بخشی آب‌های زیرزمینی دراستان اجرایی شده است، گفت: در قالب این طرح انسداد چاه‌های غیرمجاز و بدون پروانه در حال انجام است که سال گذشته ۷۲۲ حلقه چاه غیرمجاز در استان مسدود شد و در نتیجه انسداد این چاه‌ها، حجم آب صرفه‌جویی شده به آبخوان دشت‌های استان برگشته به طوریکه گراف دشت‌ها از حالت نزولی، صعودی یا متوقف شده است .
سرپرست مدیریت حفاظت و بهره‌برداری ازمنابع آب با بیان اینکه آب منطقه‌ای تنها متولی جلوگیری از چاه‌های غیر مجاز و مجاز پُر مصرف نیست، یادآور شد: دستگاه‌های متولی آب طبق قانون توزیع عادلانه آب وزارت نیرو، وزارت جهاد کشاورزی، سازمان محیط زیست، نیروی انتظامی و دستگاه قضایی هستند و این پنج متولی باید در کنار هم باشند، چرا که به تنهایی این مشکل رفع نمی‌شود.
وی با بیان اینکه در سال‌های گذشته تعدادی از کشاورزان طالب نصب کنتور برروی چاه‌های خود بودند اما به دلیل تحریم‌ها برخی قطعات وارد نمی‌شود، افزود:کنتور دار کردن چاه‌های کشاورزی به جد در دستور کار آب منطقه‌ای است اما در سال‌های گذشته با وجود درخواست برخی کشاورزان، قطعات آن وارد نمی‌شد که البته درحال حاضر وضعیت بهتری وجود دارد و به دنبال کنتور دار کردن تمامی چاه‌های کشاورزی هستیم .
وی بابیان اینکه چاه‌هایی که بیش از پروانه، آب مصرف کنند اخطار می‌گیرند، ادامه داد: به کشاورزانی که چاه بدون کنتور یا اضافه برداشت دارند اخطار ۴۵ روزه داده می‌شود که در صورت عدم توجه به اخطار به مراجعه قضایی به عنوان چاه غیرمجاز ارجاع داده می‌شود و در مواردی پروانه بهره‌برداری آنها باطل می‌شود.
مظفری تصریح کرد: در جلسه اخیر با استاندار بر جهادکشاورزی تکلیف شد که قانونی برای برخورد با کشاورزانی الگوی کشت را رعایت نمی‌کنند اخذ کند اگر تخلفی درحوزه آب صورت بگیرد به جد پیگیری می‌شود.
کشت دوم لزوما به معنای اضافه برداشت آب نیست
وی با بیان اینکه کشاورزی که کشت دوم دارد، لزوما به این معنی نیست که اضافه برداشت دارد، گفت: برخی از کشاورزان چاه اشتراکی دارند و به‌صورت نوبتی کشت می‌کنند که اضافه برداشتی هم صورت نمی‌گیرد بنابراین در اینصورت نمی‌توانیم بگوییم کشاورز منجر به تخلف شده است بلکه یک کشاورز در نوبت بهار و دیگری در فصل پاییز کشت انجام داده است .
سرپرست مدیریت حفاظت و بهره‌برداری ازمنابع آب با بیان اینکه مدیریت توأم آب و برق برای جلوگیری از اضافه برداشت آب و برق در نظر گرفته شده است، افزود: به‌منظور جلوگیری از مصرف اضافه آب علاوه بر کنتور آب برای کشاورزان کنتور برق هم در نظر گرفته شده است که با اضافه برداشت برق این اضافه برداشت به‌صورت خودکار در کارتابل آب منطقه‌ای نمایان می‌شود.
وی ادامه داد: در مرحله اول کارشناسان به محل زمین زراعی رجوع کرده و علت اضافه برداشت را بررسی می‌کنند، اگر تنها اضافه برداشت برق باشد به شرکت توزیع ارجاع داده می‌شود و اما اگر اضافه برداشت برق و آب به همراه هم باشد بررسی صورت گرفته و در صورت دو اخطار سبب ابطال پروانه کشاورز خواهد شد که باعث صرفه‌جویی توأم برق و آب می‌شود.
مظفری با اشاره به ابلاغ جدید الگوی کشت از سوی دولت در کشور و عملیاتی شدن آن، ابراز امیدواری کرد: با اجرای این الگوی کشت، جهاد کشاورزی با توجیه و فرهنگ‌سازی کشاورزان، بتواند مصرف آب را در این بخش مدیریت کند.
اراضی زارعی دریک فصل حق کشت دارند
کارشناس زراعت جهاد کشاورزی استان همدان نیز در این نشست با بیان اینکه هر زمین زراعی در یک فصل حق کشت دارد، افزود: کشاورز می‌تواند از مهر ماه امسال تا مهر سال دیگر یک بار زمین را کشت کند و جهادکشاورزی نمی‌تواند بگوید در فصلی که من تعیین می‌کنم کشت شود.
زارعی با بیان اینکه کشت دوم با کشت تأخیری متفاوت است، گفت: کشت دوم در هر شرایطی تخلف و ممنوع است به طوریکه نباید کشت دوم را با کشت تاخیری یکی دانست در کشت تأخیری کشاورز به دلیل کمبود آب می‌تواند نیمی از زمینش را کشت کند و نیم دیگر را برای فصل آینده آماده کند در این صورت نیز نمی‌توانیم بگوییم کشاورز متخلف است بلکه او تنها زمین زراعیش را تقسیم کرده و در فصل متفاوت، تنها برای یکبار کشت کرده است .
قانونی برای مبارزه با کشت دوم وجود ندارد
وی با بیان اینکه قانونی برای مبارزه با کشت دوم وجود ندارد، تاکید کرد: شرح وظایف در جلوگیری از کشت دوم مشخص نیست به همین دلیل تنها کشاورز متخلف شناسایی می‌شود و ادامه راه مشخص نیست و هیچ ماده قانونی برای جلوگیری از کشت دوم در نظر گرفته نشده است.
کارشناس زراعت سازمان جهادکشاورزی استان همدان با بیان اینکه اقدامات متعددی در راستای جلوگیری از کشت دوم صورت می‌گیرد، گفت: جهادکشاورزی به‌صورت مستمر به نیروهای خود در شهرستان‌ها یادآوری می‌کند که کشت دوم ممنوع است و در این راستا کلاس‌های آموزشی و نصب بنرها با همکاری دهیاری‌ها صورت می‌گیرد. اگر این اقدامات نبود کل سطح زیر کشت سیر و جو بعد از برداشت که اعداد قابل توجهی است قابلیت کشت دوم را داشتند.
وی با بیان اینکه بعد از شناسایی کشاورزان متخلف جهاد کشاورزی نمی‌تواند اقدامی انجام دهد، تصریح کرد: متاسفانه تا مرحله شناسایی توسط کارشناسان فقط می‌توانیم پیش برویم به طوریکه بعد از شناسایی نمی‌دانیم چه اقدامی باید انجام شود زیرا تنها راه معرفی فرد به امور آب برای قطع کنتور آب آن مرزعه است.
زارعی با بیان اینکه به کشت دوم نیازی نیست، توضیح داد: برای ریشه‌کن کردن کشت دوم نیاز به شرح وظایف دستگاه‌های پنجگانه متولی و قانون است به‌طوریکه باید ماده قانونی برای جلوگیری از آن ارائه شود این درحالیست که در حال حاضر هیچ قانونی برای جلوگیری وجود ندارد و تنها توصیه است و با رفتن یک مسئول ممکن است آن توصیه هم ضمانت اجرایی خود را از دست بدهد.
کارشناس زراعت جهاد کشاورزی یادآور شد: الگوی کشت زمانی اجرایی می‌شود که ضمانت اجرا داشته باشد و اگر حمایت‌های لازم صورت نگیرد تنها یک اسم «الگوی کشت» خواهد بود.
انتهای پیام