یکی از انتخاب‌های مهم زندگی هر فرد پس از پایان تحصیلات متوسطه، انتخاب رشته‌ تحصیلی دانشگاهی است. این انتخاب به‌دلیل تأثیر زیادی که در تعیین سرنوشت افراد دارد، تحت تأثیر عوامل مختلفی قرار می‌گیرد. در همین رابطه، یکی از پدیده‌های شایع و طبیعی در نظام آموزشی هر کشوری، تغییر رشته است.

به‌طور اساسی تغییر رشته به‌علت اثرات و نتایج اجتماعی، فردی و آموزشی که به دنبال دارد پدیده‌ای قابل تامل و مهم است. در واقع، تعیین شاخه یا رشته تحصیلی باید بر اساس استعداد، توانایی، علاقه و همچنین متناسب با نیاز و شرایط جامعه صورت پذیرد؛ در غیر این صورت مسائل فراوانی هم در باب مشکلات فردی (مشکلات روحی، هزینه فرصت از دست رفته، افت تحصیلی، ترک تحصیل و ...) و هم معضلات اجتماعی (بیکاری فارغ‌التحصیلان، عدم توازن بین نیاز جامعه و تخصص فارغ‌التحصیلان، نارضایتی شغلی، بهره‌وری و کارایی پایین شاغلان و ...) و آموزشی (هدر رفت امکانات آموزشی، بی‌ثباتی و اختلال در روند تعیین شده برنامه‌های آموزشی، عدم توازن بین امکانات نظام آموزشی و تعداد دانشجویان، تأثیر بر تراکم دانشجویان در رشته‌های مختلف و به‌ عبارتی تغییر توازن و پراکندگی نیروهای متخصص در رشته‌ها و بخش‌های مختلف، تأثیر بر نگرش و دیدگاه افراد نسبت به رشته‌های مبدأ و مقصد، در بر داشتن هزینه‌های اضافی و پیش‌بینی نشده برای دانشگاه و ... ) پیش خواهد آمد.

در حالی که ممکن است تغییر رشته برای دانشجویان کارشناسی معمول باشد، اما می‌تواند باعث از دست دادن زمان، پول و فرصت‌ها شود. دانشجویانی که از دست دادن این امکانات را تجربه می‌کنند ممکن است در معرض خطر ترک تحصیلی کامل قرار بگیرند.

راشل کودی، پژوهشگر فوق دکترا در روان‌شناسی تربیتی در آکادمی گارد ساحلی ایالات‌متحده، دانشگاه کانکتیکات، تحقیقی را انجام داد که تجربیات دانشجویان را پس از تغییر رشته‌شان برجسته کرد. وی می‌خواست علل تغییر رشته دانشجویان و چگونگی آن تجربه را بداند.

کودی گفت: نتایج تحقیق من نشان داد دانشجویان در طول تحصیل در مقطع کارشناسی نسبت به رشته تحصیلی خود دچار سردرگمی شدند. اغلب تحت تأثیر اساتید و مشاورانی قرار گرفتند که از آرزوها و توانایی‌های آنان چشم‌پوشی می‌کردند. این دانشجویان شکستی را تجربه کردند که گاهی انگیزه آنان را از بین می‌برد. ممکن است شکست در برخی رشته‌ها امری عادی باشد، اما این دانشجویان معتقد بودند که افراد استثنایی هستند و شکست را ضربه‌ای به عزت نفس خود می‌دانند.

بنابراین، دانشجو در مواجهه با چنین تصمیم مهمی چه باید بکند؟ تسلیم شدن در برابر ترس، تردید یا نگرانی وسوسه‌انگیز است اما مطمئن باشید، استفاده از راهبردهای زیر برای انتخاب رشته مناسب به حفظ انگیزه شما در زمانی که کار سخت می‌شود کمک‌ خواهد کرد:

برنامه شغلی تهیه کنید

ایجاد برنامه شغلی یکی از راه‌هایی است که دانشجویان می‌توانند شانس موفقیت خود را در رشته‌های انتخابی خود تقویت کنند. هنگام ایجاد برنامه شغلی، به شغلی که می‌خواهید در آینده داشته باشید فکر کنید و مسیرهای تحصیلی و حرفه‌ای که می‌تواند به آن شغل منجر شود را در نظر بگیرید. محققان دریافته‌اند دانشجویانی که برنامه‌ریزی شغلی انجام می‌دهند، احتمال بیشتری وجود دارد که به رشته‌های تحصیلی خود ادامه می‌دهند. هنگام تنظیم برنامه شغلی، باید به باورهای خود در مورد کار، علاقه خود به موضوعات مختلف تحصیلی و توانایی‌های خود فکر کنید. بررسی این عوامل ممکن است یکی از دلایلی باشد که باعث می‌شود دانشجویانی که برنامه‌های شغلی خود را تکمیل می‌کنند بیشتر به رشته‌های خود پایبند باشند. هنگام جستجوی مشاغلی که از آن لذت می‌برید، از تجربیاتتان برای راهنمایی خود استفاده کنید. سپس، شغل خاصی را مشخص کنید و مراحلی را که باید در طول دوران تحصیل خود طی کنید تا به شما برای آماده شدن در آن حرفه کمک کند، مشخص کنید.

تحقیقات خود را انجام دهید

دانشجویان گاهی اوقات رشته‌های انتخابی خود را رها می‌کنند زیرا آنان از حوزه علمی که انتخاب کرده‌اند ناامید شده‌اند. یا ممکن است متوجه شوند که به یک رشته دانشگاهی متفاوت، بیشتر جذب شده‌اند. برای برخی دیگر، تمایل به تغییر رشته ممکن است پس از چشیدن طعم کار در آن زمینه، به‌ویژه در طول فرصت‌های شغلی، ایجاد شود. نتایج تحقیقی نشان داد که این موضوع در مورد برخی از رشته‌های پرستاری صادق است، دانشجویان به اشتراک گذاشتند که اولین کارگماری بالینی به آنان نشان داد که برای انجام وظایف پرستاری مناسب نیستند.

برای پیشگیری از این نوع پیامدها، مهم است که در مورد شغلی که به‌دنبال آن هستید و همچنین هر شغل مرتبطی تحقیق کنید. آیا چیزی وجود دارد که با توانایی‌ها و ترجیحات شما سازگارتر باشد؟ آیا کسی هست که بتوانید با او صحبت کنید و در مورد اینکه یک روز متوسط در یک شغل خاص چگونه به‌نظر می‌رسد، بیشتر به شما بگوید؟ از خودتان بپرسید که از کدام جنبه‌های شغلی لذت می‌برید و همچنین چه بخش‌هایی از شغل را فکر می‌کنید ممکن است دوست نداشته باشید. در حالی که ممکن است به محض آشکار شدن علایق شما، رشته خود را تغییر دهید، با انتخاب رشته‌ای که با علایق و توانایی‌های شما همسو باشد، مقدار زیادی در زمان و انرژی صرفه‌جویی خواهید کرد.

خود را برای چالش آماده کنید

ممکن است تعجب‌آور باشد که در طول ترم اول تحصیلی خود مطالب فوق‌العاده چالش‌برانگیزی به شما ارائه شود. دانشجویانی که در صدر کلاس خود بودند، ممکن است وقتی اولین نمره پایین خود را در یک امتحان دریافت کنند، شوکه شوند. با این حال، نباید تصور کنید که تنها به این دلیل که در یک آزمون ضعیف عمل کرده‌اید، رشته تحصیلی را اشتباه انتخاب کردید.

بازخورد منفی مشاوران و مربیان می‌تواند بر انتخاب دانشجو برای ترک رشته تاثیر بگذارد. احتمال شکست می‌تواند آنقدر برای دانشجویان دلسردکننده باشد که در روز اول کلاس، قبل از اینکه هنوز شکست تحصیلی را تجربه کنند، میل و اشتیاق خود را از دست بدهند. اعتماد به نفسی را که در وهله اول شما را برای انتخاب رشته راهنمایی کرد حفظ کنید و خود را برای چالش‌های تحصیلی که در هر رشته‌ای که انتخاب می‌کنید در انتظار شماست، آماده کنید.

منابع

برگرفته از «مهاجرت علمی: تاملی بر دلایل تغییر رشته در مقطع کارشناسی ارشد از سایر رشته ها به مدیریت آموزش»، یزین آبادی، حسن رضا؛ فرزانه، محمد و دارابی، فاطمه

https://theconversation.com

انتهای پیام