به گزارش ایسنا، دولت ترکیه از طریق سیاست قدرت نرم و ابتکارات مرتبط با آن، روابط تجاری عمیق‌تر و توسعه ائتلاف‌های امنیتی، در حال افزایش نفوذ خود در قاره آفریقاست.
روزنامه «فایننشال تایمز» با این مقدمه در گزارش خود آورده است: «دیپلمات‌های سومالیایی و اتیوپیایی، در ماه میلادی جاری، برای مذاکرات به منظور پایان دادن به مجادلات خود که دربردارنده تهدید آغاز جنگ میان این ۲ کشور شرق آفریقا بود، وارد پایتخت ترکیه شدند.»
یک دیپلمات ارشد ترکیه‌ای در این باره گفت «هاکان فیدان» وزیر امور خارجه ترکیه میانجیگری میان آن‌ها را بر عهده گرفته و هر یک از هیات‌ها را پیش از ملاقات حضوری آن‌ها برای شرکت در مذاکرات، در اتاق‌هایی جداگانه مستقر کرد.
«رجب طیب اردوغان» رئیس‌جمهور ترکیه نیز پس از آن که سومالی از موضوع توافق اتیوپی محاط در خشکی برای ساختن یک پایگاه دریایی در منطقه مستقل سومالی‌لند برآشفت، به لابی‌گری میان این ۲ کشور پرداخت.
طبق این گزارش، نقش آنکارا در میانجیگری میان موگادیشو و آدیس‌آبابا که قرار است در ماه بعدی ادامه بیابد، نشان می‌دهد که چطور نفوذ ترکیه در آفریقا، طی دو دهه گذشته، افزایش قابل‌توجهی یافته است.
شکل دادن ائتلاف‌های قوی سیاسی، تجاری و امنیتی به ترکیه این اجازه را داده است که خود را در موقعیتی که بسیاری از کشورها، از جمله چین و آمریکا به دنبال اعمال نفوذ خود در این منطقه هستند، در جایگاه یک بازیگر قرار دهد.
گسترش ارتباط دیپلماتیک
یک استاد دانشگاه علوم اجتماعی آنکارا در این باره می‌گوید: «نفوذ رو به افزایش ترکیه در آفریقا به پیگیری آن برای ایجاد تنوع در گزینه‌های سیاست خارجی، تحقق خواسته‌های آن در زمینه قدرت منطقه‌ای و ایفای نقشی پررنگ‌تر در امور منطقه‌ای و جهانی مرتبط است.»
در ادامه این مطلب آمده است: «ترکیه از سال ۲۰۰۳، تعداد مقرهای دیپلماتیک خود در آفریقا را تقریبا چهار برابر کرده و به ۴۴ سفارتخانه رسانده است که این موضوع آنکارا را به بازیگری قابل‌توجه در بخش دفاعی این قاره تبدیل می‌سازد. این کشور همچنین خطوط هوایی پرترددی را راه‌اندازی کرده است که استانبول را به ده‌ها شهر آفریقایی متصل می‌کند که تنها چند ناوگان حمل‌ونقل بین‌المللی دارند.»
نفوذ رو به افزایش ترکیه در چند سال اخیر، به‌ویژه در ساحل، منطقه نیمه‌خشک واقع در جنوب صحرای بزرگ آفریقا واقع شده است.
آنکارا به همراه کشورهایی از جمله عربستان سعودی و امارات متحده عربی، نفوذ خود در منطقه ساحل را گسترش داده است که دولت‌های متعددی در آن به دلیل شورش، حملات تروریستی و گروه‌های شورشی و خشم مردم سقوط کردند.
در بخش دیگری از این گزارش مطرح شد: «به گفته تحلیلگران، راهبرد ترکیه برای تثبیت جایگاه خود در آفریقا، در سال ۲۰۱۱، دچار تحولاتی شد. انگیزه این تحولات، در واقع، کسب‌وکارهای ترکیه‌ای علاقه‌مند به بهره‌مندی از قدرت اقتصادی رو به افزایش این قاره و هدف آنکارا برای گسترش نفود خود فراتر از مناطق نزدیک به آن بود.»
اردوغان، زمانی که سومالی درگیر قحطی شدیدی بود، به این کشور رفت و اولین رهبر غیرآفریقای بود که طی تقریبا ۲ دهه گذشته، به این کشور سفر می‌کرد. او به همراه همسر و چند تن از وزرایش از خیابان‌هایی که بر اثر برخورد خمپاره‌ها پر از حفره و چاله بودند، بازدید کرده و از دیگر کشورها خواست که کمک‌رسانی کنند.
دیپلمات ترکیه‌ای که در بخش ابتدایی این گزارش به او اشاره شد، گفت سفر سال ۲۰۱۱ اردوغان «به تمامی قاره نشان داد که آن‌ها واقعا می‌خواهند با آفریقا کار کنند.»
تاثیر این سفر به سومالی به طرز غیرقابل پیش‌بینی پای برجا بوده است، تا جایی که «استانبول» به یکی از نام‌های رایج دخترانه در این کشور تبدیل شده است.
ترکیه با اقدامات تجاری، امنیتی، دیپلماتیک و مذهبی به رهبری دولت و معمولا دوشادوش شرکت‌های این کشور تلاش کرده است که حضور خود در آفریقا را محسوس‌تر سازد.
اقتصاد و فرهنگ ترکیه و آفریقا
تجارت بین ترکیه و کشورهای آفریقایی، سال گذشته، به ۳۲ میلیارد دلار رسید که تقریبا ۵۰ درصد از سال ۲۰۱۳ رشد داشته است. پیمانکاران ترکیه‌ای نیز روی هزار و ۸۰۰ پروژه زیرساختی مانند ساخت فرودگاه‌ها و هتل‌ها، از جمله در کشورهایی مانند نیجر کار کرده‌اند که همتایان غربی آن‌ها، اغلب به دلیل تصور خطرات امنیتی از آن‌ها رویگردان هستند.
فایننشال تایمز نوشت: «ترکیه همچنین روی ابتکارات قدرت نرم نیز سرمایه‌گذاری کرده است تا در میان مردم آفریقا محبوبیت کسب کند. آنکارا گاهی روی باورهای مذهبی مشترک سرمایه‌گذاری کرده است. این کشور حدود ۱۰ سال برای ساختن یک مسجد ملی در آکرا به سبک مسجد آبی استانبول در پایتخت غنا زمان صرف کرد. برای ساختن مساجد دیگری در مالی، جیبوتی، سودان و کشورهای دیگر آفریقایی نیز هزینه کرده است.
سومالی نیز از مدارس و بیمارستان‌های ساخت ترکیه بهره‌مند شده است و برنامه‌های بورسیه تحصیلی نیز برای دانش‌آموزان بااستعداد آفریقایی در نظر گرفته شده است که فرصت تحصیل در ترکیه را داشته باشند.
علاوه بر این، شبکه تی‌آرتی، شبکه دولتی این کشور، سال گذشته، یک سرویس خبری آفریقایی راه‌اندازی کرد که به زبان‌های انگلیسی، فرانسوی، سواحلی و هوسه فعالیت می‌کند. طبق اطلاعات ماه اوت شرکت تحلیل هوایی «سیریوم»، خطوط هوایی ترکیه‌ای نیز در حال حاضر، بیش از ناوگان هوایی غیرآفریقایی دیگر، به مقاصد آفریقایی خدمات ارائه می‌دهد.
ترکیه همچنین محدودیت‌های اخذ روادید را برای بسیاری از کشورهای آفریقایی کاهش داده تا شهروندان آفریقایی بتوانند برای تجارت، تفریح و نیازهای پزشکی به ترکیه سفر کنند.
روابط امنیتی - دفاعی
در بخش پایانی این مطلب با اشاره به تلاش آنکارا برای تقویت روابط امنیتی و دفاعی خود با کشورهای آفریقایی آمده است: «چیزی بیشتر از عمق اتحادهای ترکیه، نشان‌دهنده نفوذ گسترده آن در آفریقا نیست. آنکارا با کشورهای مختلفی از جمله نیجر، ساحل، سومالی و اتیوپی روابط برقرار کرده و یکی از تامین‌کنندگان پهپادهای مقرون‌به‌صرفه و کارآمد برای این کشورها بوده است.»
تحلیلگران و منتقدان می‌گویند پهپادهای ترکیه‌ای به دلیل این که الزامات حقوق‌بشری مربوط به خریداری آن‌ها کمتر است، به جنگ‌افزارهای محبوبی تبدیل شده‌اند. اگرچه، تنها به دولت‌ها فروخته می‌شوند و بازیگران غیردولتی در آن نقشی ندارند.
پهپاد «Bayraktar TB۲» (بیرقدار تی‌بی۲) تبدیل به یکی از ارکان جذابیت‌های نظامی ترکیه برای کشورهای آفریقایی شده است. مالی، نیجر، اتیوپی و دیگر کشورها این پهپادهای ترکیه‌ای را در زرادخانه‌های خود دارند.
این کشور تسلیحات کوچک، خودروهای مین‌کوب، خودروهای زرهی و بالگرد نیز به کشورهای آفریقایی می‌فروشد.
به گفته دیپلمات ترکیه‌ای، این روابط فراتر از فروش تسلیحات است و همکاری‌های امنیتی و دفاعی ترکیه با تقریبا، تمامی کشورهای آفریقایی در حال رشد است.
او گفت: «ترکیه برای تقویت ارتش ملی سومالی و اصلاح بخش امنیتی آن با مقامات این کشور همکاری نزدیکی دارد و دیگر کشورهای اروپایی نیز خواستار تعلیم ترکیه به نیروهای نظامی خود شده‌اند.»
از نشانه‌های دیگر تعمیق روابط ترکیه با سومالی، ارسال یک کشتی به سواحل این کشور در ماه‌های گذشته سال جاری برای اکتشاف حدود ۳۰ میلیارد بشکه نفت و گاز است. ترکیه همچنین توافقی با سومالی برای حفاظت از آب‌های منطقه‌ای آن انجام داد که یک پایگاه نظامی بزرگ ترکیه در آن واقع شده است.
طبق این گزارش ترفیع جایگاه ترکیه در آفریقا بدون بدبینی که غرب نسبت به روابط چین و روسیه با این قاره دارد، انجام شده است.
«کامرون هادسون» یک مقام پیشین سازمان سیا که در اندیشکده مطالعات راهبردی و بین‌المللی فعالیت دارد، گفت: «رقیب بودن و دشمن بودن فرق دارند. آمریکا می‌تواند با ترکیه رقابت دیپلماتیک و تجاری داشته باشد اما در نهایت، ترکیه یک کشور متحد است.»
انتهای پیام