عناب، محصولی کم‌آب‌بر است که با آب و هوای خشک منطقه خو گرفته و خراسان جنوبی با ۹۷ درصد تولید عناب ایران، رتبه نخست سطح زیرکشت و تولید این محصول در کشور را به خود اختصاص داده است.

کارشناسان گیاهان دارویی معتقدند میوه عناب بیش از ۴۰۰ سال است که به دلیل خواص دارویی در مناطق مختلف این استان کشت می‌شود.

باغات عناب خراسان جنوبی به‌ویژه در شهرستان‌های خوسف، سربیشه، بیرجند و درمیان به‌صورت یکدست قابل مشاهده است و درآمد اصلی تعداد زیادی از روستائیان منطقه را تشکیل می‌دهد

عناب گیاهی درختی است که در متون طب سنتی ایران به نام های عناب، شیلانه، سیلانه و طبر خون نامیده می شود.

ارتفاع درخت عناب به حدود هشت متر می رسد، شاخه های آن تیغ دار و برگ های آن کوچک و به صورت متناوب روی شاخه آرایش یافته اند، میوه عناب در ابتدا سبز و در زمان رسیدگی قرمز رنگ بوده و تکثیر آن در خراسان جنوبی از طریق پاپوش است.

سهم عناب در اقتصاد خراسان جنوبی

محسن پویان، پژوهشگر برتر گیاهان دارویی و مدیر مجتمع تحقیقات گیاهان دارویی جهاددانشگاهی خراسان جنوبی در گفت و گو با ایسنا اظهار کرد: عناب، سهم بزرگی در اقتصاد منطقه دارد چراکه درآمد هزاران خانوار روستایی به تولید عناب وابسته است و توسعه کشت عناب به عنوان گیاهی مقاوم در شرایط کم آبی می‌تواند در کاهش نرخ بیکاری تأثیر به سزایی داشته باشد و از عوامل مهم جلوگیری از مهاجرت روستاییان محسوب شود.

پویان گفت: عناب نقش مهمی در اقتصاد و درآمد روستاییان به ویژه در خراسان جنوبی دارد چرا که یکی از محصولات عمده باغی منطقه به شمار می‌آید.

وی با بیان اینکه مصرف عناب در ایران هنوز به همان شکل سنتی خود صورت می‌گیرد، افزود: استان خراسان جنوبی بیشترین سطح زیر کشت عناب ایران را به خود اختصاص داده است، به ویژه شهرستان بیرجند بیشترین باغات عناب را دارا است.

وی بیان کرد: در پاره‌ای از نقاط مانند خراسان جنوبی، خراسان رضوی و سیستان و بلوچستان از عناب خشک به صورت آجیل استفاده می‌کنند و در بیشتر نقاط ایران میوه عناب به عنوان یک داروی گیاهی در نسخه‌های سرماخوردگی مورد استفاده قرار می‌گیرد، این در حالی است که فرآوری میوه، هسته، برگ، پوست و چوب آن می‌تواند ارزش افزوده قابل توجهی در تولید این محصول داشته باشد.

پویان با اشاره به اینکه بسته بندی و مشکلات مربوط به فرآوری و نگهداری عناب از جمله موارد محدود کننده این پروسه اقتصادی به شمار می‌آید، تصریح کرد: معرفی این محصول توسط چینی‌ها در بازار اروپا روز به روز گسترش می‌یابد و در کشورهای اروپایی و آمریکایی به عنوان بادام چینی هر روزه مصرف آن رو به افزایش است و این در حالی است که این محصول ارزشمند هنوز در تمامی مناطق کشور ما شناخته نشده است.

وی افزود: در هر هکتار باغ عناب هفت تا هشت نفر اشتغال مستقیم و غیر مستقیم و 8954 بهره بردار و یا 2634 خانوار روستایی در زنجیره تولید و توزیع این محصول فعالیت دارند.

رییس کانون ملی هماهنگی دانش صنعت بازار زرشک و عناب بیان کرد: شرایط اکولوژیکی و اقلیمی خراسان جنوبی از جمله کمبود بارندگی، کم آبی، کاهش شدید رطوبت نسبی هوا در تابستان، شوری آب، خاک‌های قلیایی، وزش بادهای گرم و خشک، شرایط رویش بسیاری از گیاهان را محدود می‌کند، اما درخت عناب که تقریباً در این شرایط بومی شده و قادر به تحمل شرایط نامطلوب محیطی است، به عنوان یک محصول اقتصادی جایگاه ویژه‌ای را در میان محصولات کشاورزی خراسان جنوبی به خود اختصاص داده است.

پویان ادامه داد: عناب سهم بزرگی در اقتصاد این منطقه دارد چراکه درآمد هزاران خانوار روستایی به تولید عناب وابسته است و توسعه کشت عناب به عنوان گیاهی مقاوم در شرایط کم آبی می‌تواند در کاهش نرخ بیکاری تأثیر به سزایی داشته باشد و از عوامل مهم جلوگیری از مهاجرت روستاییان محسوب شود.

وی افزود: در صورتی که این محصول جایگاه واقعی خود را در صادرات کسب کند، تأثیر آن بر اقتصاد منطقه به خصوص در زمان‌های خشکسالی چشمگیر خواهد بود.

پویان بیان کرد: علاوه بر رفع مشکلات و مواضعی که گریبانگیر صادرات این محصول ارزشمند است، مسائل دیگری نیز باید مورد توجه مدیران کشاورزی و اقتصادی قرار گیرد که از جمله این موارد می‌توان به کنترل بازار و قابلیت انطباق فرآورده و مشتقات آن با تغییرات تقاضا، توجه خاص به نگهداری و بسته‌بندی محصول عناب، شناخت و آگاهی کامل از سیستم‌های صادراتی و تشویقی صادرات برای فرآورده‌های عناب و مشتقات آن و ایجاد و گسترش صنایع تبدیلی اشاره کرد.

پویان اظهار کرد: تماس مستقیم با خریداران عمده و مصرف‌کنندگان از طریق شرکت در نمایشگاه‌های اختصاصی و بین‌المللی، تلاش در راستای معرفی خواص دارویی و غذایی این محصول از طریق ساخت فیلم‌های مستند، انیمیشن‌های علمی، آموزشی و اختصاص تبلیغات ماهواره‌ای و بین‌المللی از جمله مواردی است که در شناخت این محصول مؤثر خواهد بود.

۹۷ درصد عناب ایران در خراسان‌جنوبی برداشت می‌شود

سرپرست سازمان جهاد کشاورزی خراسان جنوبی درباره وضعیت کشت و برداشت این محصول گفت: خراسان جنوبی با تولید ۹۷ درصد عناب ایران، قطب تولید این محصول در کشور است و ۷۰ درصد عناب تولیدی به خارج استان صادر می‌شود.

محمدحسین اکبری افزود: برداشت عناب از باغ‌های استان در سال زراعی جاری آغاز شد و پیش‌بینی می‌شود امسال ۹ هزار تن محصول خشک برداشت شود که نسبت به سال گذشته رشد هفت درصدی دارد اما برداشت عناب نسبت به تخمین سال جاری ۲۵ درصد کاهش دارد که دلیل کاهش تولید آن هم سرمای دیررس بهاره و افزایش دما در اواسط تابستان است.

وی سطح زیرکشت عناب در خراسان جنوبی را پنج هزار و ۸۱۱ هکتار اعلام کرد و افزود: تولید این محصول طی سال‌های اخیر رشد چشمگیری داشته و سطح زیرکشت در چند سال اخیر افزایش داشته است.

سرپرست سازمان جهاد کشاورزی خراسان جنوبی با بیان اینکه ۹ هزار و ۲۵۰ بهره‌بردار عناب در این استان فعالیت دارند گفت: برداشت عناب از اواسط مرداد آغاز می‌شود و تا اواخر شهریور ادامه دارد.

ظرفیت فرآوری ۲ هزار تن عناب در استان

وی ادامه داد: ۲۵ تا ۳۰ درصد عناب به صورت تازه خوری مصرف می‌شود، بازاریابی این محصول به صورت تازه خوری، مورد استقبال زیادی قرار می‌گیرد، چراکه از طعم و مزه مطلوبی برخوردار است.

اکبری گفت: چند سال اخیر در زمینه فرآوری این محصول پر خاصیت اقداماتی انجام شده و تولید حبه، دمنوش، شیره و کنسانتره از جمله فرآورده‌هاست.

وی به فعالیت هشت کارگاه فرآوری در خراسان جنوبی به ظرفیت تولید ۲ هزار تن در سال اشاره کرد و افزود: ارزش عناب تولیدی استان ۹۵ هزار میلیارد ریال است و بیشترین سطح کشت به ترتیب با ۲ هزار و ۶۰۷ هکتار در خوسف، هزار و ۲۶۰ هکتار در بیرجند و ۵۸۰ هکتار در سربیشه تولید می‌شود.

مرغوبیت عناب خراسان جنوبی چنان است که ۲ رقم عناب سیوجان و ماژان ثبت ملی شده است و حرف اول را در کشور می‌زند.

فصل برداشت عناب از اواسط مرداد به‌صورت تازه خوری در شهرهای گرمسیر خراسان جنوبی آغاز می‌شود و در روستاهای کوهستانی به علت آب‌ و هوای سرد به‌طور معمول اوایل مهر آغاز برداشت محصول است.

عناب به صورت تازه و خشک شده، به عنوان میوه و خشکبار همچنین به عنوان گیاه دارویی قابلیت مصرف دارد و اندام‌های مختلف عناب نظیر ریشه، پوست، شاخه، برگ و میوه آن به عنوان یک گیاه دارویی ارزشمند در طب گیاهی ایران و دیگر کشورها بهره‌برداری دارویی شده است.

انتهای پیام