حجت‌الاسلام والمسلمین احمد مبلغی -عضو مجلس خبرگان رهبری- در گفت‌وگو با ایسنا، در مورد انتخاب سیدعباس صالحی به عنوان وزیر پیشنهادی فرهنگ و ارشاد اسلامی اظهار کرد: برای آنکه دریابیم امروزه در عرصه فرهنگی کشور چه باید کرد، ضروری است سه ضلع بنیادین فرهنگ متعلق به ایران را با دقت و تأمل بررسی کنیم و ارتباط و پیوند میان آن‌ها را به‌درستی تبیین کنیم تا بتوانیم نقشه راهی روشن و استوار ترسیم کنیم.
وی ادامه داد: نخستین ضلع، فرهنگ ایرانی است؛ فرهنگی که تاریخ، خود گواه روشنی بر توانایی بی‌نظیر آن در پرورش حکمت عملی و استقبال پرشور و معنادار از فرهنگ اسلامی است. این پیوند و پذیرش، نه تنها در زمینه‌های اعتقادی و معنوی، بلکه در عرصه‌های هنری، ادبی، و تمدنی نیز نمود یافته و به اوج رسیده است.
این عضو مجلس خبرگان رهبری تاکید کرد: هنر ایرانی، با الهام از مضامین اسلامی و افق‌های گشوده توسط آن، به قله‌های تازه‌ای دست یافت و آثاری جاودانه در قالب‌های ادبی و هنری خلق کرد. شعر، معماری، خوشنویسی، آداب اجتماعی و دیگر شاخه‌های ادب و هنر و اخلاق در ایران، با پیوند با فرهنگ اسلامی، به غنایی بی‌بدیل رسیدند و همان‌گونه که شهید مطهری تبیین کرده، توانستند جذبه‌ها و جلوه‌های گوناگون تمدن را به هنرمندانه‌ترین شکل بیافرینند.
مبلغی یادآور شد: دومین ضلع، فرهنگ اسلامی است؛ فرهنگی که سرچشمه‌ای غنی، انعطاف‌پذیر، و قالب‌پذیر از معارف و ارزش‌های جوشیده از جهان‌بینی الهی است. این فرهنگ، با قدرت شگرف خود، توانسته در چارچوب‌های گوناگون ملت‌ها جای گیرد و محتوای عمیق خود را به فرهنگ‌های دیگر، از جمله فرهنگ ایرانی، تزریق کند. فرهنگ اسلامی، با عبور از مرزهای جغرافیایی، در تار و پود فرهنگ ایرانی تنیده شده و در این فرایند، آفریده‌های ادبی و هنری شگرفی پدید آورده است. ادبیات عرفانی ایران که آثاری چون دیوان حافظ، مثنوی معنوی، و گلستان سعدی را دربرمی‌گیرد، نمونه‌ای بارز از این هم‌نوایی و هم‌افزایی فرهنگی است.
وی افزود: سومین ضلع، فرهنگ انقلاب اسلامی است؛ فرهنگی که افق‌هایی نوین و بی‌نظیر را برای خلق، توسعه، جهانی‌سازی، و جامعه‌سازی فراهم آورده است. این فرهنگ، با پیوند دادن میان فرهنگ و قدرت، و انداختن چتر پوشش خود بر سر حوزه‌های اجتماعی، حقوقی و جهانی، توانسته است به ابعاد مختلف حیات انسانی راه یابد و پیام‌های متنوع و مؤثری به آن‌ها ارائه کند.
این عضو مجلس خبرگان رهبری خاطرنشان کرد: اگر فرهنگ انقلاب اسلامی را به دلیل پیوندش با قدرت و نفوذ در جامعه، فرهنگی زاینده و تحول‌آفرین بدانیم و فرهنگ اسلامی را فرهنگی غنی و عمق‌بخش بنامیم که پیوند میان دین و دینداری را تقویت می‌کند و فرهنگ ایرانی را هنرمندانه و حکمت‌پرداز در قالب‌های مناسب برای انتقال ارزش و اخلاق تلقی کنیم، آنگاه وظیفه ما آن است که این مثلث فرهنگی را با تمام توان تقویت کنیم.
سکان‌دار وزارت فرهنگ باید از ژرفای اندیشه و عمق تفکر بهره‌مند باشد
مبلغی بیان کرد: باید ظرفیت‌های فرهنگ ایرانی را به‌درستی درک کرده و فعال سازیم، فرهنگ اسلامی را با نگاهی اجتهادی و متناسب با زمان با فرهنگ ایرانی بیامیزیم و به آن قدرت نوآوری و نوپردازی بخشیم. سپس، این فرهنگ آمیخته را در عرصه‌هایی که انقلاب اسلامی خلق کرده است، توسعه دهیم و بر مسائل نوظهور و چالش‌های جدید در حوزه‌های گوناگون حکمرانی تطبیق دهیم.
وی اظهار کرد: کسی که مسئولیت فرهنگ این مرز و بوم را به عهده می‌گیرد، باید در گام نخست، از ژرفای اندیشه و عمق تفکر بهره‌مند باشد؛ یعنی نه تنها بر گذشته تسلطی درخور داشته باشد، بلکه بتواند شرایط کنونی را نیز به‌درستی دریابد و به ماهیت درهم‌تنیده و پیوند ناگسستنی فرهنگ ایرانی و اسلامی پی ببرد. چنین فردی نه تنها باید از نقد سطحی‌نگری‌ها و دیدگاه‌های کم‌عمق سربلند بیرون آید، بلکه با اعتقادی راسخ به انقلاب اسلامی و ارزش‌های گران‌سنگ آن، قادر باشد که فرهنگ را در اعماق جامعه ریشه‌دار سازد و با بینشی روشن، افق‌هایی نوین و بکر برای آن بگشاید.
این عضو مجلس خبرگان رهبری ابراز کرد: کسی که قرار است سکان هدایت دستگاه فرهنگی کشور را به دست گیرد، باید ژرف‌اندیشی توانا و تئوری‌پردازی قوی باشد؛ یعنی بتواند با نگاهی جامع، مشورت پذیر و الهام‌گیر از فضای انقلاب و رهبری معظم انقلاب و با رویکردی ساختاریافته، فرهنگ ایرانی-اسلامی را به گونه‌ای درهم‌آمیزد که هم به وحدت معنایی نایل شود و هم جان تازه‌ای به عرصه‌های اجتماعی بدمد.
مبلغی ادامه داد: اگر فرهنگ در حالت ایستا و بی‌تحرک باقی بماند و ما صرفاً به تکرار شعارهای فرهنگی بسنده کنیم، بدون آنکه بتوانیم با تکیه بر انقلاب اسلامی، پلی مستحکم میان فرهنگ ایرانی و اسلامی بسازیم، این تلاش‌ها بی‌ثمر خواهد بود. وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی باید توان آن را داشته باشد که این پیوند را زنده و پویا در جامعه جاری سازد و به توسعه آن در ابعاد گوناگون اجتماعی بپردازد.
وی اضافه کرد: افتخار ما در این است که فرهنگ ایرانی توانسته آغوشی فراگیر و گسترده برای فرهنگ اسلامی بگشاید. اگر این حقیقت را درک نکنیم و نتوانیم این پیوند را به‌درستی امتداد بخشیم و اگر از فرصت‌های گرانبهای انقلاب اسلامی بهره‌برداری نکنیم، عملاً دستاوردی نخواهیم داشت.
این عضو مجلس خبرگان رهبری تصریح کرد: فعال‌سازی این سه ضلع، یعنی فرهنگ ایرانی، فرهنگ اسلامی، و فرهنگ انقلاب اسلامی، ضرورتی انکارناپذیر است؛ چراکه با گفتن و تکرار مکررات، بدون اقدام و بینشی عمیق، دهان‌ها به طعم شیرین موفقیت آشنا نمی‌شود. همان‌گونه که با یک یا دو حرکت، بهاری به بازار نمی‌آید، این فرآیند نیز نیازمند فهمی ژرف، دانشی عمیق، و اندیشه‌ای نیرومند است.
به گفته مبلغی، این راه، مسیری بلند و سترگ است که نیازمند تمرکز، مشورت، و بهره‌گیری از تخصص در سه حوزه یاد شده می‌باشد. بی‌تردید، نخستین شرط برای کسی که می‌خواهد در این مسیر گام نهد، توانایی اندیشیدن و تئوری‌پردازی و آمادگی ذهنی و فکری برای پیمودن این راه است. چنین فردی باید با تکیه بر موقعیت‌ها، امکانات، و فضای در اختیار، گام‌های اساسی و بنیادین را به‌درستی بردارد.
وی یادآور شد: ویژگی ممتاز آقای سیدعباس صالحی توانایی تجمیع آرا و بهره‌گیری از این ظرفیت‌های فکری برای تحقق این اهداف است.
آقای صالحی در برابر ارباب و اصحاب فرهنگ، همواره تواضع و فروتنی داشته است
این عضو مجلس خبرگان رهبری گفت: اگر بخواهم ویژگی‌های ایشان را برشمارم، بسیار زیاد است. نخست آنکه، از نزدیک با ایشان آشنا بوده‌ام و به‌خوبی می‌دانم که قدرت تجمیع آرا در ایشان بسیار برجسته است و این توانایی یکی از نیازهای فوری و اساسی در حوزه فرهنگ به‌شمار می‌رود. دوم اینکه، ایشان دارای سابقه‌ای درخور توجه در عرصه‌های فرهنگی و سیاست‌گذاری‌های فرهنگی است که این پیشینه ارزشمند، پشتوانه‌ای قوی برای ایشان به ارمغان آورده است. سوم آنکه، ایشان از جوزدگی و تأثیرپذیری‌های سطحی و گذرا به‌دور است و این ویژگی، یکی از ضروریات برای هر مسئول فرهنگی است؛ چراکه او باید خود، فرهنگی و فرهیخته باشد.
مبلغی ادامه داد: ویژگی چهارمی که برای ایشان می‌توان برشمرد این است که، ایشان در برابر ارباب و اصحاب فرهنگ، همواره تواضع و فروتنی ویژه‌ای از خود نشان داده است و این خصیصه، برای یک مدیر فرهنگی از اوجب واجبات است. پنجم آنکه، ایشان توانایی تطبیق اصول بر وضعیت‌های جدید را در خود دارد و می‌تواند با درک درست از شرایط، به سمت تطبیق برود. افزون بر این، وی دارای توانایی برجسته‌ای در برقراری تماس، ارتباط و سازماندهی میان نیروهای فرهیخته است که این ویژگی، در نگاه و فکر و افق ایشان جایگاه ویژه‌ای دارد.
وی افزود: ایشان از نگاه‌های باری به هر جهت و بی‌برنامه بیزار است و امیدوارم در این دوره بتواند با بهره‌گیری از تخصص و همکاری متخصصان، این ذهن منسجم و سیاست‌پرداز خود را به مرحله ظهور بیشتر برساند. افزون بر این‌ها، وی اعتقادی راسخ و صادقانه به انقلاب اسلامی و رهبری معظم انقلاب دارد و همین اعتقاد، او را به‌طور عمیق به ضلع چون و چرا ناپذیر انقلاب اسلامی مرتبط و متصل می‌کند.
این عضو مجلس خبرگان رهبری توصیه کرد: ایشان باید سیاست‌گذاری‌ای بسیار توسعه‌یافته‌تر و جامع‌تر را در پیش گیرند و با نگاهی فراگیر به حوزه‌های مختلف هنری و فرهنگی، این وظیفه خطیر را به انجام رسانند. این رویکرد، بی‌گمان، نیازمند شناسایی دقیق نیازها و توانایی تجمیع گروه‌ها و اندیشمندانی است که در هر حوزه تخصص دارند. تنها از طریق هم‌افزایی این نیروها و اندیشه‌هاست که می‌توان این سازمان فرهنگی را به حرکت درآورد و این ماشین فرهنگی را به سمت پیشرفت هدایت کرد.
مبلغی تاکید کرد: از سوی دیگر، نیاز مبرمی به ایجاد گفتگوهای اساسی و ژرف میان افرادی وجود دارد که به‌خوبی با فرهنگ ایرانی آشنا هستند و از درکی عمیق و وسیع نسبت به هنرها و ارزش‌های این فرهنگ غنی برخوردارند. این گفت‌وگوها باید با کسانی برقرار شود که فرهنگ اسلامی را نه‌تنها به‌عنوان مجموعه‌ای اعتقادی، بلکه به‌مثابه یک اندیشه ژرف و تفکر ریشه‌دار می‌پذیرند و به‌درستی درک می‌کنند؛ و این گروه از اندیشمندان نیز کم نیستند.
وی ابراز کرد: اهمیت این تعاملات در آن است که این درک‌ها و بینش‌ها به سیاست‌هایی تبدیل شوند که در چارچوب انقلاب اسلامی جای بگیرند؛ زیرا چارچوب انقلاب اسلامی از اصالتی کم‌نظیر برخوردار است. اگر این چارچوب‌ها نادیده گرفته شوند، به معنای از دست دادن فرصتی بزرگ و تاریخی است؛ فرصتی که هدفش پیوند دادن فرهنگ ایرانی و اسلامی در مسیری مشترک است، مسیری که انقلاب اسلامی آمده است تا این دو را به‌طور معنادار و ژرف به هم مرتبط سازد.
این عضو مجلس خبرگان رهبری اظهار کرد: اگر این سه مجموعه فرهنگی، که هر یک نقش ویژه‌ای بر عهده دارند یکی به آفرینش محتوا می‌پردازد، دیگری به هنر جان می‌بخشد، و سومی به‌عنوان پل ارتباطی و فرصت‌ساز عمل می‌کند در کنار هم قرار گیرند، شاهد اتفاقات بزرگی خواهیم بود. اگر این سه ضلع توانایی گردهم آوردن همراهان و پیروان خود را در جامعه، تحت لوای وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی پیدا کنند و سپس در قالب یک دستگاه تحلیلی و راهبردی، این ظرفیت‌ها را به اندیشه‌ها و سیاست‌گذاری‌های مؤثر تبدیل کنند، می‌توانیم به خلقی جدید از آنچه ایران اسلامی در گذشته به دست آورده است، برسیم.
به اعتقاد مبلغی، این دستاورد نه تنها به بازآفرینی میراث گذشته، بلکه به گسترش آن در افق‌های وسیع‌تر و با نگاهی عمیق‌تر و در آسمانی پرستاره‌تر خواهد انجامید.
وی یادآور شد: در گذشته، تلفیق فرهنگ ایرانی با فرهنگ اسلامی و حرکت فرهنگ ایرانی به سوی پذیرش فرهنگ اسلامی، یک دستاورد بزرگ و تاریخی بود. امروز، ادبیات اساسی، محتوایی و مفاهیم عمیق اسلامی که از دل این آمیختگی و استقبال ایران از فرهنگ اسلامی بیرون آمده است، بخشی از میراث گرانبهای ما را تشکیل می‌دهد. تمامی دستاوردهای ما، از جمله هنرها، رنگ‌ها و مفاهیم دینی و مذهبی که آفریده‌ایم، شعرها و ادبیاتی که پدید آورده‌ایم، و حتی سلوک و منش دینی و معنوی ما، همه و همه، حاصل آن تلفیق بزرگ هستند. حتی توجه ویژه به اهل بیت (علیهم‌السلام) و بازتولید و خلق ارزش‌های مرتبط با آن‌ها نیز به این پیوند و امتزاج فرهنگی برمی‌گردد.
آقای صالحی توان تماس و ارتباط با نیروهای فرهیخته و سازماندهی آنان را دارد
این عضو مجلس خبرگان رهبری تصریح کرد: توانایی تطبیق بر وضعیت‌های جدید نیز در آقای صالحی وجود دارد و همین تطبیق‌پذیری است که وی را قادر می‌سازد تا به‌طور مؤثر با شرایط و تحولات روز همگام شود. علاوه بر این، ایشان توان تماس و ارتباط با نیروهای فرهیخته و سازماندهی آنان را در نگاه و افق خود دارد، که این ویژگی‌ها برای مدیریت فرهنگی بسیار حیاتی هستند. اگر این توانایی‌ها به‌درستی به کار گرفته شوند، می‌توانند آینده‌ای درخشان و موفقیت‌آمیز برای فرهنگ ایرانی-اسلامی رقم بزنند.
مبلغی با تأکید بر اهمیت پیوند فرهنگ ایرانی و اسلامی، بیان کرد: امروز، بیش از هر زمان دیگری به این تلفیق نیازمندیم. نباید میان این دو فرهنگ، تضاد و تقابل ایجاد کنیم، چرا که در حقیقت هیچ‌گونه تقابلی بین آن‌ها وجود ندارد. ما گاهی با ذهن‌های خود، فاصله‌ها و شکاف‌هایی را ایجاد می‌کنیم؛ اما در واقعیت، فرهنگ ایرانی تشنه‌ی فرهنگ اسلامی است و فرهنگ اسلامی نیز سرزمینی مناسب‌تر از فرهنگ ایرانی برای رشد، نمو، آفریدن، خلق کردن، ماندگاری، و ساختن تمدن نمی‌یابد.
تدین عمیق، اعتقاد راسخ به فرهنگ و اهتمام به توسعه فرهنگی، از ویژگی‌های آقای صالحی است
وی ادامه داد: این مسئله نخستین و مهم‌ترین نکته‌ای است که باید به آن توجه شود. شخصیتی دوست‌داشتنی آقای صالحی با درک ژرف از نیازهای اجتماعی در عرصه فرهنگ و هنر و با تعهد ریشه‌دار به دین و انقلاب و رهبری، به مسوولیت خود با دقت و حساسیت نگاه می‌کند. او با تواضع و فروتنی خاصی که به‌دور از هرگونه خودنمایی است، توانمندی‌هایش را به کار می‌برد. اصالت او در این توانمندی‌ها نهفته است و با وجود این قابلیت‌ها، هرگز به خودنمایی نمی‌پردازد.
این عضو مجلس خبرگان رهبری تاکید کرد: آشنایان ایشان به‌خوبی از این ویژگی‌ها وی مطلع‌اند و من که به مدت دو دهه از نزدیک با ایشان در ارتباط بوده‌ام، این خصوصیات را به‌وضوح شاهد بوده‌ام. تدین عمیق، اعتقاد راسخ به فرهنگ، و اهتمام به توسعه فرهنگی، از ویژگی‌های برجسته‌ای است که امروز باید به آن توجه ویژه داشت.
مبلغی خاطرنشان کرد: پیشنهاد بنده این است که برای هر مرحله از توسعه حوزه فرهنگ و هنر، باید مجموعه‌ای از متخصصان گردهم آیند و نظرات تخصصی خود را ارائه دهند تا تجمیع آرا به‌شکل هدفمند و مؤثر صورت گیرد. نمی‌توان آرا را صرفاً به‌شکل اجتماعی جمع‌آوری کرد و یا آن‌ها را به‌صورت قهری کنار هم قرار داد. لازم است این نظرات به‌دقت آنالیز شوند و سپس آرا مختلف از حوزه‌های گوناگون با دقت و تحلیل لازم تجمیع گردد. تنها از این طریق می‌توان به سیاست‌گذاری‌های فرهنگی کارآمد و جامع دست یافت.
وی تأکید کرد: در مرحله بعد، این آرا باید به اندیشه‌هایی متناسب و تلفیق‌یافته تبدیل شوند. این فرآیند حتماً باید با دقت انجام گیرد. شهید مطهری، زمانی که بحث ایران و اسلام را مطرح می‌کرد، به‌زیبایی توانست این نگاه‌های تلفیقی را ارائه دهد. هرچند این نگاه‌ها متعلق به گذشته بود، اما امروز نیاز به بازسازی و نوسازی آن‌ها داریم. نظرات باید به سیاست‌هایی جامع تبدیل شوند و پس از آن، به خط‌مشی‌هایی عملیاتی که با نظارت دقیق و قدرت اجرایی همراه باشد و بتواند امتداد اجتماعی پیدا کند.
این عضو مجلس خبرگان رهبری در پایان گفت: ایران اسلامی در گذشته با خلق یک حادثه بزرگ فرهنگی، به‌گونه‌ای بی‌نظیر، تاریخ را رقم زده است. از گذشته‌های دور و اکنون که انقلاب اسلامی به صحنه آمده است، زمینه و فرصتی برای خلق حادثه‌ای عظیم‌تر، گسترده‌تر، و فراگیرتر در حوزه‌های مختلف فرهنگی فراهم شده است. اگر این فرصت‌ها را به‌کار نگیریم، در واقع مرگ و از بین رفتن این فرصت‌های تاریخی را رقم خواهیم زد.
انتهای پیام