محمدمهدی عبدخدایی در گفت‌وگو با ایسنا، اظهار کرد: شاید دستگاه قضایی کشورمان نتواند به دلیل تحریم‌های پیچیده و چند لایه بین‌المللی به دادخواست کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ ورود کند یا تشکیل پرونده دهد یا خواستار استرداد مجرمان این کودتا از آمریکا و سایر کشورها برای دادگاهی کردن آنان در ایران شود. اما طرح دادخواست کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ توسط جمعی از حقوقدانان کشور و به خدمت گرفتن وکلای کارکشته و مطلع از نظامات حقوق بین‌الملل تاثیر خوبی بر افکار عمومی و حساسیت‌های ناشی بر آن داشته باشد.
وی با تحلیل شرایطی که نتیجه‌اش به کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ ختم شد گفت: اختلافاتی که بعد از دوران مبارزات ملی شدن صنعت نفت به وجود آمد و اشتباهات شناختی که دکتر مصدق از رابطه آمریکا و انگلیس داشت روی شکل‌گیری کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ تاثیر داشت.
در قضیه کودتای ۲۸ مرداد هیچ خیانتی متوجه دکتر مصدق نبود، اما ....
دبیرکل جمعیت فداییان اسلام ادامه داد: بنده دکتر مصدق را انسانی سالم می‌دانم که در قضیه کودتا هیچ خیانتی متوجه ایشان نبود اما به دلیل عدم درک درست از نظام سرمایه‌داری و منشاء فکری و ایدئولوژیک انگلیس و آمریکا و بی‌اطلاعی از روابط و مناسبات دو کشور در صحنه سیاسیِ بین‌الملل و به دنبال آن دست زدن به یک سری اقدامات، خشم انگلیس و آمریکا را سبب شد و با پا فشاری بر تصمیماتش هیچ تعاملی به خیال به خطر افتادن منافع ملی با آنها نکرد، آنان هم ابتدا نقشه ترور و بعد نقشه حذفش از نظام سیاسی ایران را طراحی و با همکاری دربار پهلوی و جمعی از امرا و فرماندهان برکنار شده یا به زور بازنشسته شده ارتش شاهنشاهی اجرا کردند.
وی سلسله حوادث اسفند ۱۳۳۱ و تابستان ۱۳۳۲ را موجب وارد شدن لطمات و آسیب‌های همه‌جانبه و محاسبه نشده به سرنوشت آینده سیاسی و اجتماعی مردم ایران دانست و گفت: بعد از توافق جریان جبهه ملی به رهبری دکتر مصدق با جریان مذهبی به رهبری آیت‌الله کاشانی و فداییان اسلام و پیروزی دکتر مصدق در غائله ملی شدن صنعت نفت، بین دکتر مصدق و آیت‌الله کاشانی اختلافاتی در نحوه اداره کشور به وجود آمد که آمریکایی‌ها دست روی همین اختلافات گذاشتند و جریان ملی و مذهبی را از هم جدا و دشمن یکدیگر کردند.
عبدخدایی ادامه داد: جریان سیاسی جبهه ملی در دوره نخست‌وزیری دکتر مصدق موجب خانه‌نشین شدن آیت‌الله کاشانی شد. این جریان به نظرات آیت‌الله بروجردی هم توجهی نکرد در عوض دستِ حزب توده ایران را به خصوص بعد از بازگشت از واشنگتن آمریکا و لاهه هلند باز گذاشت. خطر این کار به حدی بود که اگر سران این حزب تصمیم به کودتا علیه خودِ مصدق می‌گرفت، حمام خون در ایران راه می‌افتاد.
دکتر مصدق موافق سیاست موازنه معکوس بود
در سیاست موازنه منفی اگر کشوری در امضای قراردادی احساس ضرر کند و آن را با یکی از شکرکای سیاسیش فسخ کند، برای برقراری توازن باید امتیاز مشابهی به رقیب هم بدهد
دبیرکل جمعیت فداییان اسلام با طرح این پرسش که «چرا دکتر مصدق این گونه رفتار کرد؟» پاسخ داد: ایشان موافق سیاست موازنه معکوس بود. این سیاست اولین بار توسط میرزا محمدتقی خان فراهانی ملقب به امیرکبیر و بعد میرزا حسن مستوفی‌الممالک معروف به «آقا» مطرح شد و سال‌ها بعد در کانون توجه مرحوم آیت‌الله سید حسن مدرس و دکتر محمد مصدق قرار گرفت. در سیاست موازنه منفی اگر کشوری در امضای قراردادی احساس ضرر کند و آن را با یکی از شکرکای سیاسیش فسخ کند، برای برقراری توازن باید امتیاز مشابهی به رقیب هم بدهد.
وی ادامه داد: به بیان دیگر در سیاست موازنه منفی ایران دوره مصدق، تصور بر این بود که بین دو قدرت انگلیس و روسیه که برای نفوذ در ایران با یکدیگر رقابت می‌کردند، به گونه‌ای عمل شود که هر دو کشور یکدیگر را نفی کنند تا بین هر دو قدرت موازنه به وجود آید تا ایران استقلالش را حفظ کند.
عبدخدایی یادآور شد: به جز دکتر مصدق، خیلی‌های دیگر هم سیاست موازنه منفی را قبول داشتند اما دکتر مصدق جایگاه اجرایی این سیاست را نمی‌دانست چون فکر می‌کرد می‌تواند با بهره بردن از اختلافات نظام سرمایه‌داری در غرب، از طریق آمریکا، انگلیس را از ایران بیرون کند و بنده فکر می‌کنم ایشان دچار خطای شناختی شد.
دبیرکل جمعیت فداییان اسلام درباره داستان چگونگی ورود آمریکا به معادلات بین‌المللی و تعمیق روابط سیاسی و اقتصادی با پادشاهی انگلیس پرداخت و گفت: بعد از جنگ جهانی دوم و نابود شدن زیرساخت‌های حیاتی و اقتصادی انگلیس و بقیه کشورهای اروپایی توسط ارتش آلمان نازی، آمریکا از کشورهای اروپایی حمایت عظیم مالی کرد. نظام سرمایه‌داری آمریکایی با قانون وام و اجاره، برنامه اصل چهار ترومن و طرح «مارشال» در زیرساخت‌های اقتصادی کشورهای بلوک غرب از جمله انگیس، آلمان، بلژیک و فرانسه سرمایه‌گذاری کرد و اجازه نداد اقتصاد این کشورها نابود شود و به نظر بنده دکتر مصدق متوجه تاثیر این توافقات بر شکل‌گیری روابط عمیق آمریکا و کشورهای اروپایی نبود.
دکتر مصدق با سیاست موازنه منفی به آمریکا و انگلیس فهماند که با باز گذاشتن دست روس‌ها در ایران چه قصدی دارد. آمریکا و انگلیس هم با همفکری یکدیگر او را از طریق کودتا از سپهر سیاسی ایران حذف کردند.دکتر مصدق باید متوجه می‌شد که آمریکا انگلستان را رها نمی‌کند
عبدخدایی ادامه داد: عاقلانه این بود که دکتر مصدق متوجه این می‌شد که وقتی آمریکا بعد از جنگ جهانی دوم در انگلستان سرمایه‌گذاری کرد، هرگز انگلیس را رها نمی‌کند تا عواید عظیم ناشی از نفت و گاز و سایر دستاوردهای اقتصادیش در ایران را از دست بدهد.
دبیرکل جمعیت فداییان اسلام افزود: اما دکتر مصدق وقتی برای دفاع از حقوق نفتی ایران به واشنگتن آمریکا و لاهه هلند رفت متوجه این مسئله شد. در آنجا بود که گفت: «خوب است بر سر در سازمان ملل و دادگاه لاهه نوشته شود کنسولگری انگلیس.» دست آمریکا و انگلیس از سال ۱۳۲۰ به این سو همواره در یک کاسه بوده است و امروز نیز همینطور است.
وی اظهار کرد: به همین دکتر مصدق بعد از بازگشت به ایران دست حزب توده را باز گذاشت در حالی که این حزب یک حزب وابسته به نظام کمونیستی روسیه بود. سازمان نظامی این حزب در ارتش شاهنشاهی ایران متشکل از ۶۲۸ افسر و درجه‌دار بود. اگر این سازمان کودتا می‌کرد و قدرت را در دست می‌گرفت در کشور حمام خون راه می‌افتاد. توده‌ای‌ها برای کمونیستی کردن کامبوج یک میلیون نفر از جمعیت ۱۳ میلیون نفری این کشور را کشتند تا به هدف‌شان برسند. دکتر مصدق با سیاست موازنه منفی به آمریکا و انگلیس فهماند که با باز گذاشتن دست روس‌ها در ایران چه قصدی دارد. آمریکا و انگلیس هم با همفکری یکدیگر او را از طریق کودتا از سپهر سیاسی ایران حذف کردند.
آمریکا با سوء استفاده، روی اختلافات ملی‌ها و مذهبی‌ها موج‌سواری کرد
عبدخدایی در بخش دیگری از این گفت‌وگو تاکید کرد: آمریکا با سوء استفاده از اختلافات ملی‌ها و مذهبی‌ها به رهبری دکتر مصدق و آیت‌الله کاشانی، دست روی اختلافات آنان گذاشت و موج‌سواری کرد. کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ هم در اتاق فکر انگلیسی‌ها پخت و پز شد و کرمیت کیم روزولت جونیور نوه تئودور روزولت رییس‌جمهور اسبق آمریکا به عنوان فرمانده عملیات، نقشه کودتا را اجرا کرد.
اقدام هوشمندانه آیت‌الله بروجردی در غائله ۲۸ مرداد با پیام تبریک
دبیرکل جمعیت فداییان اسلام سپس به نقش تعیین کننده مراجع عظام تقلید در غائله پرداخت و گفت: آیت‌الله بروجردی بعد از بازگشت شاه به ایران در تاریخ ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ به او تلگرام تبریک فرستاد. چرا؟ چون اگر در ایران کمونیسم حاکم می‌شد در ایران کشتار وسیعی اتفاق می‌افتاد. این اقدام آیت‌الله بروجردی به نظر بنده بسیار هوشمندانه بود.
مردم کمتر به هوش و بصیرت سیاسی بزرگان ، مراجع و حوزه‌های علمیه توجه دارند
وی ادامه داد: مراجع عظام تقلید بصیرت بالایی در تشخیص فتنه‌ها دارند. اکنون نیز در عراق آیت‌الله سیستانی با بصیرت عمیق و کاملا هوشیارانه عراق را اداره می‌کند. البته بصیرت مراجع و علمای بزرگ شیعه ریشه در تاریخ دارد. به طور مثال آیت‌الله سید محمدحسن شیرازی معروف به میرزای بزرگ در قضیه جنبش تحریم تنباکو چه کرد؟ یا آیت‌الله شیخ عبدالکریم حائری بنیانگذار حوزه علمیه قم در نامه‌ای که در سال ۱۳۱۴ خطاب به رضا خان نوشت و از او خواست: «به یهودی‌ها ویزا نده، توطئه می‌کنند.» یا حضرت آیت‌الله سید روح‌الله موسوی خمینی با آگاهی و بصیرت کامل به جنگ رژیم پهلوی رفت و نظام پادشاهی ایران را نابود کرد یا حضرت آیت‌الله سیدعلی خامنه‌ای اگر بصیرت و آگاهی کافی نداشت آیا می‌توانست کشور را طی چهار دهه گذشته به خوبی اداره کند؟ هر چند که ممکن است مردم کمتر به هوش و بصیرت سیاسی بزرگان مراجع و حوزه‌های علمیه توجه داشته باشند.
مصدق متوجه جنگ زرگری سران نظام سرمایه‌داری و اختلافات سوری و ظاهری آنان نبود
عبدخدایی متذکر شد: اشکال دکتر مصدق این بود که متوجه جنگ زرگری سران نظام سرمایه‌داری و اختلافات سوری و ظاهری آنان نبود. ایشان خیال می‌کرد می‌تواند از اختلاف آمریکا و انگلیس استفاده کند و به وسیله آمریکا، انگلیس را از ایران بیرون کند در حالی که پیوند دو کشور بسیار عمیق بود.
دبیرکل جمعیت فداییان اسلام با بیان این‌که «مطالعه هیچ شخصیت بزرگی که بر مقدرات کشور حاکم است یا تاثیر دارد، نباید تعطیل شود»، گفت: طرح چهارم ترومن و تمدید حضور مستشاران آمریکایی در ایران با امضای دکتر محمد مصدق انجام شد. چرا؟ نباید از ایشان بت ساخت همچنان که از هیچ شخصیت سیاسی دیگر هم نباید بت ساخت بلکه باید با ذکر وفاداری‌ها و عِرق ملی آنان نسبت به تاثیر تصمیمات و سیاست‌هایی که موجب سوء استفاده انگلیس و آمریکا در ایران و راه انداختن غائله کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ شد، بدون جهت‌گیری سیاسی، بررسی تخصصی و کارشناسی داشت.
پیش از این خبرگزاری دانشجویان ایران با بیژن پیروز عضو هیات علمی دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران و خسرو معتضد کارشناس تاریخ معاصر هم به تفصیل در این موضوع گفت‌وگو کرده است.
انتهای پیام