کمک به همنوع در قالب مشارکت‌های اجتماعی و کارهای داوطلبانه، ریشه در تاریخ و فرهنگ ایرانی دارد و آموزه‌های دینی نیز آن را تقویت کرده است. روز ملی تشکل‌ها و مشارکت‌های اجتماعی مناسبتی است که از ۲۲ مرداد سال ۱۳۹۳ وارد تقویم ایرانی شده است تا فرصتی برای رشد جامعه مدنی و پدیده دولت - ملت مدرن شود، اما شرکت در کارهای داوطلبانه در قالب تشکل‌های مردمی در کشور ما فرهنگ‌سازی نشده است.
کبری اسماعیل بیگی در گفت‌وگو با ایسنا اظهار کرد: فعالیت داوطلبانه در ایران، ریشه در فرهنگ ملی و دینی ما دارد، اما کار داوطلبانه به صورت سازمان‌یافته عمر کوتاهی دارد و نیازمند فرهنگ‌سازی است.
وی افزود: شرکت‌کنندگان در کارهای داوطلبانه، مهارت‌های جدیدی یاد می‌گیرند، با افراد جدید آشنا می‌شوند، احساس می‌کنند که برای جامعه خود مفید هستند که در نتیجه همه این شرایط، افراد داوطلب از وضعیت جسمی و روحی بهتری برخوردار می‌شوند و جامعه نیز در مسیر توسعه قرار می‌گیرد.
مدیرعامل کانون ناشنوایان و کم‌شنوایان کاشان و آران و بیدگل، تصریح کرد: نکته دوم اینکه کارهای داوطلبانه، طیف گسترده‌ای دارد اما در ایران به کمک مالی خلاصه می‌شود و رسانه‌های گروهی نیز بیشتر به تبلیغ جمع‌آوری کمک مالی برای نیازمندان، آزادی زندانیان، ساخت مدرسه، مسجد و درمانگاه می‌پردازند.
وی تأکید کرد: ظرفیت و تنوع کارهای خیرخواهانه، وسیع‌تر از آن است که در کشور ما تعریف شده است، بنابراین باید گزینه‌های دیگری از فعالیت‌های اجتماعی را برای جامعه تعریف کنیم تا بخش بیشتری از مردم بتوانند در اجرای آن شریک شوند.
اسماعیل بیگی گفت: کادر تشکیلاتی ما به صورتی است که معلم‌ها، پشتیبان آموزشی دانش‌آموزان می‌شوند، خانم‌های خانه‌دار به دختران ما مدیریت خانه‌داری را آموزش می‌دهند و پزشکان نیز معاینه و درمان رایگان مراجعان کانون را بر عهده دارند.
مدیرعامل کانون ناشنوایان و کم‌شنوایان کاشان و آران و بیدگل، افزود: هر یک از شهروندان در هر رده سنی، سلیقه و توانایی‌های خاص خود را دارند و به همین علت در کانون ما، طیف متنوعی از کارهای داوطلبانه طراحی شده و هر یک از شهروندان برحسب علاقه و محدودیت‌هایش، گزینه متناسب با شرایط خود را انتخاب می‌کند.
کارهای داوطلبانه در قالب تشکل‌های مردمی در جامعه ایرانی هنوز نهادینه نشده است
همچنین مدیرعامل یکی از مؤسسه‌های خیریه اتیسم در کاشان به ایسنا، گفت: کارهای داوطلبانه در قالب تشکل‌های مردمی در جامعه ایرانی هنوز نهادینه نشده و بسیاری از شهروندان به شکل انفرادی و در بازه‌های زمانی به افراد و گروه‌هایی که می‌شناسند، کمک‌های مالی خود را هدیه می‌کنند.
مریم خیامی‌پور اظهار کرد: کشورهای توسعه یافته به گونه‌ای فرهنگ‌سازی می‌کنند که هر فرد از دوران کودکی با عضویت در یک سازمان مردمی، برای کارهای داوطلبانه تشویق می‌شود و از این رو فرهنگ صلح و سازش در این کشورها نیز نهادینه شده است.
وی افزود: پیامبر اسلام، شرط مسلمانی را رسیدگی به کارهای دیگران می‌داند، اما این موضوع هنوز در کشور ما نهادینه نشده است و کار داوطلبانه به کمک‌های مالی محدود شده و گروه کمی از شهروندان را شامل می‌شود در حالی که تشکل‌های مردم‌نهاد، گروه‌های تخصصی در مسیر توسعه کشورها است.
این مدیرعامل مؤسسه خیریه اتیسم تأکید کرد: کودکان اتیسم بخشی از شهروندانی هستند که رسیدگی به کارهای آنها به خصوص در بخش آموزش و مهارت‌آموزی نیازمند کمک سایر شهروندان است و امروز اعضای خانواده مبتلایان به اختلال اتیسم، تشکل خود را در منطقه کاشان راه‌اندازی کرده‌اند تا شرایط این افراد را به جامعه معرفی کنند.
خیامی‌پور تصریح کرد: تشکل‌های مردمی هرچند که نیازمند کمک‌های مالی هستند، اما نهادینه شدن فرهنگ عضویت در تشکل‌های مردم نهاد به عنوان یک مسئولیت اجتماعی مقدم بر آن است که باید در جامعه به خصوص از دوران مدرسه و دانشگاه نهادسازی شود.
وی گفت: حرکت‌های داوطلبانه باید سازماندهی شود تا اثربخش باشد بنابراین انتظار است که نهادهای دولتی نیز برای معرفی این تشکل‌ها به کارکنان و مراجعان خود ایفاء نقش کنند زیرا سازمان‌های مردم نهاد، نقش مهمی به‌عنوان واسطه بین مردم و دولت ایفا می‌کنند.
مدیرعامل مؤسسه خیریه اتیسم کاشان، افزود: افرادی که از دوران کودکی و نوجوانی خود در قالب تشکل‌های مردمی، در کارهای داوطلبانه شرکت داشته باشند، شرایط این گروه از شهروندان را درک کرده و در مسئولیت خود نیز حامی آنها هستند.
نوجوانان ما به کارهای داوطلبانه علاقه‌مند هستند
مدیرعامل یکی از مؤسسه‌های نیکوکاری در کاشان نیز، گفت: نوجوانان ما به فعالیت‌های داوطلبانه علاقه‌مند هستند و آموزش کارهای داوطلبانه در قالب برنامه‌های درسی، مهم‌ترین راهکار برای ایجاد انگیزه کمک به دیگران به صورت سازماندهی شده در کودکان و نوجوانان است که باید در جامعه تقویت شود.
میرمحسن تمدنی افزود: مردم با تمام وجود در کارهای داوطلبانه شرکت می‌کنند، اما آموزش فرهنگ مشارکت به مردم باید از سطح خرد و در جوامع کوچک و محلی آغاز شود تا فرهنگ عضویت در تشکل‌های مردمی در جامعه ترویج شود.
وی تصریح کرد: نسل جوان و نوجوان نیازمند الگوهایی برای کار جمعی هستند بنابراین باید الگوهای نیکوکاری را به جامعه معرفی کنیم مثلاً مردم باید بدانند که دانش آموزان دبیرستان حاج علی پیوندی، به شکرانه قبولی خود، مبلغ ۱۰۰ میلیون ریال به مؤسسه امداد گران عاشورا کاشان کمک کردند.
این مدیرعامل موسسه خیریه، اظهار کرد: سه نوجوان که به نام هیئت نوجوانان قاسم بن الحسن، از مردم پذیرایی می‌کردند، هزینه این کار را به ارزش ۱۰ میلیون ریال برای درمان بیماران مبتلا به سرطان اختصاص داده‌اند، در نظر ما مبلغ کمی است اما نشانه آن است که نسل جوان ما، اهمیت کار دواطلبانه و گره‌گشایی از همنوع را درک کرده‌اند.
تمدنی گفت: تشکل‌های داوطلبانه، باعث می‌شود که تجربه و فرهنگ اجتماعی به عنوان یک جریان پایدار به دیگر شهروندان منتقل شود پیش از آنکه به بحران تبدیل شود مثلاً غربالگری رایگان سرطان در شب‌های محرم توسط همیاران ما، باعث شناسایی تعدادی از بانوان مشکوک به سرطان و معرفی آنها به مراکز تخصصی شد پیش از آنکه بیماری شدت پیدا کند.
همچنین یک عضو هیئت مدیره انجمن دوستداران آثار تاریخی و مفاخر فرهنگی نوش‌آباد، گفت: مردم با ضرورت ایجاد تشکل‌های مردمی به سبک مدرن و اهداف و برنامه‌های آن آشنا نیستند و بیشتر به مفهوم خیریه می‌شناسند.
سید جعفر فاطمی افزود: هدف از سازمان‌های مردم‌نهاد، توانمندسازی مردم و افزایش سرمایه اجتماعی، کارآمد کردن و بهینه‌سازی فرآیندهای برنامه‌ریزی و عملیاتی سازی برنامه‌ها و مقابله با آسیب‌ها است که منجر به آثار ماندگاری در جامعه می‌شود.
وی اظهار کرد: نهادهای اجتماعی، چون از متن مردم ایجاد شده، رسالت اصلی آن دیده‌بانی و مطالبه گری است و می‌توانند مسیر توسعه کشور را برای دولتمردان هموار کنند و دولت باید بستر مناسبی برای افزایش مشارکت این تشکل‌ها فراهم کند.
این عضو هیئت‌مدیره انجمن دوستداران آثار تاریخی و مفاخر فرهنگی نوش‌آباد تصریح کرد: دولت برای اجرای برنامه‌های خود نیازمند جلب مشارکت و همراهی مردم است بنابراین می‌تواند بخشی از مسئولیت خود را به سازمان‌های مردم‌نهاد واگذار کند و این تجربه‌ای است که در کشورهای توسعه‌یافته تجربه موفقی بوده است.
وی گفت: ایجاد نظام مشارکت اجتماعی نیازمند تشکیلاتی شدن سازمان‌های مردم‌نهاد، شناساندن آنها به جامعه و نهادینه کردن جایگاه آن برای ورود به ساختار سیاست‌گذاری در کشور است.
فاطمی افزود: فرهنگ مشارکت اجتماعی باید از کودکی در مدرسه و جامعه آموخته شود زیرا فرد بزرگسال وقتی وارد فعالیت‌های اجتماعی می‌شود، چون اصول کار تیمی را نمی‌داند و فرهنگ مشارکت در او نهادینه نشده است، ازاین‌رو در فعالیت‌های اجتماعی ناموفق می‌شود.
به گزارش ایسنا، بنابر آمار موجود، ۲۲۰ هزار سازمان مردم نهاد در کشور ثبت شده که ۱۱۰ هزار تشکل و هیئت از سازمان تبلیغات اسلامی، ۵۲ هزار مجوز برای بسیج سازندگی، ۱۱ هزار تشکل از وزارت کشور و ۴۴۰۰ تشکل نیز از وزارت ورزش و جوانان مجوز فعالیت دریافت کرده‌اند.
بنا به گفته مدیرکل دفتر امور اجتماعی و فرهنگی استانداری اصفهان در ۲۲ مرداد ۱۴۰۱، در این استان حدود ۱۸۰۰ سازمان مردم نهاد فعالیت می‌کند که حدود ۷۵۰ مجوز تنها به خیریه‌ها و سایر فعالیت‌های تشکل محور مربوط می‌شود و شهرستان‌های کاشان با داشتن ۱۳۷ تشکل و نجف‌آباد با ۱۳۲ تشکل مردمی نسبت به دیگر شهرستان‌های استان اصفهان دارای تشکل بیشتری هستند.
انتهای پیام