دکتر زین العابدین صادقی در گفت‌وگو با ایسنا، درباره اولویت‌های سیاست‌های بخش انرژی دولت جدید اظهار کرد: طی ۱۰ سال( ۲۰۱۲ تا ۲۰۲۲ ) حدود ۲.۸ درصد مصرف انرژی‌های اولیه ایران براساس واحد اگزاژول افزایش یافته است.

به گفته وی، ایران بعد از کشورهای عراق و عمان در جایگاه سوم در حوزه افزایش مصرف انرژی قرار گرفته و اگر ایران را با رقیب‌های سنتی‌اش مقایسه کنیم، مصرف انرژی اولیه ایران نسبت به کشور عربستان رشد زیادی داشته و متوسط مصرف انرژی اولیه خاورمیانه حدود ۲.۱ درصد و میانگین جهان حدود ۱.۴ درصد است.

سردبیر مجله مطالعات استراتژیک اقتصاد انرژی (SSEE)، از ترکیب سبد انرژی ایران در سال ۲۰۲۲ سخن گفت و افزود: بیشترین مصرف انرژی در حوزه گاز طبیعی (۸.۲۴ اگزاژول) سپس نفت(۳.۶۹ اگزاژول)، زغالسنگ(۰.۰۸ اگزاژول) و انرژی‌های نو (۰.۰۲ اگزاژول) به ترتیب در جایگاه بعدی قرار گرفته‌اند و در مجموع مصرف ایران حدود ۱۲.۱۶ اگزاژول است.

وی ادامه داد: میزان مصرف انرژی کشور عربستان از ایران کمتر است و کشور عمان حدود ۵.۰۵ اگزاژول است.

به گفته صادقی، هر ایرانی در سال ۲۰۲۲ حدود ۱۳۷.۳ اگزاژول مصرف انرژی داشته و در کشورهای کویت، عمان، قطر، عربستان و امارات به ترتیب هر فرد حدود ۳۷۴، ۳۲۶، ۶۹۹، ۳۱۵ و ۵۳۴ اگزاژول بوده است. بنابراین سرانه مصرف انرژی در ایران نسبت به کشورهای حوزه جغرافیایی که در آن قرار دارد، به شدت پایین است.

نرخ رشد آلودگی ایران چگونه است؟

طبق اعلام وی، نرخ رشد آلودگی ایران برحسب میلیون تن دی اکسید کربن طی سال‌های ۲۰۱۲ تا ۲۰۲۲ حدود ۲.۵ درصد، عراق چهار درصد، عمان ۳.۵ بوده و همچنین کشورهای عربستان و امارات به ترتیب ۱.۷ و ۲.۳ درصد است.

«با وجود اینکه مصرف سرانه کشورهای عربستان و امارات و بیشتر کشورهای حوزه خلیج فارس از ایران بیشتر است، اما میزان آلودگی آنها کمتر از ماست که این نشان دهنده مستهلک و کهنگی فناوری مصرف و تبدیل انرژی و نداشتن ممیزی انرژی در ایران است.» این بخش دیگری از گفت‌وگوی ایسنا با این دکترای اقتصاد انرژی بود.

وی در ادامه گریزی به وضعیت حمل و نقل کشور زد و گفت: در طی ۱۰ سال گذشته حدود ۱۰ درصد افزایش جمعیت داشتیم و مصرف بنزین در این بازه زمانی دو برابر شده است.

صادقی افزود: ۳۰ درصد در حوزه حمل و نقل عمومی نسبت به ۱۰ سال گذشته کاهش داشتیم و میانگین عمر ناوگان حمل و نقل عمومی افزایش یافته بنابراین سبب افزایش مصرف انرژی شده است.

« در قیمت نسبی بنزین طی ۱۰ سال کاهش داشته و در مقابل هزینه‌های سرمایه‌گذاری در خرید خودرو در این بازه زمانی افزایش یافته، بنابراین کاهش حمل و نقل عمومی با افزایش حمل و نقل شخصی جبران شده و دولت به جای سرمایه‌گذاری در بهبود و ارتقاء حمل و نقل عمومی به حمل و نقل شخصی توجه کرده است.» این مطلب را این دانشیار گروه اقتصاد دانشگاه شهید باهنر کرمان گفت.

وی افزود: حدود ۸۰۰ تا ۹۰۰ هزار بشکه بنزین در روز در ایران مصرف می‌شود و اگر این مصرف ادامه یابد همه نفت تولیدی کشور در آینده باید به بنزین تبدیل شود.

براساس نظر این دکترای اقتصاد، بیشترین رشد مصرف برق در حوزه جغرافیای ایران، کشورهای عراق، عمان، قطر، عربستان، امارات و ... به ترتیب دارند و مصرف ایران حدود ۳.۴ درصد رشد داشته و این در حالیست که متوسط جهانی حدود ۲.۵ درصد است.

تشریح وضعیت نیروگاه‌های ایران

این عضو هیئت علمی دانشگاه شهید باهنر کرمان با اشاره به گزارش وضعیت نیروگاهی اظهار کرد: در سال ۱۴۰۲ افزایش ظرفیت نیروگاهی کشور به اندازه ۲۰۳۶ مگاوات است.

به گفته وی، ۹۱ هزار و ۵۱۷ مگاوات ظرفیت نیروگاهی یا همان قدرت اسمی نیروگاهی است ( قدرت عملی مهمتر از ظرفیت اسمی است).

طبق اعلام این دکترای اقتصاد انرژی، در سال ۱۴۰۲ حدود ۷۶ هزار و ۹۷۶ مگاوات قدرت عملی کشور که حدود ۳۴ هزار و ۱۲۲ مگاوات آن متعلق به وزارت نیرو و تقریباً ۳۹ هزار و ۱۶۶ مگاوات متعلق به بخش خصوصی و ۶۶۸۹ مگاوات برای صنایع بزرگ است.

وی راندمان نیروگاه‌های کشور را مهم دانست و افزود: به دلیل اینکه سالیان متمادی تحریم بودیم و نتوانستیم از ظرفیت فناوری نیروگاهی کشورهای بزرگ دنیا مثل آلمان، ایتالیا و ... استفاده کنیم، متاسفانه ضریب بهره‌برداری نیروگاه‌های ایران حدود ۴۶ درصد است. متوسط راندمان نیروگاه ۴۵ درصد است که این عدد مطلوبی نیست. براساس یک مطالعه دانشگاهی متقن قیمت تمام شده یک کیلووات ساعت برق تولیدی در نیروگاه بوشهر ۱.۵۷ دلار است.

براساس گفته دکتر صادقی، قدرت سرانه ایران براساس جمعیت ۸۵ میلیون و ۳۲۹ هزار نفر حدود ۱۶ وات است که نسبت به سال ۱۴۰۱ حدود ۰.۱ درصد افزایش یافته است.

کمبود ۱۵ هزار مگاواتی در پیک مصرف علت اصلی خاموشی است

«تولید سرانه (انرژی تولیدی در طول سال تقسیم بر جمعیت)، حدود ۲۲۳ وات که رشد ۲.۷ درصد را نشان می‌دهد.» این بخش دیگری از سخنان این استاد دانشگاه بود.

وی افزود: با توجه به اینکه حدود ۹۲ هزار و ۸۴۱ مگاوات ظرفیت برق داریم اما براساس پیک تقاضای کشور در ۳۰ خردادماه سال ۱۴۰۲ در ساعت ۱۴ و ۴۸ دقیقه، به حدود ۷۳ هزار و ۶۴۴ مگاوات رسید، بنابراین حدود ۳۰ هزار مگاوات کمبود ظرفیت داریم البته ظرفیت نیروگاه‌های خورشیدی و بادی در این آمار لحاظ نشده است.

به اعتقاد این کارشناس، اگر مجموع ظرفیت نیروگاه‌های بادی، خورشیدی و برق‌آبی را هم در نظر بگیریم در بهترین شرایط در اوج مصرف برق، حدود ۱۵ هزار مگاوات کمبود ظرفیت داریم.

سرمایه‌گذاری در صنعت برق صرفه اقتصادی ندارد

وی با بیان این مطلب که در سیستم برق ما قابلیت اطمینانی برای مصرف‌کننده وجود ندارد، در ادامه با اشاره به شاخص قابلیت اطمینان برق در دنیا، به ایسنا گفت: در برخی از کشورهای اروپایی در هر ۱۰ سال(۳۶۵۰ روز) یک روز خاموشی دارند و این یک روز مجموع خاموشی‌های طی این ۱۰ سال است بنابراین با کشورهای پیشرفته فاصله بسیار زیادی داریم.

صادقی در ادامه خاطرنشان کرد: سرمایه‌گذاری در تولید برق فسیلی از لحاظ اقتصادی با نرخ های تعرفه کنونی توجیه‌پذیر نیست. متوسط قیمت تمام شده برق در کشورهای دیگر حدود چهار سنت است بنابراین هر کیلو وات ساعت برق برای تولیدکننده حدود ۲۴۰۰ تومان هزینه ایجاد می‌کند اما عملا تولیدکننده باید هر کیلو وات ساعت برق حدود ۵۰۰ تومان بفروشد و این تفاوت قیمت سبب عدم رغبت سرمایه‌گذاران جدید برای ورود به این بخش شده است.

به گفته این عضو هیئت علمی دانشگاه شهید باهنر کرمان، میزان راندمان ایران از نیروگاه‌های حرارتی (گاز طبیعی و بخاری) حدود ۴۵ درصد است و در دنیا بازار حرارت وجود دارد و نیروگاه بخار را از طریق سیستم لوله به تقاضاکنندگان حرارت می‌رساند که بخشی از آن وارد سیستم گرمایشی و بخشی نیز برای سیستم شست و شو و استحمام خانه مصرف می‌شود بنابراین عملاً در بسیاری از کشورهای توسعه یافته دیگر چیزی به نام بخاری و آبگرمکن در واحدهای مسکونی وجود ندارند. این عامل راندمان نیروگاه‌های این کشورها را به نزدیک ۶۰ درصد رسانده‌است.

سهم تولید گاز طبیعی ایران در بازارهای جهانی چقدر است؟

صادقی در ادامه از وضعیت گاز طبیعی کشور سخن به میان آورد و تصریح کرد: براساس آمارهای بین المللی ایران در سال ۲۰۲۲ حدود ۹.۳۴ اگزاژول گاز طبیعی تولید کرده که نرخ رشد ۱۰ سال این صنعت (۲۰۱۲-۲۰۲۲) حدود ۵.۲ درصد بوده و کشور قطر در همین بازه حدود ۶.۴۲ اگزاژول گاز طبیعی تولید کرده و نرخ رشد آن حدود ۹ درصد است.

وی با اشاره به وضعیت گاز طبیعی در کشورهای ( پساشوروی) به ایسنا گفت: کشورهای ترکمنستان حدود ۲.۸ اگزاژول و روسیه ۲۲.۲۶ اگزاژول گاز طبیعی تولید می‌کنند بنابراین سهم تولید گاز طبیعی روسیه در بازارهای جهانی حدود ۱۵ درصد و سهم ایران حدود ۶ درصد است.

« کشور روسیه حدود ۱۴.۶۹ و ایران ۸.۲۴ اگزاژول مصرف دارد، بنابراین میزان صادرات گاز طبیعی روسیه از ایران بیشتر است.» این مطلب بخش دیگری از سخنان صادقی در این گفت‌وگو بود.

طبق آمار منتشر شده BP در سال ۲۰۲۲ روسیه از طریق LNG حدود ۴۰.۲ میلیارد متر مکعب گاز طبیعی و کشور قطر ۱۱۴.۱ میلیارد مترمکعب Liquefied natural gas (LNG) گاز طبیعی صادر کرده‌اند اما ایران در حوزه LNG هیچ صادراتی ندارد. دلیل عدم ورود فناوری به دلیل تحریم‌ها حتی مصر و نیجریه هم بعد از جنگ اوکراین از طریق شرکت‌های آلمانی پایانه‌های صادراتی LNG ایجاد کردند و اکنون در حال صادرات این محصول هستند.

صادقی بیان کرد: در دریای خزر دو میدان بزرگ انرژی(گلستان و چالوس) داریم و سرمایه لازم برای برداشت از آنها نداریم در حالی که آذربایجان از طریق میدان نفتی شاه دنیز در حال تولید و صادرات انرژی هست؛ همچنین حوزه‌های غرب کارون را عراقی‌ها کار می‌کنند و حدود پنج سال است که حوزه دریای عمان کشور عمان با کمک شرکت  BPدر حال اکتشاف این منابع است بنابراین ما فقط در حوزه پارس جنوبی مشکل ضعف برداشت از میدان مشترک را نداریم.

وی افزود: دبی تولید در پارس جنوبی به دلیل عدم سرمایه‌گذاری مناسب در حال افت است و به دلیل بافت آهکی میادین و نگهداری نامناسب آن مخازن گاز تخریب شده و گاز در بین آب محبوس شده‌ و این مسئله یکی از ناترازی گاز طبیعی کشور در زمستان و تابستان است.

در صنعت نفت، گاز و برق نیاز به سرمایه‌گذاری حدود ۳۰۰ میلیارد دلاری داریم

به اعتقاد دانشیار اقتصاد انرژی دانشگاه شهید باهنر کرمان، باید با دنیا ارتباط منطقی برقرار کنیم تا سرمایه‌ها و فناوری‌های نوین به کشور سرازیر شوند همچنین در صنعت نفت، گاز و برق ما نیاز به سرمایه‌گذاری حدود ۳۰۰ میلیارد دلاری داریم.

مافیای خودرو در کشور ریشه‌کن شود

صادقی با اشاره به وضعیت خودرو و قیمت خودروهای خارجی در ایران اظهار کرد: باید مافیای خودرو را در کشور جمع کنیم زیرا در طی ۶۰ سال گذشته ما خودروساز نشده و نخواهیم شد زیرا تا زمانی رقابت نباشد، تولید خودرو به صورت انحصاری بی‌معناست.

وی افزود: رئیس جمهور شهید آیت الله رئیسی چند سال تلاش کرد تا واردات خودرو دست دوم کشور را انجام دهد.

«دنیا از کولر گذر کرده، چرا نباید فناوری جدید اسپلیت اینورتر با قیمت ارزان به مردم عرضه کنیم؟ » و فعلاً اصلاح قیمت انرژی به صلاح اقتصاد کشور نیست این مطلب بخش دیگری از گفت و گوی ایسنا با این دکترای اقتصاد انرژی بود

به اعتقاد وی، چه اصراری است که برای تولید خودرو از ظرفیت کشورهای چین و فرانسه استفاده کنیم؟ در دنیا کشورها سعی می‌کنند در صنعت خودرو دو برند را وارد کشور کنند تا هزینه تعمیر و نگهداری خودروهای صرفه اقتصادی داشته باشند.

انتهای پیام