زمین لرزه اخیر این شهرستان خانه‌های بسیاری را ویران کرد و جان چندین نفر را گرفت؛ زلزله که می‌آید چه افرادی که تازه زندگی خود را شروع کرده باشند و چه آن‌هایی که سال‌های سال نفس می‌کشیدند، فرقی ندارد همگی از دم زیر تیغ آن می‌روند.
منطقه ترشیز در نزدیکی دومین گسل بزرگ کشور قرار دارد و هرازگاهی این گسل تکانی به خود داده و ترس را در جان هموطنان تازه می‌کند.
در بحث زلزله در کشور، کاشمر و منطقه ترشیز در مقایسه با دیگر شهرها از حساسیت ویژه‌ای برخوردار است و دلیل آن تراکم بالای جمعیت در بافت فرسوده و زندگی در خانه‌های غیرمقاوم است، همچنین منطقه بر روی چندین گسل زلزله قرار دارد و در صورت فعالیت این گسل‌ها خطرات بسیاری گریبانگیر همه خواهد شد.
زلزله‌ای که آمد و خسارت‌های بسیاری از خود بر جای گذاشت و جان چند نفر را گرفت نشان داد که با هیچ‌کس شوخی ندارد.
بی‌توجهی به تخلفات
یک مهندس عمران در همین خصوص بیشترین مشکل موجود را مربوط به نهادی دانست که به صورت جدی گزارش‌های مهندسین ناظر را پیگیری نمی‌کند.
محمد خباززاده در گفت‌وگو با ایسنا افزود: با توجه به اینکه دومین گسل بزرگ کشور از منطقه عبور می‌کند و بر اساس تاریخ تاکنون زلزله‌های بسیار خسارت باری در کاشمر و ترشیز اتفاق افتاده می‌طلبد مردم برای حفظ جان و سرمایههایشان و حتی برای نسل آینده‌شان مقررات ملی ساختمان را رعایت کنند.
گرچه مهندسان وضعیت کاشمر را در برابر زلزله نسبتاً خوب ارزیابی می‌کنند و معتقدند ساختمان‌هایی که از سال ۸۱ به بعد احداث شدند چون مقررات ملی ساختمان در بسیاری از آنها رعایت شده در زمین‌لرزه‌های متوسط مانند زلزله اخیر دارای مقاومت نسبتاً خوبی هستند اما شاهد بودیم که بسیاری از همان‌ها هم ترک‌هایی را برداشتند.
خباززاده با بیان اینکه در زمین‌لرزه پنج ریشتری کاشمر آسیب‌ها در ساختمان‌هایی که مقررات ملی ساختمان را رعایت کرده بودند کمتر بود، بیان کرد: اگر آسیب‌هایی به نماها وارد شده چون در ابتدا بیشتر به سفت‌کاری ساختمان توجه می‌شده ولی اخیراً نماهای ساختمان هم زیر نظر مهندسین معمار نظارت و احداث می‌شود.
وی در پاسخ به این سؤال که اگر اتفاقی در بخش‌های مختلف ساختمانی بیفتد مهندسین ناظر باید پاسخگو باشند، گفت: هرکدام از مهندسین به‌اندازه اختیاراتشان باید پاسخگو باشند.
مهندسین نهایت اختیارشان تهیه گزارش و ارسال آن به مقامات بالاتر است
این کارشناس ساختمان با اشاره به اینکه برخی مهندسین نهایت اختیارشان تهیه گزارش و ارسال آن به مقامات بالاتر یا مراجع صدور پروانه است، افزود: اگر ساختمانی با مشکل مواجه شود و قصوری متوجه مهندس ناظر باشد به میزان اختیاراتش باید پاسخگو باشد.
وی بیان کرد: بیشتر مشکلات مربوط به ساختمان در ناحیه اجرا است، گرچه مهندس ناظر تأکید بر استفاده میلگرد و بتن استاندارد و اسکوپ سنگ‌ها دارد اما بعضاً سازندگان و مجریان ساختمان که اجرا را برعهده دارند سهل‌انگاری می‌کنند.
خباززاده با بیان اینکه سنگ‌کار، جوشکار، معمار، بنا و... در ضعف ساختمان مقصر هستند، افزود: مهندس ناظر فقط می‌تواند ایرادات ساختمان را گزارش دهد این شهرداری است که باید از صدور پایان کار تا زمانی که مشکلات برطرف نشده خودداری کند.
وی با اشاره به اینکه اگر قبل از برطرف شدن مشکلات، پایان کار صادر شود شهرداری باید به‌عنوان نهاد حاکمیتی پاسخگو باشد، افزود: ساختمانی که در چندین سال قبل احداث شده طی این مدت توسط ساکنین و مالکین ساختمان هم باید نگهداری شود و اگر اتفاقی افتاد آنها هم باید پاسخگو باشند.
این عضو سازمان نظام‌مهندسی خاطرنشان کرد: تمام کسانی که در صنعت ساختمان دخیل هستند از جمله طراحان، ناظرین، مصرف‌کنندگان، بناها و معمارها و نهادهای نظارت عالیه بر صنعت ساختمان هنگامی که اتفاقی می‌افتد باید پاسخگو باشند.
ریزش نمای ساختمان تازه ساختی که جان دو نفر را گرفت
وی در خصوص وضعیت ساختمانی که زمان زیادی از احداث آن نمی‌گذرد ولی به دلیل ریزش نما دو نفر از شهروندان در زمین‌لرزه جان خود را از دست دادند، اظهار کرد: با پیگیری‌های صورت گرفته مشخص شد مهندس ناظر در موعد خودش گزارشی را تهیه و اعلام می‌کند جان‌پناهی که احداث‌شده به صورت فنی بوده ولی بیش از حد قسمت دیگری به این جان‌پناه اضافه شده است.
خباززاده بیان کرد: گرچه جانپناهها در دور ساختمان باید ۱۱۰ سانتیمتر ارتفاع داشته باشند اما وقتی فردی به‌صورت غیر فنی بخش دیگری را اضافه می‌کند باید خودش پاسخگو باشد.
وی گفت: مالک برای ساختمان تاجی را طراحی می‌کند و آن را در بیشتر از حد استاندارد و جان‌پناه ساختمان بدون اینکه مهار کنند قرار می‌دهد، مهندس ناظر هم به موقع گزارش خود را تهیه و به شهرداری اعلام می‌کند و شهرداری نیز به مالک ابلاغ کرده و امضاء می‌گیرد که اقدامات انجام شده غیرقانونی و غیر فنی بوده و باید زیر نظر مهندس ناظر رفع نقص شود ولی متأسفانه اقدامی از سوی مالک صورت نمی‌گیرد و منجر به بروز این حادثه تأسف‌بار می‌شود.
وی در ادامه با اعلام اینکه بیشتر حوادث اخیر مربوط به ریختن نماها بوده است، در خصوص رفتن ساخت‌وسازها به سمت گسل درونه به عنوان دومین گسل بزرگ کشور گفت: طرح تفصیلی مقداری توسعه شهر را به سمت گسل محدود کرده است.
به‌صورت گسترده در بازار مصالح غیراستاندارد و تقلبی داریم
این کارشناس ساختمان همچنین به وضعیت مصالح موجود در بازار پرداخت و گفت: متأسفانه به‌صورت گسترده در بازار مصالح غیراستاندارد و تقلبی از جمله میلگرد و صفحات فولادی، آهن و ... وجود دارد.
وی اظهار کرد: گرچه محاسبات ساختمان باید بر اساس هر آهنی که می‌خواهد مورداستفاده قرار گیرد انجام شود اما این اتفاق نمی‌افتد و سازندگان برخلاف محاسباتی که صورت گرفته از آهن سبک استفاده می‌کنند.
خباززاده گفت: چون شهرداری بسیار شلوغ می‌شود بسیار کم اتفاق می‌افتد که گزارش‌های مهندسین را پیگیری کنند و پس از مدتی فقط به یک گزارش و تذکر اکتفا می‌کنند.
وی با بیان اینکه هرچند وقتی مهندس ناظر گزارش ساختمانی که خلاف ساخته می‌شود را می‌دهد باید بنا پلمب شده و جلوی ادامه کار گرفته شود اما عملاً این اتفاق نمی‌افتد، گفت: متأسفانه پلمب ساختمان انجام نمی‌شود و برای رفع تکلیف شهرداری‌ها فقط گزارش و اخطاری را به مالک می‌دهند.
این مهندس ناظر با اشاره به اینکه اگر شهرداری این گزارش‌ها را جدی بگیرد قطعاً جلوی استفاده مصالح غیراستاندارد گرفته می‌شود، بیان کرد: علیرغم اینکه مهندس ناظر همان ابتدا برای تخلفات صورت گرفته مختلف در ساختمان به شهرداری گزارش می‌دهد اما وقتی ساختمان به مرحله نازک‌کاری میرسد شهرداری برای صفحات به کار رفته غیراستاندارد تذکر می‌دهد.
طبق قانون استفاده از سرامیک در نما تخلف محسوب می‌شود
وی با بیان اینکه تا وقتی رویه این‌گونه باشد مصالح غیراستاندارد از بازار جمع نخواهد شد، اظهار کرد: گرچه طبق قانون استفاده از سرامیک در نما تخلف محسوب می‌شود اما شاهدیم که اجرا می‌شود و علیرغم گزارش‌های متعدد مهندس ناظر شهرداری فقط به یک گزارش ساده اکتفا می‌کند.
این مهندس عمران گفت: اغلب متخلفان با پیگیری و رایزنی مهندس ناظر را مجبور می‌کنند که پایان کار را بدهد، قطعاً با این وضعیت نمی‌شود مشکل را رفع کرد، شهرداری به‌عنوان نهادی که بازوی مهندسین ناظر در جلوگیری از تخلفات ساختمانی است اگر مقداری جدی‌تر وارد شود بسیاری از مشکلات را می‌شود رفع کرد.
وی افزود: طبق قانون نمی‌شود با گرفتن جریمه برای ساختمانی که تخلفی در آن صورت گرفته پایان کار صادر کرد، تا زمانی که استانداردها و مقررات ملی ساختمان در بنایی رعایت نشده باشد اجازه اینکه شهرداری در شهر و دهیاری در روستاها پایان کار صادر کند را ندارد اما علیرغم اینکه می‌دانند ساختمان مستحکم نیست پایان کار را صادر می‌کنند.
گزارش‌های ایسنا از تخلفات ساختمان سازی
گرچه طی سال‌های ۱۳۹۱ تا ۱۴۰۰ ایسنا اقدام به تهیه گزارش‌هایی از تخلفاتی که در ساخت و ساز مسکن مهر ۱۰۰۸ واحدی کاشمر رخ داده بود و نوع مصالح به کار رفته و اینکه چه در بین دیوارها به‌جای مصالح گذاشته‌اند پرداخت اما در آن زمان بسیاری از مسئولان همین شهر خواستند صحبتی نشود و امروز شاهدیم که برخی از اهالی همین ساختمان‌ها نگران شکاف‌هایی که در ساختمان‌ها ایجاد شده هستند.
زلزله هم مانند سایر حوادث قابل‌کنترل است و می‌توان پس از به وقوع پیوستن آن حوادث و خسارات پس از زلزله را کنترل کرد، اما به‌شرط اینکه واقعیت‌ها را بپذیریم. واقعیت این است که شاه‌کلید مقابله با زلزله، مقاوم‌سازی و اصولی ساختن سازه‌ها در ساختگاه مناسب است. بدون داشتن سازه‌ها و زیرساخت‌های مقاوم برنامه‌های کنترل بحران زلزله خیلی نتیجه‌بخش نخواهد بود.
تجربه زمین‌لرزه اخیر نشان داد که مواردی که اصول مهندسی کافی را در طراحی سازه رعایت کرده‌اند، دچار تخریب نشده‌اند و ساکنان خود را محفوظ نگه‌داشته‌اند، از آن‌سو هم در مناطق روستایی و بعضاً شهری نیز ساختمان‌هایی که اصول مهندسی صحیح در ایجاد سازه‌ها رعایت نشده است همگی یا تخریب کامل شدند یا اینکه بخش عظیمی از آن نابودشده و زلزله تمام زندگی شهروندی را یک‌شبه به خرابه‌ای تبدیل کرد.
قطعاً ساختمان‌های بسیاری در این شهر به‌خصوص در مناطق حاشیه‌نشین، بافت‌های فرسوده‌ای هستند که نیاز به مرمت و بازسازی دارند، مرکز و جنوب شهر نیز از این دست مناطق هستند که در صورت عدم توجه به آن مناطق ممکن است خسارات جبران‌ناپذیری به افراد جامعه وارد کند.
نباید فراموش کرد که هرلحظه امکان وقوع زمین‌لرزه بزرگتری وجود دارد و زلزله همواره در کمین ما است و علاج واقعه پیش از وقوع باید کرد تا در ادامه شاهد خرابی‌ها و آسیب‌های کمتری باشیم.
البته زمین لرزه کاشمر یک معضل دیگر را هم به اثبات رساند و آن اینکه مسئولان این شهر هنوز نتوانسته اند در ارائه آموزش‌های لازم به شهروندان در مواجهه با چنین رویدادهایی موفق باشند، اینکه در زمین لرزه و پس لرزه آن حدود ۱۳۰ نفر هنگار خروج از بنا مصدوم شدند نشان از نمایشی بودن و غیر مثمر بودن مانورهای زلزله در مدارس دارد. امیدواریم مسئولان مربوطه بیش از این به امر آموزش اهتمام داشته باشند و از سویی شهروندان هم به خوبی آنها را فرا گیرند.
انتهای پیام