مشهد به واسطه تاریخ چند هزار ساله‌ای که در جریان اسلام‌گرایی دارد، آیین‌های مربوط به عزاداری را به خوبی نمایان ساخته و به نسل‌های بعد منتقل کرده است.

هر سال عزاداری متفاوتی در مشهد به علت وجود فرهنگ‌های مختلف اجرا می‌شود که همین امر باعث می‌شود این شهر به واسطه برگزاری این مراسم در کشور بیشتر شناخته شود. تجلی عزاداری‌های حسینی در حرم‌ مطهر رضوی از گذشته تا امروز بازتاب داشته است. آیین عزاداری در مشهد شامل سیاه پوش کردن گنبد و گل‌دسته‌های حرم، آیین صلا، نخل‌گردانی، خطبه شب عاشورا، شمع‌گردانی و مراسم شام غریبان است.

اولین مراسمی که برای اعلام ماه محرم در مشهد انجام می‌شود، مراسم «اذن عزا» نام دارد که در آن پرچم گنبد، پوشش ضریح و گلدسته‌های حرم مطهر رضوی تعویض شده و به رنگ مشکی در می‌آید؛ این مراسم که از دوران صفوی به یادگار مانده است با حضور خادمین، هیات‌های مذهبی و عموم زائران برگزار می‌شود.

سنت دیگری که در مشهد به مناسبت آغاز محرم اجرایی می‌شود آیین «صلا» است. صلا در لغت به معانی صدازدن، دعوت‌کردن و اعلام‌کردن است که این آیین با قدمتی بیش از ۳۰۰ سال هر سال توسط مداحان اهل‌بیت‌(ع) با قرائت اشعار و نوحه‌هایی با مضمون سوگواری امام‌حسین(ع) برگزار می‌شود.

این آیین به‌منزله اذن‌گرفتن خدام بارگاه منور رضوی از ساحت مقدس امام‌رضا(ع) برای آغاز عزاداری ماه محرم است.

«مشعل گردانی» از دیگر آیین‌های سنتی است که هر ساله در هشتمین شب از محرم توسط نجفی‌های مقیم مشهد برگزار می‌شود؛ در این مراسم مشعل‌های بزرگی حمل می‌شوند که نماد مشعل‌هایی که خیمه‌گاه امام‌حسین(ع) را به آتش‌ کشیده‌اند، هستند و این کار با نواختن طبل‌ همراه است.

از دیگر مراسم‌ نجفی‌های مقیم مشهد می‌توان به مراسم «مشق شمشیر» اشاره کرد. بر اساس تاریخ در شب عاشورای حسینی «حبیب بن مظاهر اسدی» برای آرام کردن حضرت زینب(س) به همراه حضرت‌ابوالفضل(ع) به سمت خیمه‌گاه امام‌حسین(ع) رفتند و در این آیین سنتی به سمت حرم رضوی حرکت می‌کنند.

مراسم «خطبه‌خوانی» یکی دیگر از آیین‌های دیرینه مردم مشهد است که تنها ۲ شب از سال در حرم مطهر رضوی برگزار می‌شود؛ خطبه‌خوانی آیینی است که بر اساس وقف‌نامه علیشاه همه ساله برگزار می‌شود که تولیت و خادمان آستان قدس رضوی با در دست داشتن شمع‌هایی روشن، مرثیه‌خوانی و قرائت خطبه ویژه شب شهادت امام‌حسین(ع) فرارسیدن ایام عزا را تسلیت می‌گویند.

روز عاشورا و تاسوعا نیز هیات‌ها، دسته‌های سینه‌زنی و زنجیرزن با برپایی مراسم خاص از مناطق مختلف مشهد یا دیگر شهرهای کشور برای عرض تسلیت و عزاداری به سمت حرم مطهر رضوی حرکت می‌کنند.

«شاخسی، واخسی» به معنی (شاه‌حسین‌گویان) از دیگر آیین‌هایی است که توسط آذربایجانی‌های مقیم مشهد هر ساله توسط هیات محبان‌ امام‌رضا(ع) تبریزی‌ها انجام می‌شود. این مراسم که در اصل یک رژه نظامی است با چوبی مخصوص انجام می‌شود. به این شکل که چوب را از زمین تا فرق سر خود حرکت می‌دهند و وقتی که چوب به زمین نزدیک می‌شود، همگی با صدای بلند ندای «شاخ‌سی» (شاه‌حسین) و زمانی که چوب به سرشان نزدیک می‌شود، همگی با صدای بلند ندای «واخ‌سی» (وای‌حسین) سرمی‌دهند.

مراسم شام غریبان نیز مانند مراسم خطبه‌خوانی ۲ بار در سال برگزار می‌شود و در آن عده‌ای از خدام به همراه مجاوران و زائران در مکانی نزدیک به چهارراه شهدا جمع و مشغول سوگواری می‌شوند و پس از برگزاری نمازی باشکوه در همان محل با در دست داشتن شمع‌های روشن، برای ادامه عزاداری به سمت حرم حرکت می‌کنند.

منبع:

عزای حسینی در ایران

انتهای پیام