حجت‌الاسلام والمسلمین محمد پیکری -استاد حوزه و دانشگاه- در گفت‌وگو با ایسنا در مورد زوایای مختلف روز مباهله و اهمیت آن در اثبات حقانیت اهل‌بیت(ع) اظهار کرد: یک روز مامون خلیفه عباسی از امام رضا(ع) پرسید به من از بزرگترین فضیلت امیرالمومنین(ع) که قرآن بر آن دلالت دارد خبر بدهید، امام رضا(ع) فرمودند در آیه مباهله «فَمَنْ حَاجَّک فِیهِ مِن بَعْدِ مَا جَاءَک مِنَ الْعِلْمِ فَقُلْ تَعَالَوْا نَدْعُ أَبْنَاءَنَا وَأَبْنَاءَکمْ وَنِسَاءَنَا وَنِسَاءَکمْ وَأَنفُسَنَا وَأَنفُسَکمْ ثُمَّ نَبْتَهِلْ فَنَجْعَل لَّعْنَتَ الله عَلَی الْکاذِبِینَ / هرگاه بعد از علم و دانشی که (درباره مسیح) به تو رسیده، (باز) کسانی با تو به محاجّه و ستیز برخیزند، به آنها بگو: «بیایید ما فرزندان خود را دعوت کنیم، شما هم فرزندان خود را؛ ما زنان خویش را دعوت نماییم، شما هم زنان خود را؛ ما از نفوس خود دعوت کنیم، شما هم از نفوس خود؛ آن‌گاه مباهله کنیم؛ و لعنت خدا را بر دروغگویان قرار دهیم. (سوره آل‌عمران، ۶۱)» این بالاترین فضلیتی است که قرآن در خصوص اهل‌بیت(ع) بر روی آن تاکید می‌کند، در این آیه نفوس همان امیرالمومنین(ع) است. همچنین اهل‌بیت پیامبر(ص) شامل حضرت زهرا(س) و امام حسن(ع) و امام حسین(ع) در این آیه مورد اشاره هستند.
وی ادامه داد: بنابر نقل مرحوم سید بن طاووس در کتاب اقبال الاعمال ماجرا مباهله بر این قرار بود که رسول اکرم(ص) بر نجرانی‌های مسیحی نامه‌ای ارسال می‌کنند که بسیار مبسوط است که در بخشی از آن نامه پیامبر(ص) مسیحیان را به اسلام دعوت می‌کند و ادامه می‌دهد چنانچه مسلمان نمی‌شوید برای زندگی در بلاد اسلامی باید جزیه یا همان مالیات پرداخت کنید.
این استاد حوزه علمیه یادآور شد: موضوع نامه در مجالس و محافل مسیحیت طی چندین جلسه مورد بحث و بررسی قرار می‌گیرد، در این جلسات مسیحیان وعده‌های انجیل نسبت به ظهور پیامبر(ص) آخرالزمان را مرور و یادآوری کردند تا متوجه شوند که نشانه‌های موجود با کسی که نامه به آنها داده درست است، بنابراین مسیحیان برای آنکه بدانند تحلیل‌ها و برداشت‌هایشان درست است باید یکسری موارد را بررسی می‌کردند تا برای آنها مسجل شود، زیرا براساس وعده مسیح آنها باید مسلمان می‌شدند، البته معتقد بودند اگر پیامبر آخرالزمان حضرت محمد(ص) نباشد باید مالیات بدهند و مسلمان نشوند.
حجت‌الاسلام والمسلمین پیکری تاکید کرد: حالا در این شرایط مسیحیان برای اثبات این ادعا چه باید می‌کردند؟، برای بررسی حقانیت حضرت رسول اکرم(ص) و تطبیق آن با آنچه در کتب مسیحیت آمده است یک نفری باید مامور می‌شد تا از جانب اسقف اعظم نجران برود و موضوع را بررسی کند، پس از برگزاری جلسات متعدد ۸۸ نفر از علمای مسیحیت انتخاب شدند تا به سمت مدینه عزیمت و حقانیت حضرت رسول اکرم(ص) را بررسی کنند.
مناظره بر سر الوهیت خدا و مسیح و پیشنهاد «مباهله»
وی افزود: این کاروان با یک تشریفات خاص و تکبر فراوان در بین علما مسیحی عازم مدینه شدند. این هیات بسیار اشرافی را پیامبر اکرم(ص) به حضور نپذیرفت و خیلی صریح فرمودند که من با این جمعیت فخر فروش و متکبر ملاقات نمی‌کنم، ناچارا این کاروان در یک گوشه‌ای از مدینه اسکان پیدا کردند و سپس لباس‌های ساده‌ای پوشیدند و متوجه شدند پیامبری که به دنبال آن آمدند با اشرافی‌گری مخالف است. یکی از ویژگی‌هایی که حضرت عیسی(ع) برای قوم خود به یادگار گذاشته بود ساده‌زیستی بود، این کاروان این ویژگی در گفتار و رفتار پیامبر اکرم(ص) دیدند، وقتی پیامبر(ص) همه آنها را با صورت تجمل‌گرایی نپذیرفت، همین رفتار را با رفتار حضرت عیسی(ع) تطابق دادند.
این استاد دانشگاه بیان کرد: پس از این مقدمه که در ملاقات به وجود آمد یک ملاقات عمومی بین پیامبر(ص) و این کاروان علما مسیحی شکل گرفت و موضوع «الوهیت خدا» و پدر نداشتن حضرت عیسی(ع) مطرح شد و این اندیشه غلط را پیامبر(ص) با استدلال انکار کردند و مسیحیان با لجبازی در مقابل بیان رسول اکرم(ص) ایستادند و در مورد عبد و بنده بودن حضرت عیسی(ع) به انکار رفتند و معتقد بودند مسیح فرزند خداست و مناظره به اینجا کشید که این ۸۸ نفر برای اثبات سخن خود و اینکه حضرت عیسی(ع) پدر نداشته و مستقیما فرزند خداست پیشنهاد «مباهله» را مطرح کردند. براین اساس قرار شد دو طرف به درگاه حق دعا کنند هرکسی حق بود طرف مقابل دچار عذاب شود و مورد عقوبت قرار بگیرد.
مباهله ترفند مسیحیان برای ترساندن دیگران بود
حجت‌الاسلام و المسلمین پیکری ابراز کرد: علمای مسیحیت همیشه با این ترفند مباهله دیگران را می‌ترساندند و با نفرین طرف مقابل او را دچار وحشت می‌کردند و در مقابل پیامبر(ص) هم این پیشنهاد را دادند. البته تصور نمی‌کردند که پیامبر(ص) این پیشنهاد را قبول کند. این علما مسیحی چون جمعیتی مغرور و خود را مقرب الهی می‌دانستند و اهل نیایش و دعا هم بودند همیشه دیگران این تلقی را از آنها داشتند که آنها هرچی بگویند خدا اجابت می‌کند. به محض اینکه پیشنهاد مطرح شد پیامبر(ص) بی‌درنگ پذیرفتند و فرمودند که خدا به من دستور داده است خواسته شما را عملی کنم، آیه ۶۱ سوره آْل عمران را پیامبر(ص) در همین لحظه برای آمادگی مباهله بیان کردند.
وی خاطرنشان کرد: در این لحظه اسقف اعظم و علمای مسیحیت تصور نمی‌کردند که پیامبر(ص) مباهله را بپذیرد، حالا آنها در یک شرایط وحی هم قرار گرفته بودند چون پیامبر(ص) گفت خداوند بر من وحی کرده است مباهله کنید. این اتفاق مسیحیان را به تردید برد و از این رو تقاضای مهلت و مشورت خواستند و در این فاصله مهلت بین علمای مسیحیت بحث بالا گرفت و توافق کردند فردا با رسول خدا(ص) و اصحابش مباهله انجام شود.
نقش یهودیان در مباهله
این استاد حوزه علمیه ابراز کرد: البته این کاروان مسیحیان یک شرط و شروطی برای خودشان قرار دادند که اگر پیامبر(ص) با خانواده و اهل‌بیتش(ع) آمده باید مباهله را بر هم بزنند ولی اگر با یارانش به میدان آمد مباهله را انجام بدهند. یک عده‌ای یهودی در مدینه ساکن بودند که در حقیقت آنها هم تا حد زیادی آتش بیار معرکه شدند. آن یهودیان هم در این تصمیم علمای مسیحی دخالت داشتند و در جلسات با مسیحیان به آنها مشورت دادند زیرا قبل از ورود این هیات مسیحی به مدینه، یهودیان معجزاتی از پیامبر(ص) دیده بودند و به همین خاطر به مسیحیان گفتند اگر پیامبر(ص) با خانواده‌اش آمد از مباهله بترسید و انکار کنید.
حجت‌الاسلام والمسلمین پیکری در ادامه یادآور شد: این مباهله یک اتفاق بین‌المللی بود زیرا اسلام، مسیحیت و یهود همه قرار بود در یک اتفاق درگیر هم شوند و از این رو یک سیل جمعیتی برای حضور در محل مباهله حضور پیدا کردند و تقریبا تاریخ می‌گوید اکثریت مردم مدینه از مسلمان، یهودی و مسیحی برای این مباهله حضور پیدا کردند.
وی ادامه داد: خود جلسه مباهله یک اتفاق جالبی بود و همه مننتظر بودند ببینند هیاتی که قرار است پیامبر(ص) برای مباهله بیاورد چه کسانی هستند و هیات مسیحی تصور می‌کردند تعدادی از اصحاب خوب پیامبر(ص) گلچین خواهند شد و کسانی که در هجرت پیامبر(ص)، مبارزات فتح مدینه، از میان انصار و مهاجرین خواهند بود و این موضوع هم بین مردم می‌چرخید. اما آنچه اتفاق افتاد غیر از این بود و ناگهان همه دیدند پیامبر(ص) دست خانواده خود را گرفته و در نهایت سادگی به همراه حضرت علی(ع)، حضرت زهرا(س) و امام حسن(ع) و امام حسین(ع) در جایگاه مباهله قرار گرفتند.
اثبات حقانیت اهل‌بیت(ع) در مباهله
این استاد دانشگاه اظهار کرد: وقتی پیامبر(ص) در جایگاه مباهله قرار گرفت دست راست خود را بالا گرفت و گفت «خدایا اینها اهل‌بیت و خاصان من هستند و هرگونه بدی را از آنها دور کن و شما این اهل‌بیت مرا پاک قرار دادید و پاک نگه دارید. علی، فاطمه، حسن و حسین اهل بیت من هستند و هرکسی با آنها سرجنگ داشته باشد من هم با او روی جنگ خواهم داشت و هرکسی با آنها دوست باشد من هم با آنها دوست خواهم بود». در این مقدمه پیامبر دوستی خدا و خودش نسبت به این اهل‌بیتش را بیان کرد.
اگر علمای نجران مباهله می کردند تمام این علما و اهل نجران و مسیحیت از بین می‌رفتند، زیرا همه طرف پیامبر(ص) با همه طرف مسیحیت قرار بود مباهله شوند و این یک ریسک بزرگ برای مسیحیت بود، اگر این مباهله یک درصد به ضرر مسیحیت بود در یک سو همه مسیحیت باید از بین می‌رفت در حالی که در یک طرف تنها یک خانواده حضور داشتند.در حدی که در اینجا حضرت علی(ع) را نفس خود، حضرت زهرا را به جای زنان تمام اسلام و حسن و حسین را به جای تمام فرزندان مسلمین معرفی می‌کند و حب و بغض نسبت به این خانواده را نسبت به خودش آشکارا بیان می‌دارد.
حجت‌الاسلام پیکری خاطرنشان کرد: این مقدمه بسیار مهم بود و همین شیوه معرفی علمای نجران را ترساند و آنها از مباهله جا زدند و خوف مباهله پیدا کردند، زیرا این موضوع برای آنها سابقه نداشت، انصار و مهاجر و اهل مدینه رفتارهای ظریفی از پیامبر(ص) دیده بودند اما این اتفاق بی‌نظیر بود و در اوج این تحیر و در مقابل چشم مردم مدینه علمای نجران با یک صداقت و لطافتی از مباهله کنار کشیدند و هیچکدام حاضر نشد وارد مباهله شوند، به خصوص اینکه پیامبر(ص) معرفی صریح و با صلابتی از خانواده خود داشت.
وی ادامه داد: در صفحه ۸۱۴ تا ۸۴۰ کتاب اقبال الاعمال سیدبن طاووس آمده است در این زمان جبرئیل نازل شد و پیام آورد که اگر علمای نجران مباهله می کردند تمام این علما و اهل نجران و مسیحیت از بین می‌رفتند، زیرا همه طرف پیامبر(ص) با همه طرف مسیحیت قرار بود مباهله شوند و این یک ریسک بزرگ برای مسیحیت بود، اگر این مباهله یک درصد به ضرر مسیحیت بود در یک سو همه مسیحیت باید از بین می‌رفت در حالی که در یک طرف تنها یک خانواده حضور داشتند. این شدت ساده‌زیستی و صداقت و لطافت و محبتی که در دل همه از سوی پیامبر(ص) ایجاد شده بود قابل انکار نبود و این در واقعه مباهله تمام نشد و حقانیت این خانواده در آن لحظه تازه شروع شد.
مباهله سندی برای اثبات حقانیت اهل‌بیت(ع) در طول تاریخ
این استاد حوزه علمیه تصریح کرد: نهایتا علمای نجران مباهله را نپذیرفتند و حاضر شدند مالیات بدهند و تعدادی از آنها هم در همین جریان مسلمان شدند، اما نکته مهم‌تر این بود که آن حقانیت و اثرگذاری و مساله مهمی که جایگاه خانواده پیامبر اکرم(ص) را نشان می‌داد قابل انکار نبود و در آن لحظه تمام نشد. مباهله تمام شد و اثر خود را گذاشت اما قابل انکار نبودن خانواده اهل‌بیت(ع) و جایگاه آنها ادامه داشت و این مباهله سندی شد که در طول تاریخ بعد از مباهله مورد استناد اهل‌بیت(ع) قرار گرفت.
حجت‌الاسلام والمسلمین پیکری یادآور شد: امیرالمومنین(ع) در دو برهه تاریخی به مباهله استناد می‌کنند، بعد از سقیفه حضرت علی(ع) زمانی که ابوبکر برای دل‌جویی از ایشان آمد، امام علی(ع) خطاب به ابوبکر گفت «آیا مخاطب مباهله ما نبودیم؟، چه کسی مورد استناد پیامبر(ص) در مبلاهله بود؟، بعد از ابوبکر خواست شهادت بدهد که در مباهله خدا در مقابله با مسیحیان و مشرکان آیا ما و اهل‌بیت ما را معرفی کرد یا خانواده شما؟، نهایتا ابوبکر جواب داد پیامبر(ص) شما را به مباهله برد».
وی افزود: بار دیگر حضرت علی(ع) به مباهله اشاره داشتند و آن هم روز شورای شش نفره سقیفه بود، امیرالمومنین(ع) همه را به خدا قسم داد که آیا من کسی نبودم که از میان شما انتخاب و با خانواده‌ام به مباهله برده شدم؟، آیا از میان شما کسی هست که در شان نزول آیه مباهله پیامبر(ص) به او اشاره کرده باشد؟، همه پاسخ دادند خیر فقط شما بودید.
این استاد دانشگاه در پایان گفت: روز مباهله حقانیت غیرقابل انکار اهل‌بیت(ع) را در طول تاریخ زنده نگه می‌دارد و مظاهر آن برای استناد به رور مباهله کم نیست و این اتفاق خودش یک سرفصلی در بین شعیان به شمار می‌رود.
انتهای پیام