به گزارش ایسنا، در نواحی خشک و نیمه‌خشک، آب‌های زیرزمینی به عنوان اصلی‌ترین منبع تأمین آب، همواره با نگرانی‌های روزافزونی در ارتباط با مدیریت مصرف روبه‌رو هستند. دشت ورامین، به عنوان یکی از قطب‌های کشاورزی کشور، نقشی اساسی در تأمین امنیت غذایی ایران ایفا می‌کند. با تشدید بحران کمبود آب در این منطقه، نه تنها تولید محصولات کشاورزی به خطر می‌افتد، بلکه معیشت و زندگی هزاران نفر از ساکنان این منطقه نیز تحت‌الشعاع قرار خواهد گرفت.
علاوه بر این، کمبود آب در دشت ورامین و مناطقی نظیر آن می‌تواند پیامدهای زیست‌محیطی ناگواری مانند فرونشست زمین، شور شدن خاک و نابودی تنوع زیستی را به دنبال داشته باشد. این پیامدها تنها به دشت ورامین محدود نخواهند شد، بلکه می‌توانند کل اکوسیستم منطقه را تحت تأثیر قرار دهند. بنابراین، حل بحران کمبود آب در این منطقه، نه تنها برای حفظ امنیت غذایی و معیشت مردم این منطقه، بلکه برای حفظ محیط زیست و جلوگیری از پیامدهای ناگوار آن برای کل زیست بوم منطقه ضروری است.
گروهی از محققان به رهبری غلامحسین کیانی از دانشگاه اصفهان، در پژوهشی علمی به بررسی رفتار مصرف آب کشاورزان در دشت ورامین پرداخته‌اند. هدف از این پژوهش، یافتن راهکارهایی برای اصلاح این رفتار و حفظ منابع آبی این منطقه بوده است. در این پژوهش، رفتار مصرف آب کشاورزان در طول ۳۰ سال مورد بررسی قرار گرفته است.
نتایج این تحقیق نشان می‌دهند که کشاورزان در بهره‌برداری از آب‌های زیرزمینی، رفتاری غیر بهینه و ناسازگار با زمان نشان داده‌اند.
به عبارت دیگر، آن ها به جای استفاده بهینه از آب در زمان حال، به دنبال برداشت بیشتر آب در زمان‌های آینده هستند. این رفتار به دلیل سوگیری‌ها و انحرافات از رفتار بهینه مصرفی ناشی از عوامل روان‌شناختی است.
محققان فوق در این پژوهش، راهکارهایی برای اصلاح رفتار مصرف آب کشاورزان نیز ارائه داده‌اند. یکی از این راهکارها، مداخله غیرمستقیم دولت است. در این روش، دولت بدون اجبار یا تغییر انگیزه‌های اقتصادی کشاورزان، از طریق روش‌های غیرمستقیم، آن ها را به سمت مصرف بهینه آب هدایت می‌کند.
راهکار دیگر، آموزش و ترویج روش‌های نوین کشاورزی و آبیاری به کشاورزان است. با افزایش آگاهی کشاورزان از مزایای این روش‌ها، آن ها می‌توانند مصرف آب خود را به طور قابل‌توجهی کاهش دهند.
همچنین ارائه تسهیلات بانکی برای تغییر الگوی کشت و به‌کارگیری روش‌های نوین آبیاری، از دیگر راهکارهایی است که می‌تواند به اصلاح رفتار مصرف آب کشاورزان کمک کند.
یافته‌های این پژوهش نشان می‌دهند که برای حل بحران کمبود آب در دشت ورامین و سایر مناطق کشور که با مشکل مشابهی دست و پنجه نرم می کنند، لازم است به عوامل روان‌شناختی و رفتاری کشاورزان توجه شود. در این خصوص، مداخلات سیاستی نیز باید به گونه‌ای طراحی شوند که رفتار کشاورزان را به سمت مصرف بهینه هدایت کنند، بدون این که امری به طور واضح به آن ها تحمیل شود.
شایان ذکر است، نتایج ارزشمند این پژوهش در فصلنامه «تحقیقات اقتصادی» وابسته به دانشکده اقتصاد دانشگاه تهران منتشر شده اند.
انتهای پیام