رسانه ابزار بسیار قدرتمندی برای آگاهی، پیشگیری، مطالبه‌گری و ارتقاء سرمایه‌های اجتماعی در هر جامعه هستند، «انتخابات» هم یکی از عرصه‌هایی است که رسانه نقش تعیین‌کننده برای مردم در انتخاب دارد. برشمردن شاخص‌های انتخاب اصلح، پرداختن به اهمیت مشارکت و همچنین نقش‌آفرینی در افزایش مشارکت از جمله مواردی است که توسط رسانه‌ها در ایام انتخابات شکل عملیاتی می‌گیرد و همه این رخدادها در قالب برنامه‌ریزی‌های مختلف در بستر رسانه فعالانه و پویاتر رخ می‌دهد.
نکته حائز اهمیت در مورد رسانه‌ها، نقش تعیین کننده آن در مشارکت همگانی و جهت‌دهی افکار عمومی به سمت صندوق‌های رأی است. مکانیسم مشارکت مردم برای تعیین سرنوشت خویش و حضور آنان در پای صندوق‌های رأی امری حیاتی و حتمی در یک نظام بوده، در این بازه دغدغه اصلی این است که رسانه چگونه می‌تواند در گفتمان‌سازی انتخابات ریاست جمهوری نقش‌آفرینی کند؟ در همین راستا گفت‌وگویی با تقی ربانی، مدیرکل صدا و سیمای گیلان داشتم که تقدیم مخاطبان می‌شود.
- انتخابات ریاست جمهوری به عنوان یک کنش مهم اجتماعی چقدر اهمیت دارد؟
انتخابات در نظام جمهوری اسلامی ایران تجلی بارزی از مشارکت جمعی مردم در مسیر اعتلای جامعه است. این فرآیند به مردم اجازه می‌دهد تا نقش مستقیم و فعالی در تعیین سرنوشت مادی و معنوی خود ایفا کنند. هر رأیی که به صندوق انداخته می‌شود، نشان‌دهنده اراده مردم، تعهد آنها به آینده کشور و اعتماد مجدد به نظام مقدس جمهوری اسلامی است.
این انتخابات به عنوان یک رویداد سیاسی مهم در مقطع کنونی محسوب می‌شود که چشم میلیون‌ها نفر به این رویداد مهم دوخته شده است و وظیفه همگان حضور پرشور در آن است. نه فقط حضور حداکثری بلکه حضور همگانی در انتخابات زمینه‌ساز پیشرفت همه جانبه کشور است. در فضای بین‌المللی نیز حضور پرشور مردم می‌تواند زمینه‌ساز تغییر مناسبات به سمت سیاست‌های خارجی نظام جمهوری اسلامی باشد چون انسجام داخلی زمینه‌ساز پیروزی‌های بین‌المللی است.
- در عرصه جنگ شناختی نقش رسانه بر رفتار انتخاباتی چیست؟ رسانه چگونه می‌تواند به اصلح گزینی کمک کند؟
رسانه‌ها در دنیای امروزی، ابزاری برای انتقال پیام به مخاطب به شمار می‌روند و از این نظر، جریان‌های سیاسی می‌کوشند با دسترسی به رسانه‌های فراگیرتر، حجم نفوذ خود را در افکار عمومی افزایش دهند و پیام‌های خویش را به مردم برسانند.
امروزه نقش رسانه‌ها در انتخابات، بیش از هر زمان دیگر روشن شده است، رسانه‌ها در مقام مهندسان افکار عمومیِ جامعه، ابزارهایی هستند که مردم می‌توانند آگاهی‌های لازم را از راه آنها به دست آورند؛ این ابزارها در ایام انتخابات، نقش اطلاع‌رسانی و تا حدودی نظارتی ایفا می‌کنند.
در ایران، نقش رادیو و تلویزیون در تشویق مردم برای مشارکت بیشتر در انتخابات، از دیگر رسانه‌ها مؤثرتر به نظر می‌رسد. در ایام انتخابات، مردم برای کسب آگاهی در زمینه‌های گوناگون انتخاباتی به رسانه‌ها رجوع می‌کنند.
در کشور ما اگر چه در حال حاضر با حجم قابل توجهی از رسانه‌ها رو به رو هستیم، واقعیت این است که بیشترین سهم تأثیرگذاری متعلق به صدا و سیماست. در این میان، تعلق رسانه‌های فراگیر به حوزه‌های ملی و حکومتی و استفاده آنها از درآمدهای عمومی و بیت‌المال، رفتار بی‌طرفانه رسانه را در حوزه‌های گوناگون خبری و سیاسی و به‌ویژه در حوزه انتخابات می‌طلبد. رسانه‌ها نه تنها در مشارکت حداکثری نقش‌آفرین هستند در آگاهی‌بخشی به مخاطبان خود برای انتخاب فرد اصلح هم نقش محوری خواهند داشت و رسانه‌ها به عنوان نمایندگان افکار عمومی باید در داغ‌تر شدن تنور انتخابات نقش خود را بازی کنند.
رسانه ملی در این دوره از انتخابات نیز تحول برای افزایش آگاهی و شناخت مردم را در دستور کار قرار داده است و با حجم وسیعی از برنامه‌ها، میزگردها و مناظره‌ها در تلاش است تا مردم نسبت به برنامه‌های نامزدها و تفکرات آنها برای مدیریت قوه مجریه کشور آشنا شوند.
- اعتماد عمومی جامعه به رسانه‌ها را چطور ارزیابی می‌کنید؟
اعتماد مردم به رسانه‌ها، شرط تأثیرگذاری آنها است. بررسی عملکرد صدا و سیما در ادوار مختلف انتخاباتی نشان می‌دهد قضاوت مردم و نخبگان جامعه حکایت از دقت رسانه ملی در عمل به مأموریت‌های خود براساس سه راهبرد، بی طرفی، افزایش مشارکت و کمک به انتخاب آگاهانه است، کمک به برگزاری پرنشاط انتخابات دوازدهمین دوره مجلس شورای اسلامی در اسفند ماه سال گذشته با برگزاری مناظره‌های انتخاباتی در استان‌ها برای اولین بار، راه‌اندازی ۲۰۰ کانال تبلیغاتی برای نامزدهای سراسر کشور، معرفی دقیق نامزدها و برنامه‌های آنها در بسترهای تحت اختیار و اجرای دقیق برنامه‌ها در حوزه‌های تبیین، تشویق و تهییج شاهد خوبی برای این ادعا است که رسانه ملی با تمهیدات مناسب و رعایت اصل بی‌طرفی توانسته است وظایف خود را به شایستگی انجام دهد و اعتماد مخاطبان را به خود جلب کند.
- رسانه‌ها چه تأثیری بر میزان مشارکت مردم در انتخابات دارند؟ مناظرات و گفتگوها به عنوان یکی از راهبردهای رسانه چگونه می‌توانند در شور انتخابات تأثیرگذار باشند؟
تشویق به مشارکت در انجام و اجرای برنامه‌های گروهی از وظایف و کارکردهای اصلی رسانه به عنوان ایجاد همبستگی افراد یک جامعه است. رسانه‌ها باید بتوانند با آموزش شهروندان تشریح کنند که مشارکت آنان در برنامه‌های سیاسی و یا اجتماعی کشور فایده و منفعت‌هایی برای آنان و هموطنان آنها در زمان حال یا آینده دارد.
یکی از وظایف رسانه‌ها یعنی اطلاع‌رسانی و آموزش عینیت خواهد یافت. رسانه ملی با برگزاری مناظره‌ها و پخش برنامه نامزدها برای آینده کشور، جامعه را وارد فضای جدیدی می‌کند و با ایجاد انگیزه مشارکت مردم را بالا می‌برد و این هنر رسانه است.
ایجاد شور، شعور و نشاط انتخاباتی در بین گروه‌های مختلف مردم از جمله کارکردهای رسانهای در زمان تبلیغات انتخابات است، صداوسیما با ادبیات صادقانه، وحدت بخش، امیدوار کننده و نشاط آور در عرصه انتخابات، نقش مهمی در مشارکت جامعه ایفا می‌کند و خبرنگاران رسانه ملی چشم، گوش و زبان گویای مردم هستند.
- تبلیغات رسانهای چه تأثیری بر میزان مشارکت مردم در انتخابات دارد؟ چه نوع تبلیغاتی موثرتر هستند؟
رسانه‌های اجتماعی و پیام رسانهای تلفن همراه بستری برای موج آفرینی‌ها و تبلیغات سیاسی هستند؛ رسانه ملی با ایجاد زمینه معرفی نامزدها تریبونی برای ارائه دیدگاه‌ها، نظرات، برنامه‌ها و نیز به یاری مناظره‌ها فضایی برای رقابت در اختیار مخاطبان قرار می‌دهد و با در نظر گرفتن تمام حساسیت‌های موجود در جامعه نقش مؤثرتری دارد اما همه صفحات رسانه ملی در فضای مجازی از این مهم پشتیبانی می‌کند از این رو مسئولیت معاونت فضای مجازی صدا و سیما در این برهه سنگین‌تر می‌شود.
بهترین روش تبلیغاتی استفاده از تبلیغات ترکیبی در انتخابات است. استفاده از روش‌های مدرن و سنتی در کنار هم با توجه به اینکه همه اقشار مختلف جامعه مخاطب شما هستند بازخورد بهتری دارد.
- پوشش نابرابر و جانبدارانه رسانهای چه تأثیری بر اعتماد عمومی به فرآیند انتخابات دارد؟ چه راهکاری برای پرهیز از پوشش جانبدارانه پیشنهاد می‌شود؟
در فضای رسانه ملی همواره اصل بر بی‌طرفی بوده است و خط قرمز صدا و سیما حفظ ارزش‌های انقلاب در تمامی ادوار است، لذا این مقوله بسیار مهم همواره مد نظر قرار دارد. عموم راهبردهای رسانه ملی نیز مؤید این موضوع است، همانند مناظره‌ها، پخش مستندهای نامزدها، میزگردها و غیره که در تمامی آنها برای یکایک نامزدها زمان و فضای یکسان در نظر گرفته شده و این هنر آن نامزد است که با بهره‌گیری از این فرصت و ارائه برنامه‌های مدرن نظر مردم را به خود جلب کند. اگر خلاف این باشد قدرت قضاوت مردم کاهش یافته و اصلح گزینی مد نظر نیز از بین می‌رود.
در عرصه رسانه، هیچ چیز مهم‌تر از حفظ و تقویت اعتماد مخاطبان نیست. عدالت انتخاباتی یک فعل اخلاقی است، یعنی امکانات رسانه‌ها به‌ویژه رسانه ملی به‌طور مساوی و عادلانه به کاندیداها تعلق گیرد، چون رسانه ملی بوده و متعلق به مردم است. یک کاندیدای معروف همان‌قدر از رسانه ملی سهم دارد که یک کاندیدای ناشناخته و مستقل.
رسانه ملی و به تبع آن رسانه استانی با الگوگیری صحیح از رهنمودهای اخلاقی و حقوقی مقام معظم رهبری، همانند برنامه‌های انتخاباتی گذشته با اتکا به مرجعیت رسانهای و محوریت تبلیغاتی، با اولویت قرار دادن تحقق مشارکت قوی و انتخابات سالم، بهترین الگو را برای فضادهی برابر به رقبا با استفاده بهینه از ابزار و تجهیزات خود ارائه کرده و علیرغم همه تفاوت سلیقه‌ها، ظرفیت نمایی کرده و پای شعارهای عدالت محورش ایستادگی نشان داده و در جذب و جلب رضایت افکار عمومی به استناد نظرسنجی‌ها و مستندسازی‌ها و سایر اظهارات و در رأس همه اعلام امتنان چندباره مقام معظم رهبری، موفق عمل کرده است.
رسانه‌ها با بیان نظرات بزرگان و مرور چند باره فرمایشات مقام معظم رهبری در حوزه اخلاق انتخاباتی می‌توانند به این مهم کمک کنند.
رهبر معظم انقلاب اسامی در فرمایشات‌شان در حرم مطهر حضرت امام(ره) تأکید فرمودند که «در رقابت‌های پیش روی انتخابات باید اخلاق حاکم شود» لذا، می‌توان استنباط کرد که اخلاق انتخاباتی یک ارزش بسیار مهم است و اگر به تمام وجوه محقق شود مایه اعتلاء آبروی ملی خواهد شد. لذا، وظیفه یکایک دستگاه‌ها از جمله رسانه‌ها و صدا و سیما این است که برای صیانت اخلاق در انتخابات بکوشیم تا مسئله و موضوع رعایت همه جانبه اخلاق اسلامی باعث شود که مردم شریف ایران در فضایی سالم صرفا به تحلیل در میان نظرات و برنامه‌های کاندیداها در راستای اصلح گزینی بپردازند.
- رسانه‌ها چگونه می‌توانند به حفظ اخلاق انتخاباتی کمک کنند؟
رسانه ملی و استانی با بکارگیری کارشناسان زبده حوزوی و دانشگاهی، اصل را بر برگزاری انتخاباتی در تراز جمهوری اسلامی گذاشته و با رعایت اصل بی طرفی و حذف حب و بغض‌های فردی که الحمدالله وجود و نمودی نداشته، بالاترین درجه اعتبار را برای افتخار حضور مردم در پای صندوق‌های رأی لحاظ کرده و همانند گذشته اهتمام خویش را مصروف ساخت برنامه‌های کاملا کارشناسی شده و فارغ از گرایشات مرسوم جناحی کرده و از همه گزینه‌ها برای تبیین و تبلیغ و تهییج انتخاباتی استفاده خواهیم کرد و یقینا با رعایت چارچوب‌های قانونی و اخلاقی، به اقناع مخاطبان برای برگزاری انتخاباتی بیادماندنی می‌اندیشیم.
در پایان از یکایک فعالان محترم رسانهای از جمله همکاران پرتلاش مجموعه ایسنا تشکر و قدردانی می‌کنم.
انتهای پیام