مفاد قطعنامه شورای حکام به پیروی از گزارش‌های سیاسی‌کارانه «رافائل گروسی» مدیرکل این نهاد، این ادعا را دارد که ایران تعهدات خود در زمینه اجرای پادمان‌های پیمان منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای (NPT) را نقض کرده است.

گروسی که هر سه ماه یکبار باید در رابطه با فعالیت‌های هسته‌ای ایران گزارشی ارائه می‌کرد، در آخرین گزارش خود که پیش از صدور قطعنامه منتشر شد، قید کرده که ذخایر اورانیوم غنی‌شده در ایران به ۳۰ برابر سقف مجاز در برجام رسیده، هنوز اختلافات پادمانی با ایران حل‌وفصل نشده و گفت‌وگوهای فنی میان ایران و آژانس که قرار بود از سر گرفته شود، پس از سانحه بالگرد رئیس‌جمهور به حالت تعلیق درآمده است.

مدیرکل آژانس همچنین در سخنرانی دور اول نشست خود در ایران که چندی پیش برگزار شد، مکررا ادعا کرده بود که هیچ پیشرفتی در حل مسائل باقی‌مانده با ایران حاصل نشده است و در جای دیگر بر این نکته تاکید کرده که ممنوعیت حضور چند بازرس آژانس بین‌المللی انرژی اتمی هنوز از سوی ایران لغو نشده است.

گروسی در این نشست در حالی در مورد انتخابات پیش روی ایران و پیشرفت در آینده گفت‌وگوهای فنی ابراز امیدواری می‌کرد که اسلامی با اشاره به بند ۳۶ برجام از حق و حقوق ایران سخن به میان آورد و گفت که ایران طبق برجام حق دارد در صورت عدم عمل طرفین به تعهدات برجامی، متقابلا کاهش تعهدات خود را دستور کار قرار دهد و در چارچوب ملی و NPT عمل کند.

البته این اولین مرتبه‌ای نبوده که تروئیکای اروپایی در چارچوب آژانس دقیقا در اوج تحولات داخلی و بین‌المللی تاثیرگذار و مهم در سیاست خارجی ایران برای تحت فشار قرار دادن کشورمان، از تعهدات برجامی و قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت بهره‌برداری می‌کند.

در سال گذشته و در بحبوحه جنگ اوکراین و روسیه نیز آژانس تشکیل جلسه داد و با اشاره مستقیم به جنگ اوکراین و توان موشکی ایران، بدون در نظر گرفتن خروج آمریکا از برجام و زیر پا گذاشتن تعهدات برجامی توسط طرف‌های دیگر، ایران را به عدم همکاری با آژانس متهم کرد. امسال هم درست در بحبوحه جنگ غزه تشکیل جلسه داد و ایران را در مظان اتهام قرار داد. 

البته قطعنامه اخیر در شرایطی تصویب شد که تا چند روز پیش از آن، میان آمریکا و تروئیکا شکاف و ۲دستگی ایجاد شده بود و در نهایت قطعنامه فقط از ایران خواستار همکاری بیشتر با آژانس شده و عامدانه به فرا رسیدن بند غروب تحریم‌های ایران و پایان عمر قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت در سال ۲۰۲۵ اشاره کرده است. بر اساس بند غروب اکتبر ۲۰۲۵ برجام، این تاریخ پایان محدودیت‌های هسته‌ای علیه ایران خواهد بود. موضوعی که به یکی از نگرانی‌های غرب تبدیل شده و در حال تلاش برای خنثی‌سازی این بند مهم از برجام است. 

«مرتضی مکی» تحلیلگر مسائل اروپا در گفت‌وگو با ایسنا با اشاره به تصویب قطعنامه سیاسی‌کارانه شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی علیه ایران، اظهار کرد: قطعنامه اخیر آژانس را باید در فرایند تحولات روابط ایران و روسیه، حمله روسیه به اوکراین و جنگ غزه مورد واکاوی قرار داد. در سال ۱۳۹۴ زمانی‌که برجام به امضا رسید، پیشاپیش طرفین توافق کرده بودند که فقط پیرامون برنامه هسته‌ای ایران صحبت کنند و در چارچوب برجام، فقط گام‌های حول محور برنامه هسته‌ای ایران برداشته شود.

وی با بیان اینکه از قبل توافق شده بود مسائلی مانند نفوذ منطقه‌ای و توان موشکی ایران نباید گفت‌وگوهای ایران و غرب را تحت‌الشعاع قرار دهد، افزود: متاسفانه طی ۲ سال گذشته موضوعات مختلفی وارد گفت‌وگوهای ایران و غرب شده که به نوعی مسائل هسته‌ای را به عنوان ابزار فشار سیاسی از سوی اروپا و آمریکا تبدیل کرده است‌. در ۲ سال گذشته این سومین قطعنامه‌ای است که علیه ایران صادر می‌شود. در ۲ قطعنامه دیگر ایران گام‌هایی را در جهت پاسخ به آژانس بین‌المللی انرژی اتمی برداشت، اما به نظر می‌رسد دولت‌های اروپایی با توجه به مقوله‌های دیگری مانند همکاری نظامی ایران و روسیه و حمایت ایران از جبهه مقاومت و مردم فلسطین در حال تلاش هستند که بر ایران فشار بیاورند.

این تحلیلگر مسائل اروپا ادامه داد: موضوع برنامه هسته‌ای ایران در نظام بین‌الملل هم در راستای سیاسی‌کاری‌های بی‌مورد غرب قابل بررسی است. اگر تحولات اروپا و مسئله غزه نبود، شرایط کاملا متفاوت بود اما عملا برنامه هسته‌ای و مذاکره با غرب تحت تاثیر تحولات جدید نظام بین‌الملل قرار گرفته است. در صورتی که دولت‌های غربی بخواهند به همین منوال جلو بروند، بعید نیست که به بهانه‌های مختلف فشارهای سیاسی مضاعفی را علیه ایران وارد کنند تاجایی‌ که حتی بحث مکانیسم ماشه و بازگشت تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران پیش کشیده شود.

مکی با بیان اینکه باید نسبت به این گونه قطعنامه‌ها و فشارها با حساسیت و هوشیاری واکنش نشان بدهیم، عنوان کرد: انتخابات ریاست‌جمهوری ایران در ماه آینده و همچنین انتخابات ریاست جمهوری آمریکا در آبان‌ماه اثر تعیین‌کننده‌ای بر رفتار آینده کشورها دارد. اگر با وجود فشارهای غرب، انتخابات ریاست‌جمهوری ایران به شکلی رقابتی و با مشارکت بالا برگزار شود، قطعا روند گفت‌وگوها با غرب تحت‌الشعاع قرار می‌گیرد و آن‌ها دیگر نمی‌توانند با بهانه‌های واهی و مختلف ایران را تحت تاثیر فشارهای سیاسی قرار دهند؛ فشارهایی که ممکن است پس‌لرزه‌هایش اجرای مکانیسم ماشه در چارچوب قطعنامه ۲۲۳۱ سازمان ملل باشد.

وی در پاسخ به سوال با این گونه قطعنامه‌ها غرب به دنبال مکانیسم ماشه است یا خریدن وقت بیشتر، بیان کرد: به هر حال هرگونه گفت‌وگوی ایران با غرب در خصوص برنامه هسته‌ای بر مبنای برجام صورت می‌گیرد. گفته می‌شود که از برجام چند برگ کاغذ بیشتر باقی نمانده، ولی به نظر من این توافق‌نامه همچنان در قید حیات است و بندهای غروبش مورد توجه همگان قرار دارد. اینکه دولت‌های غربی در حال وارد کردن چنین فشار سیاسی بر ایران هستند، به این معناست که سیستم ضرب‌العجلی را برای ایران تعیین می‌کنند.

این تحلیلگر مسائل اروپا ادامه داد: اگر گفت‌وگوها ادامه یابد و طرفین به توافق برسند، احتمال دارد در چارچوب گفت‌وگوها قطعنامه‌ ۲۲۳۱ تمدید شود و برای مدت بیشتری اهداف غرب در خصوص کنترل و تاثیرگذاری بر برنامه‌ها و اهداف ایران تامین شود. از طرف دیگر اگر توافقی در راه نباشد، با فرا رسیدن سال ۲۰۲۵ ایران از تمام بندهای فصل هفتم سازمان ملل خارج می‌شود، لذا قطعا سعی خواهند کرد از این چند ماه فرصت باقی‌مانده تا پایان عمر قطعنامه ۲۲۳۱ حداکثر استفاده را ببرند و در این راستا از کارکردهای مکانیسم ماشه غافل نشوند.

مکی با اشاره به اینکه ظاهرا متن قطعنامه پیشنهادی تروئیکا تندتر بوده و آمریکا آن را تعدیل کرده است، گفت: خبرگزاری رویترز این موضوع را مطرح کرده و به نظر می‌رسد دور از واقعیت هم نیست. آمریکایی‌ها تا پیش از این با اصل صدور قطعنامه علیه ایران مخالف و معتقد بودند در فضای پرتنش منطقه و در شرایطی که آمریکا انتخابات را پیش رو دارد، نباید دست به اقدامی زد که واکنش ایران را در جهت تشدید پیشرفت برنامه هسته‌ای به دنبال داشته باشد.

وی اضافه کرد: در این قطعنامه بیشتر به موضوع ابراز نگرانی به پیشرفت برنامه هسته‌ای ایران و لزوم تغییر رفتارهای ایران نسبت به نظارت‌های آژانس تاکید کرده، اما نباید از نظر دور داشت که نامه‌ای که تروئیکا به شورای امنیت سازمان ملل ارسال کرده، نشان داده که دولت‌های اروپایی و آمریکا هرچقدر تلاش کردند قطعنامه متعادلی علیه ایران صادر کنند، در عین حال این هشدار را دادند که اگر ایران بخواهد نسبت به نگرانی‌های آن‌ها درخصوص برنامه هسته‌ای بی‌توجه باشد گام‌های بعدی درجهت مقابله با برنامه‌های ایران می‌تواند جدی‌تر و پرمخاطره باشد. لذا نباید موضع چندان متعادلی از سمت کشورهای اروپایی و آمریکا متصور بود.

انتهای پیام