همین چند هفته پیش بود که خبری تکان دهنده مردم استان یزد را بار دیگر متوجه دغدغه چندین ساله حمله‌ی سگهای ولگرد به شهروندان کرد؛ خبری که جمعه هفدهم فروردین ماه ۱۴۰۳ در رسانه‌ها مخابره شد و حکایت از حمله وحشیانه‌ی یک قلاده سگ در یکی از شهرهای استان به ۱۶ نفر و راهی کردن آنها به مراکز درمانی داشت.
هر چند سگ مذکور در نهایت حوالی ساعت ۱۸ همان روز توسط عوامل شهرداری کشته شد ولی ازدیاد سگهای ولگرد در مناطق شهری و مسکونی و البته خطراتی که به همراه خود برای انسان‌ها به همراه دارند، همواره از دغدغه‌هایی است که طیف گسترده‌ای از افراد و ارگان‌های مختلف را به خود مشغول کرده است.
گسترش شهرنشینی، کاهش منابع غذایی، از بین رفتن حریم بین شهر و روستا، خشکسالی، مدیریت ناصحیح پسماند و برخی رفتارهای اشتباه انسانی به ویژه در سالیان اخیر از عوامل عمده افزایش جمعیت سگهای ولگرد و ورود آنها به مناطق شهری و روستایی است.
البته که طی چند سال گذشته در برخی شهرهای استان از جمله شهر یزد با اقدامات و تدابیر اخذ شده از سوی شهرداری شاهد کاهش جمعیت سگهای ولگرد و وقوع چنین حوادثی هستیم ولی هر از چند گاهی شاهد حوادثی مانند اتفاق روز هفدهم فروردین امسال در استان هستیم.
زنده‌گیری افزون بر ۲۰۰۰ قبلده سگ ولگرد در سال گذشته
«محمدرضا برزگر» رئیس سازمان مدیریت پسماند شهرداری یزد در گفت‌وگو با ایسنا، در خصوص وضعیت کنترل جمعیت سگهای ولگرد در این شهر اظهار کرد: طی سه سال گذشته با توجه به فعالیت پنج اکیپ زنده‌گیری سگهای ولگرد در شهر یزد، شاهد کاهش چشمگیر حضور سگهای ولگرد در سطح شهر هستیم.
وی از اجرای برنامه کنترل جمعیت سگهای ولگرد با اقدام به عقیم سازی آنها زیر نظر دامپزشک مستقر در کمپ نگهداری سگهای ولگرد در شهر یزد خبر داد و گفت: کمپ مذکور با عنوان «کمپ پناه» از سه سال پیش با ظرفیت ۹۰۰ قلاده راه اندازی شده و تنها طی یک سال گذشته بیش از دو هزار قلاده سگ زنده گیری شده به این کمپ ارجاع شده است.
برزگر به عقیم‌سازی تعداد ۲۸۰ قلاده سگ در این کمپ طی سال گذشته اشاره کرد و افزود: در حال حاضر دو اکیپ زنده‌گیری در استان به صورت شبانه روزی در این رابطه فعالیت دارند.
اما آیا سگهای ولگرد تنها برای جامعه انسانی خطرناک هستند چرا که بعضاً در فصول سرد سال نیز شاهد حمله این گونه‌ها و گاهاً گونه‌های هیبریدی آنها به گله‌های گوسفندان و برخی مواقع نیز حیات وحش در دشت‌‍ها و مناطق حفاظت شده هستیم به طوری که حافظان حیات وحش هم آنها را تهدیدی برای تنوع زیستی می‌دانند.
سگهای ولگرد تهدیدی جدی برای جمعیت حیات وحش
«مهدی زارع خورمیزی» کارشناس محیط زیست استان در این خصوص با بیان این که امروزه گونه مهاجم سگ ولگرد یکی از تهدیدات اصلی تنوع زیستی و جمعیت حیات وحش در جهان است، به خبرنگار ایسنا گفت: آسیب‌رسانی گونه‌ی سگ ولگرد در فصل بهار که فصل زادآوری حیات وحش می‌باشد، دارای اهمیت بالاتری است و تاکنون نیز شاهد حمله سگهای ولگرد به بره آهو، بره گوسفند وحشی، بزغاله بز وحشی، خرگوش وحشی، پرندگان و حتی خزندگان بوده‌ایم.
وی اظهار کرد: سگهای ولگرد علاوه بر حمله به انواع گونه‌های حیات وحش و از بین بردن آنها، می‌توانند عامل انتقال انگل به حیات وحش نیز باشند.
رئیس محیط زیست شهرستان تفت با اشاره به اهمیت مدیریت پسماند و زباله‌ها از سوی مردم، تاکید کرد: غذا رسانی به گونه سگهای ولگرد، اقدامی کاملاً غیر اصولی و غیر فنی است چرا که باعث افزایش جمعیت سگهای ولگرد می‌شود.
زارع خورمیزی به افرادی که صاحب سگ در گله‌های خود هستند نیز توصیه کرد که از رها سازی حیوان خود در روستاها و طبیعت خودداری کرده و در این صورت نیز نسبت به عقیم سازی آنها اقدام کرده باشند.
بازگشت آخرین مرگ ناشی از هاری در یزد به ۱۸ سال قبل
«مژگان مینوسپهر» رئیس گروه بیماری‌های واگیر مرکز بهداشت استان ضمن بیان این که بیشترین موارد حیوان گزیدگی ناشی از گزش سگ است، در گفت‌وگو با ایسنا خاطرنشان کرد: گزش در بزرگسالان معمولاً در دست و پا رخ می‌دهد ولی در کودکان به علت کوچکی جثه، معمولاً در صورت و گردن اتفاق می‌افتد.
وی عواملی مانند نزدیک شدن به حیوان هار، حمله به حیوانات یا انجام دادن رفتار تحریک‌آمیز مثل کتک زدن حیوان را از جمله عللی خواند که ممکن است باعث حمله حیوان به انسان شود.
وی افزود: دخالت در درگیری بین سگ با حیوانی دیگر، نزدیک شدن به بچه‌های حیوان مادر، نزدیک شدن به حیوانات هنگامی که در حال غذا خوردن هستند، تجاوز به قلمرو حیوان و نزدیک شدن به حیوان بیمار یا مجروح نیز از دیگر این عوامل محسوب می‌شود.
رئیس گروه بیماری‌های واگیر استان بر تسریع اقدامات درمانی برای افرادی که به هر دلیل دچار گازگرفتگی و زخمی شدن از ناحیه حیوانی می‌شوند به دلیل تاثیرگذاری بر کاهش عوارض احتمالی، اظهار کرد: عوارض فیزیکی حیوان گزیدگی گاهاً شامل نقص عضو، له‌شدگی و پاره شدگی اعضاء، شکستگی استخوان‌ها و در برخی مواقع مرگ و عوارض روانی آن مواردی مانند ترس از حیوان، کابوس شبانه، لکنت زبان، افسردگی و مواردی از این قبیل بعد از مورد حمله قرار گرفتن توسط حیوان است.
وی یکی از موضوعات اصلی و مهم در مورد گزش و گازگرفتگی حیوانات را ابتلا به بیماری هاری ذکر و در این باره تصریح کرد: هاری از قدیمی‌ترین و مهمترین بیماری‌های قابل انتقال از حیوان به انسان است که به علت میزان کشندگی بالا و افزایش موارد حیوان گزیدگی انسانی به ویژه در ایران و از طرفی هزینه‌های سنگینی که صرف خرید سرم و واکسن جهت درمان و پیشگیری می‌گردد، حائز اهمیت است.
به گفته وی، هزینه واکسن برای هر فرد تقریباً ۱۰ میلیون ریال و هزینه سرم و واکسن جهت هر فرد ۵۰ تا ۱۰۰ میلیون ریال است لذا لازم است افراد در مواجهه با حیوانات رعایت احتیاط کامل را کرده و ضمن پرهیز از اذیت و دستکاری حیوانات از اقداماتی مانند رهاسازی زباله و غذا دادن به حیوانات ولگرد، از تجمع حیوانات در محل‌های زندگی انسان جلوگیری کنند.
شناسایی ۱۲ کانون بیماری هاری در استان طی پارسال
مینوسپهر در ادامه گفت: براساس آمار سازمان بهداشت جهانی، سالانه بالغ بر ۵۹ هزار نفر در دنیا به دلیل ابتلا به هاری جان خود را از دست می‌دهند و این آمار شامل تعدادی از هموطنان ایرانی نیز می‌باشد به طوری که در سال گذشته تعداد ۱۸ نفر در کشورمان از این طریق جان خود را از دست داده‌اند.
وی اعلام کرد: آخرین مورد مرگ ناشی از هاری در استان یزد مربوط به سال ۱۳۸۵ است و خوشبختانه با اقدامات مؤثر درمان و پیشگیری از این بیماری تاکنون مورد فوتی در این رابطه را نداشته‌ایم.
رئیس گروه بیماری‌های واگیر استان یزد با این حال از انجام درمان پیشگیری خوداظهاری برای پنج هزار و ۶۵۴ نفر از موارد حیوان گزیدگی در استان طی سال گذشته خبر داد و افزود: پارسال تعداد ۱۲ کانون بیماری هاری حیوانی در شهرستان‌های اشکذر، تفت، خاتم، میبد و یزد شناسایی شد.
وی تاکید کرد: اهمیت این بیماری به حدی بالاست که اقدامات پیشگیری برای تمامی موارد حیوان گزیدگی چه وحشی و چه اهلی حتی در مورد حیوانات دارای قلاده و واکسیناسیون کامل باید انجام شود.
مینوسپهر در پایان متذکر شد: ویروس هاری حتی از زخم‌های بسیار کوچک و در حد خراش و از طریق آلودگی مخاط شامل آلودگی چشم، دهان، بینی و اندام تناسلی هم می‌تواند باعث مبتلا شدن فرد شود لذا زخم هرچند کوچک و حتی در اندازه‌ی خراش پوستی هم، بایستی فوری تحت درمان پیشگیری از هاری قرار گیرد. ضمن این که پنجه‌ی گربه حتی در حد خراش نیز می‌تواند موجب انتقال بیماری هاری شود چرا که گربه عادت به لیسیدن پنجه‌های خود دارد.
در مجموع به نظر می‌رسد با توجه به خسارات وارده از سگهای ولگرد هم به جامعه انسانی و هم به حیات وحش و محیط زیست، در استان یزد طی چند سال گذشته اقدامات موثری جهت کنترل جمعیت سگهای ولگرد انجام گرفته و در موارد دچار حیوان گزیدگی نیز شاهد اقدامات به موقع درمانی هستیم که گواه آن نیز گزارش نشدن هیچ مورد فوتی ناشی از هاری از ۱۸ سال قبل تاکنون در استان است.
البته در کنار اقدامات مسئولان و مدیران استان نیز، مهمترین اقدام برای جلوگیری از بروز حوادث مرتبط با این حوزه از سوی شهروندان، همان توصیه‌های رئیس گروه بیماری‌های واگیر یزد یعنی رعایت احتیاط کامل در مواجهه با حیوانات، پرهیز از اذیت و آزار حیوانات و اقداماتی مانند رهاسازی زباله و غذا دادن به حیوانات ولگرد است.
انتهای پیام