علیرضا خواجه احمد عطاری، رئیس دانشگاه هنر اصفهان، از خبرگزاری ایسنا-منطقه اصفهان بازدید کرد. در این بازدید، خبرنگار ایسنا درباره نقش و جایگاه دانشگاه هنر اصفهان در ارتقاء فرهنگ و هنر و نیز توسعه شهر با وی به گفت‌و گو پرداخت. در این گفت‌وگو، رئیس دانشگاه هنر نکات ارزشمندی را در خصوص دغدغه‌ها و مشکلات کنونی دانشگاه هنر اصفهان و نیز ظرفیت‌های این دانشگاه برای حل مسائل و توسعه شهر بیان کرد. آنچه در ادامه می‌خوانید مشروح گفت‌وگوی ایسنا با علیرضا خواجه احمد عطاری، رئیس دانشگاه و عضو هیئت علمی دانشگاه هنر اصفهان است.
دانشگاه هنر اصفهان از چه سالی فعالیت خود را آغاز کرد؟ و آیا دانشکده‌ها و خوابگاه‌های این دانشگاه از ابتدا در سطح شهر به‌صورت پراکنده بود؟
دانشگاه هنر اصفهان در سال ۱۳۵۵ نه به‌عنوان دانشگاه، بلکه به عنوان پردیس مجتمع دانشگاهی هنر تهران در محله سنگتراش‌ها و با یک رشته (مرمت آثار تاریخی) آغاز به کار کرد. در سال ۱۳۶۳ بعد از بازگشایی دانشگاه‌ها پس از انقلاب فرهنگی، به‌عنوان دانشکده پردیس با سه رشته نقاشی، صنایع دستی و مرمتِ آثار تاریخی آغاز به کار کرد. در آن زمان نیز فعالیت‌های دانشکده در مکان‌هایی که به‌عنوان بناهای تاریخی و آموزشی شناخته می‌شدند، انجام می‌شد. در سال ۱۳۷۹ به دستور وزیر وقت، دانشکده پردیس با سه دانشکده مجزا به دانشگاه هنر اصفهان تبدیل شد و از آنجا که اصفهان به عنوان شهر هنر و فرهنگ شناخته می‌شود نیاز به دانشگاهی که رشته‌های هنری در آن تدریس گردد به خوبی احساس می‌شد. باید اضافه کنم در آن زمان تنها دانشگاه هنر در سطح کشور، دانشگاه هنر در تهران بود و به دستور وزیر علوم و تأیید شورای انقلاب فرهنگی دانشگاه هنر اصفهان همزمان با دانشگاه هنر اسلامی تبریز تأسیس گردید. این را هم باید بگویم در حال حاضر اصفهان چهار دانشگاه دولتی دارد که دانشگاه هنر یکی از این چهار دانشگاه است.
به نظر شما آیا اکنون دانشگاه هنر این پتانسیل را دارد که در یک مکان متمرکز شود؟
دانشگاه هنر اصفهان در حال حاضر حدود ۳۰۵۰ نفر دانشجو که متشکل از ۱۸۶۶ نفر کارشناسی، ۱۰۰۲ نفر کارشناسی ارشد و ۱۸۱ نفر دکتری و بالغ بر ۴۶ رشته هنری است که در پنج دانشکده مستقر هستند. این دانشکده‌ها عبارتند از دانشکده معماری و شهرسازی، دانشکده صنایع دستی، دانشکده مرمت آثار تاریخی، دانشکده هنرهای تجسمی و دانشکده پژوهش‌های عالی هنر و کارآفرینی. هر یک از این دانشکده‌ها نیز سه یا چهار رشته و چندین گروه آموزشی را از مقطع کارشناسی تا دکتری شامل می‌شود. در حال حاضر در هر دانشکده بالغ بر ۵۰۰ تا ۱۰۰۰ دانشجو به آموزش مشغول هستند. اما متأسفانه دانشکده‌ها در سطح شهر پراکنده هستند و این خود مشکلاتی را به همراه داشته است. در عین حال خوابگاه های استیجاری دانشگاه در چند نقطه شهر پراکنده است. بنابراین با توجه به گسترش دانشگاه در سطح شهر نیاز به یک مکان متمرکز به خوبی احساس می‌شود تا هم خوابگاه‌ها و هم مکان تدریس دانشجویان تأمین گردد. امیدوارم با همت مسئولین شهر، خیرین و مردم فرهنگ دوست و هنر پرور شهر اصفهان بتوان دانشگاهی که قدمتی بیش از ۴۲ سال دارد را از این وضعیت رهانید. این دانشگاه باید به ظرفیت‌های ملی و بین‌المللی فکر کند و اینکه می‌تواند در سطح دنیا مطرح باشد. لذا ضرورت رفع این دغدغه‌ها هر چه بیشتر احساس می‌شود.
موقعیت دانشگاه هنر در شهرهای دیگر در مقایسه با دانشگاه هنر اصفهان به چه صورت است؟
در حال حاضر در ایران چهار دانشگاه دولتی هنر وجود دارد که در تهران، اصفهان، تبریز و شیراز مستقر هستند. دانشگاه هنر اسلامی تبریز و دانشگاه هنر در تهران و دانشگاه هنر شیراز در مرکز شهر واقع شده‌اند، اما دانشگاه هنر اصفهان در چندین نقطه شهر از شمال تا جنوب از شرق تا غرب پراکنده و این در حالی است که این پراکندگی مسائل عدیده‌ای از جمله حمل غذا در زمان‌های مقرر برای ساختمانهای مختلف باید صورت گیرد. همچنین تردد استادان و دانشجویان از خوابگاه به دانشکده و از دانشکده به سایر نقاط دانشگاه از معضلاتی است که هم دانشجویان و هم استادان و همکاران غیر هیئت علمی با آن روبرو هستند.
بدون آنکه از گذشته بخواهیم صحبتی داشته باشم باید برای آینده فکری کرد و دانشگاه را از این شرایط رهانید. قابل توجه است دانشکده هنر و معماری یزد در بافت سنتی شهر یزد مستقر است و این امر نشان می‌دهد نوع نگرش مسئولین دانشکده و دانشگاه و همچنین مسئولین شهر برای رشد این دانشکده به سوی کاربری ساختمانهای سنتی سوق یافته است. محل دانشگاه هنر اسلامی تبریز یک کارخانه چرم سازی است که در گذشته فعال بوده و اکنون در اختیار دانشگاه قرار گرفته است. همچنین دانشگاه هنر در تهران ابتدا در خیابان ولی عصر و امروزه در خیابان سرهنگ سخایی در کنار پارک شهر مستقر است. این نمونه‌ها مؤید یک چیز است و آن هم حضور دانشگاه هنر در مرکز شهر. این واقعیت که هر رشته‌ای مجموعه ای از علوم نظری و علوم عملی دارد که باید در هر دو حوزه فعال باشد.
برای مثال یک دانشجوی رشته پزشکی پس از گذراندن دروس نظری در بیمارستان حاضر شده تا با مریض بطور عینی و عملی مواجه گردد. یک دانشجوی رشته مهندسی نیز پس از گذراندن دروس نظری لازم است در کارخانه‌ها و کارگاه‌ها حضور یابد و بطور عملی با دستگاه‌های صنعتی آشنا شود. سئوال این است که دانشجوی رشته معماری پس و یا حین گذراندن دروس نظری برای دیدن معماری ایرانی و اسلامی کجا باید مراجعه کند؟ یک دانشجوی رشته صنایع دستی چطور؟ گردشگری؟ مرمت آثار تاریخی؟ و ... می‌بینید که ماهیت رشته‌های هنری به گونه‌ای است که باید در ساختمانهای تاریخی حضور داشته باشند. برای این دانشجویان دیدن یک ساختمان تاریخی، یک شیئ هنری و موزه‌ای، صنایع دستی و حتی دانشجوی گردشگری که باید در ساختمانهای تاریخی شهر دور بزند و با گردشگران ارتباط داشته باشد یک ضرورت است. ممکن است بتوان خوابگاه‌های دانشجویی را در کنار شهر اصفهان دایر کرد (هر چند آن هم مشکلات حمل و نقل را به همراه دارد) اما بودن در شهر یک ضرورت است. اساساً دانشگاه هنر با هنر شهر، با فرهنگ شهر عجین است و اگر بخواهد بخوبی رسالت خود را به انجام رساند تنها راه زندگی در ساختمان‌هایی است که منبعث از همین فضای هنری هستند.
با توجه به آمار وزارت علوم، در بین دانشگاه‌های هنر کشور، دانشگاه هنر اصفهان چه جایگاهی دارد؟
سال ۱۴۰۲ ششمین سالی است که دانشگاه هنر اصفهان رتبه اول پژوهش را در حوزه هنر کسب کرد. این دانشگاه ۱۰۸ عضو هیئت علمی دارد که از این ۱۰۸ نفر، ۷ استاد تمام، بالغ بر ۲۸ نفر دانشیار و ۵۸ نفر استادیار و تعداد ۱۵ نفر مربی داریم که این مربی‌ها همگی افرادی هنرمند و استاد هستند.
دانشگاه هنر اصفهان، اولین دانشگاهی است که مرکز رشد تخصصی هنر را در کشور راه‌اندازی کرد و از درون این مرکز رشد شرکت‌های دانش‌بنیان سر برآوردند. همچنین اولین دانشکده کارآفرینی و اقتصاد هنر در سال ۱۳۹۱ در این دانشگاه تاسیس شد که پس از آن جریان اقتصادِ هنر شکل گرفت و برای نخستین بار نیز رشته گردشگری در اصفهان در دانشگاه هنر اصفهان راه‌اندازی شد.
شهر اصفهان در زمینه هنر جزء سرآمدان شهرهای جهان است. آثار تاریخی چند هزارساله، باستان شناسی، موزه‌های شهر، صنعت گردشگری، صنایع دستی و فرش، شهرسازی و بسیاری از ظرفیت‌هایی که در حوزه هنرهای جدید مثل نقاشی و گرافیک و عکاسی در این شهر وجود دارد اکنون با افتخار در دانشگاه هنر اصفهان تدریس می‌شود و همانطور که عرض کردم بالغ بر ۴۸ رشته هنری در این دانشگاه وجود دارد که به نحوی این رشته‌ها منبعث از فرهنگ و هنر شهر اصفهان هستند. لذا این دانشگاه یک دانشگاه کاملا ماموریت‌گرا است. هدف دانشگاه هنر آموزش آن هنری است که تجلی آن را در مساجد و اماکن مذهبی و هنری و هنرهای سنتی و صنایع دستی که منبعث از هنر اسلامی و ایرانی است می‌بینیم.
برای مثال در زمینه گردشگری که یکی از برندهای دانشگاه هنر است، ما می‌توانیم در اصفهان، شهری که تمام این پتانسیل‌ها را دارد، از مجموعه این رشته‌ها شبکه بسازیم. این شبکه، یعنی شبکه‌ای از گردشگری، صنایع دستی، معماری و شهرسازی. آثار تاریخی می‌تواند روی همه این‌ها تاثیرات خودش را بگذارد و این اتفاقی است که می‌تواند یک شهر را زنده نگه دارد. در این باره، دانشگاه هنر حرفی برای گفتن دارد و نیز فکر می‌کند که می‌تواند نقش خودش را به خوبی ایفا کند. اما متاسفانه کمتر به سراغ دانشگاه آمده‌اند؛ هر چند که همکاران بنده مستمراً با شهرداری مناطق مختلف شهر و حومه اصفهان و حتی شهرهای دیگر کار می‌کنند. قابل ذکر است در حال حاضر که موضوع تبدیل کارخانه ریسباف به موزه شهر مطرح شده در شهر ری عین همین موضوع در خصوص کارخانه سیمان اتفاق افتاده که یکی از اعضای هیئت علمی دانشگاه در حال انجام این پروژه است. بنابراین، دانشگاه در حوزه تخصصی خود این قابلیت‌ها را دارد و ما امیدواریم با رفع دغدغه مکان بتوانیم به وظیفه خود که همان در خدمت جامعه هم در حوزه آموزش و هم در حوزه مسائل شهری است بهتر بتوانیم ایفای نقش کنیم.
و در دانشگاه هنر اصفهان، نشریه‌ها و انجمن‌های علمی دانشگاه هنر در چه وضعیتی هستند؟ آیا این انجمن‌ها و نشریه‌ها زنده و پویا هستند؟
ما در پنج دانشکده حدود ۱۶ گروه آموزشی داریم که بالغ بر ۲۳ انجمن علمی در آنها فعالیت می‌کنند. علاوه بر این انجمن‌ها، سه کانون فرهنگی، بسیج و هیئت علی‌اکبر نیز وجود دارند که آنها هم در حوزه خودشان به کار فرهنگی مشغول هستند.
از جمله این انجمن‌ها می‌توان به انجمن‌های علمی عکاسی، صنایع دستی، فرش، هنر اسلامی، کتابت و نگارگری، معماری، شهرسازی، گرافیک، نقاشی، موسیقی، گردشگری و مرمت و ... اشاره کرد. جالب است بدانید انجمن علمی گردشگری شرایط آموزش حدود هشت زبان خارجی را برای دانشجویان علاقه‌مند فراهم ساخته است. ضمن اینکه مدیر فرهنگی ما با این انجمن‌ها همکاری می‌کند، او تلاش می‌کند که این انجمن‌ها زنده بمانند و به فعالیت خود ادامه دهند. انجمن‌ها برنامه‌هایشان را برای مدت یک ترم می‌نویسند و در حال حاضر بسیار زنده و پویا عمل می‌کنند.
همچنین سه نشریه از جمله نشریه مرمت و هنرهای تجسمی در دانشگاه وجود دارد. البته بودجه‌های دانشگاه کفاف حرکت‌های خلاقانه را نمی‌دهد و دانشگاه مایل به جذب بودجه‌ها و انجام همکاری‌هایی در قالب مسئولیت‌های اجتماعی است؛ لذا ما در دانشگاه هنر نیازمند حمایت شهر و افرادی که در حوزه هنر اصفهان مایل به کمک و همکاری باشند، هستیم.
به نظر شما آیا دیپلماسی فرهنگی می‌تواند به اندازه دیپلماسی علمی تاثیر گذار باشد؟
ما از دو دیپلماسی می‌توانیم یاد کنیم؛ دیپلماسی علمی و دیپلماسی فرهنگی. خوشبختانه در حوزه دیپلماسی علمی گام‌های بلندی را برداشته‌ایم، این پیشرفت را می‌توان در حوزه‌های مختلف علمی، فناوری، نظامی، پزشکی و ... دید، اما لازم است به بحث دیلماسی فرهنگی نیز توجه کرد. موضوع رسانه‌ها، برنامه‌های فرهنگی و هنری که می‌تواند توجه مردم را به خود جلب کند کمتر دیده شده. نکته‌ای که به نظر بنده قابل تأمل است جدا افتادگی جوامع شرقی از زبان و ادبیات است که از قرن‌ها پیش شروع شده و امروز این جدا ماندن خود را نشان می‌دهد. وقتی از زبان مادری صحبت می‌شود باید گفت که زبان مادری تمام ساحت فکری و فرهنگی یک جامعه را دربر می‌گیرد و فقط زبان گویش یک جامعه نیست. آنچه که می‌تواند گفتمان ایرانی و اسلامی را بارور کند زبان مادری است. این همان شبکه‌ای است که قبلاً اشاره کردم و فکر می‌کنم دو بال دارد؛ دیپلماسی علمی و دیپلماسی فرهنگی. رسانه می‌تواند نقش بسزایی در شکل‌گیری این گفتمان ایفا کند.
و اگر نکته خاص دیگری را مد نظر دارید، لطفا بفرمایید.
من همیشه با طرح سه سوال صحبت‌های خودم را آغاز و یا تمام می‌کنم. سوال اولم این است که ایران در دنیا چه جایگاهی دارد؟ باید بگویم که هرکسی که برای دیدن ایران می‌آید برای دیدن تمدن چند هزار ساله آن است. این تمدن در امتداد خود از قبل از دوره اسلامی تا دوره اسلامی ادامه داشته و آثار آن در کل موزه‌های دنیا وجود دارد و بالطبع حضور گردشگران در ایران می‌تواند آنها را با اصل و منشاء آن آشنا سازد.
پرسش دوم اینکه اصفهان در ایران چه جایگاهی دارد؟ اصفهان مانند بسیاری از شهرهای تاریخی و فرهنگی ما جایگاه بسیار والایی دارد، علی الخصوص که پیوست تاریخی آن مرتب اتفاق افتاده است. برای مثال، اگر به مسجد جامع اصفهان نگاه کنید، یک موزه مسجد می‌بینید که در هر دوره یک اتفاق جدید در آن رخ داده است. بنابراین، اصفهان با تمام قابلیت‌های فرهنگی و هنری‌اش است که می‌تواند مورد توجه واقع شود و کم ندارد چهره‌های شاخص علمی و هنر، بناهای شاخصی که هر یک موزه‌ای در خود است، شهرسازی‌ای که می‌تواند الگوی شهرسازی در دنیا باشد. اصفهان در میان شهرهای ایران سرآمد هنر و صنعت است. نیازی به گفتن نیست که اصفهان با هشت شهر جهان خواهر خواندگی دارد و این قابلیت را دارد که جایگاه خود را رفعت بخشد.
و سئوال سوم اینکه دانشگاه هنر چه جایگاهی دارد؟ و این دانشگاه در کجا می‌خواهد نقش خود را ایفا کند؟ در این باره این سوال مطرح است که چه کسی می‌خواهد به این پرسش پاسخ دهد که بعدها ما شرمنده نسل‌های آینده نشویم.
انتهای پیام